Direct naar artikelinhoud
PS

Janny van der Heijden: 'Ik dacht: op dat kakkineuze van mij maken ze me af'

Janny van der Heijden (63) deed haar werk als culinair journalist in relatieve anonimiteit. Nu kent iedereen haar als jurylid van Heel Holland Bakt, krijgt ze aanzoeken en zijn mensen doodsbenauwd haar iets voor te zetten. 'Ik denk: it's a job, meer niet.'

Janny van der Heijden: 'Ik hang bij de mensen thuis echt niet het jurylid uit, hoor'Beeld Imke Panhuijzen

Bij de presentatie van de Michelingids 2018 kreeg André van Duin onlangs het eerste exemplaar overhandigd. Op het podium stond daarbij ook een Michelinmannetje. "Ha Janny!" begroette Van Duin de opgeblazen figuur vrolijk. Janny van der Heijden was er niet bij, maar hoorde het van een kennis. Als ze het vertelt, klinkt de van haar bekende lach: gul en aanstekelijk.

André van Duin maakte als presentator van Heel Holland Bakt de afgelopen twee seizoenen veel grappen over jurylid Van der Heijden. "We staan hier naast de Heel Holland bakt-tent. O sorry, het is Janny." Dat werk. Er waren kijkers die het te ver vonden gaan. Maar Van der Heijden zat nergens mee.

Het jurylid uithangen
"Ik ben dol op André. Ik heb hem weleens geappt: 'Je weet toch dat ik het niet erg vind dat je die grappen maakt?' Kreeg ik een appje terug: 'Grappen? Ik meen het, hè.'"

Ze serveert mokkaschuimtaart. Van de plaatselijke bakker. "Sorry, ik had geen tijd iets te bakken." Hoe gaat dat als ze ergens op visite is? Mensen zullen doodsbenauwd zijn haar iets voor te zetten. "Maar dan ga ik echt niet het jurylid uithangen, hoor. Als ik ergens kom en iemand heeft appeltaart gebakken, vind ik dat vooral lief."

"Laatst hebben we een kerstcommercial voor de NPO opgenomen. Een meisje van de productie had daarvoor wel vijf tulbanden gemaakt. Doodnerveus wat ik ervan zou vinden; ze stond bijna te bibberen. Maar ze waren goed."

Tic voor tapisserie
Zó, die woont wel heel chic, dachten we toen we op het opgegeven adres op het Utrechtse platteland de oprijlaan van een compleet landhuis opreden. Maar Janny van der Heijden woont niet in dat achttiende-eeuwse buiten, maar in de voormalige oranjerie ervan. Ook heel mooi.

De inrichting is zoals je verwacht bij Janny van der Heijden: klassiek en stijlvol. Antiek waar je kijkt. Als ons oog valt op een wandkleed: "Eind zeventiende eeuw. Ik heb een tic voor tapisserie."

Door de woning draaft Naan, een ruigharige teckel. Die is al twee jaar oud, maar Van der Heijden heeft hem pas een paar weken. Er moet dus nog een beetje worden opgevoed. "Op je plaats. Ja, goed zo. Goed zo, meisje. Braaf. Brááf."

Achter de schermen
We hadden elkaar al eerder ontmoet. Jaren geleden, op een persreisje naar Alto Adige, het Italiaanse deel van Tirol. Altijd bijgebleven: dat Van der Heijden vertelde nooit 'smakelijk eten' te zeggen. Niet netjes, had ze thuis geleerd.

Als ik ergens kom en iemand heeft appeltaart gebakken, vind ik dat vooral lief
Janny van der Heijden

Tijdens de Italiaanse diners viel verder op hoeveel Van der Heijden wist van eten. Maar dat maakte de verrassing bij het eerste seizoen van Heel Holland Bakt er niet groter op: hee, die mevrouw van dat persreisje is op tv. Vijf jaar later is ze een bonafide BN'er. Ze moet er soms zelf ook nog aan wennen.

"Ik werkte al langer voor de televisie, voor Masterchef bijvoorbeeld, maar altijd achter de schermen. Ik wilde niet in beeld, beslist niet. Bij de voorbereidingen van Heel Holland Bakt was ik ook betrokken. Iemand zei: jij bent eigenlijk precies het type dat we zoeken. Het programma zat nog in de pitchfase en ik dacht: nou vooruit maar. Wist ik veel dat Heel Holland Bakt zo'n succes zou worden."

Uitgesproken type
Waarom wilde ze eerder nooit in beeld? "Ik heb mensen die op tv kwamen echt zien veranderen. En niet altijd ten goede. Daarom is het ook een voordeel dat me dit op relatief late leeftijd is overkomen. Ik laat me niet meer gek maken. Jonge mensen die op tv komen, hebben soms de neiging te denken dat ze heel bijzonder te zijn. Ik denk: it's a job, meer niet. Ik wilde vroeger ook nooit op tv omdat ik een nogal uitgesproken type ben. Ik was bang daar op te worden aangevallen."

Een gangbaar type op de Nederlandse tv is ze inderdaad niet. Ze spreekt het keurige Nederlands waarin de liefhebber Haarlem en directe omgeving herkent, was getrouwd met een chirurg en woonde lang in Aerdenhout. En ze is lid van de Vrijmetselaars. Kort samengevat: een deftige dame. Een tikje kakkineus zelfs, maar dan niet de hooghartige, maar de joviale variant.

Janny van der Heijden: 'Ik ben meer een koker dan een bakker'Beeld Imke Panhuijzen

Mogen we dat zeggen, van dat kakkineuze? "Ja, hoor," vindt Van der Heijden. "Maar het was wel datgene waarvan ik dacht: daar maken ze me op af." Het tegendeel is waar. Ooit iemand horen zeggen dat hij Janny van der Heijden zo stom vindt? Tv-persoonlijkheden krijgen nogal wat ellende over zich heen, maar zij is geliefd bij iedereen. Hoe kan dat?

Eerlijkheid
"Ik denk dat het vooral met eerlijkheid te maken heeft. Ik ben op tv precies zo als in het echte leven. Het is wat je ziet. Maar álles is eerlijk aan Heel Holland Bakt. Robèrt en ik zijn echt, de kandidaten zijn echt. Niets is gescript en de kijkers voelen dat aan. Als Robèrt en ik proeven, geven we direct een oordeel. We kunnen niet eerst wikken en wegen, nee, we moeten meteen, maar altijd met respect, zeggen wat we ervan vinden. De rolverdeling tussen Robèrt en mij is duidelijk: hij is de autoriteit."

Ze kende Robèrt van Beckhoven, het andere jurylid, al vóór Heel Holland Bakt. "Ik heb hem zelf voorgesteld. Een heel lieve, bescheiden man. Maar hij is technisch zo onderlegd: bij het proeven weet hij binnen een seconde waar het is misgegaan."

"Je hebt bakkers en kokers. Ik ben meer een koker. Koken biedt meer vrijheid. Last minute kun je nog iets toevoegen: drank, room. Bij bakken luistert het allemaal veel nauwer. Dat is meer chemie, je moet je strikt houden aan oventemperaturen. Als iets mislukt uit de oven komt, kun je daar nog weinig aan doen. Hooguit er iets afschrapen."

Discussies over eten
Ze kreeg de liefde voor het koken van huis uit mee. "Mijn moeder kookte graag, en ik hielp mee. Zelf cannelloni maken, toen al, in de jaren zestig. Lagen er allemaal van die lapjes deeg op een theedoek en mocht ik ze vullen met gehakt. Als de cake met zo'n barst aan de bovenkant uit de oven kwam, zei ze: je hebt het deeg te lang gemixt. Daar leer je van, daar is de basis gelegd."

Ik ben op tv precies zo als in het echte leven. Het is wat je ziet. Maar álles is eerlijk aan Heel Holland Bakt
Janny van der Heijden

"Ook zoiets: mijn vader was jager. Als de fazanten afhingen, mocht ik helpen plukken. Eerst heel voorzichtig de staartveren, nog niet bij de borst. Hij ging met zo veel respect met dieren om. Aan tafel hadden we ook hele discussies over eten, over smaken vooral. Als we wild aten, proefden we heel nauwkeurig: heeft dit beest duinbes gegeten?"

Janny van der Heijden werd geboren in Haarlem, groeide op in Heemstede en Zandvoort. Pa was ambtenaar, ma deed veel vrijwilligerswerk. Haar broer is zes jaar ouder. "Het was een heel warm nest. Mijn moeder was veertig toen ze me kreeg, zeker voor die tijd behoorlijk oud. Ik heb me altijd heel gewenst gevoeld. Verwend is het woord niet, maar ik kreeg veel aandacht. Mijn moeder zei altijd: 'Jij hebt er niet om gevraagd, wij wilden jou, dus hebben we de verplichting je een gelukkig leven te bieden.'"

Bessen met ijs
Ze studeerde Nederlands in Amsterdam, in de wilde jaren zeventig. "Maar ik was heel braaf. Saai, hè. Ik lid van het corps? O nee, hoor. Ik was niet eens lid van een studentenvereniging. In de jaren zeventig was dat totaal niet en vogue, zeker het corps niet. Ik woonde in een studentenhuis tegenover het Scheepvaartmuseum. In de buurt had je De Druif, waar ik graag kwam."

Voor een reportage is ze niet lang geleden nog in het café geweest. "Nu is de opkamer erbij getrokken. In mijn tijd woonden Jan en Dien daar, de uitbaters. Ik weet nog dat in een van die ruitjes van de opkamer het glas ontbrak; hun hond stak daar altijd zijn snuit door. Ik had mijn eigen glas in De Druif. Als ik binnenkwam, pakte Jan het meteen."

Aan tafel hadden we ook hele discussies over eten, over smaken vooral
Janny van der Heijden

Wat dronk ze in die tijd? Een beetje beschaamd: "Cinzano vooral, maar ook wel bessen met ijs. Ik moet er niet meer aan denken. Maar wijn was in die tijd nog helemaal niet zo gangbaar."

Sterke band
In haar studententijd ging ze samenwonen. Haar ex-man duikt in bijna elk artikel over Janny van der Heijden (en niet op haar instigatie) op, al is het al twintig jaar geleden dat hij haar verliet. Een trauma? "Dat niet. Maar het ging indertijd ook niet van: hoera, ik ga scheiden. Ik was in het huwelijk getreden met het idee dat het voor eeuwig was, we zijn ook 22 jaar getrouwd geweest. Vlak voor de scheiding was mijn vader overleden, vlak erna volgde mijn moeder."

Haar zonen, Roderick en Diederick, waren 19 en 10 toen het gebeurde. "Roderick ging net op kamers wonen, Diederick is bij mij gebleven. Ik heb een heel sterke band met mijn zonen, ze zijn echt de ankers in mijn leven. Ze vinden het heel fijn dat ik na de scheiding niet ben blijven hangen in verdriet of wrok."

"Ik heb er ook voor gewaakt niet, wat sommige gescheiden vrouwen doen, te veel aan de kinderen te gaan hangen. Ik heb meteen mijn schouders eronder gezet, ben hard aan het werk gegaan. Turn something negative into something positive, dat is het voorbeeld dat ik de jongens wilde geven."

Afknappen op bekendheid
Nu is er geen meneer in haar leven. "Er is alleen een heel klein mevrouwtje," zegt ze, teckel Naan nog eens prijzend om haar braafheid. "Er zijn in die twintig jaar echt weleens mannen geweest, maar de ware zat er niet tussen. Liefde wordt te vaak opgevat als alleen een volledige 24/7 relatie met één persoon. Ik heb ontzettend veel fijne vrienden en familie om me heen; dat is ook liefde. Ik zeg niet dat ik geen man zou willen, maar ik kom hem gewoon niet tegen, terwijl ik toch heel veel mensen ontmoet."

Janny van der Heijden: 'Er zijn in die twintig jaar echt weleens mannen geweest, maar de ware zat er niet tussen'Beeld Imke Panhuijzen

Bekende mannen zijn voor sommige vrouwen heel aantrekkelijk. Hoe werkt dat bij bekende vrouwen: vergroot roem ook hun 'marktwaarde'? Weer is er die gulle lach. "Zou het niet eerder andersom zijn, dat mannen juist afknappen op bekendheid? Als ze er wel op vallen, vind ik dat een enorme turn off."

Zulke mannen zijn er dus wel? Ze pakt haar telefoon erbij. "Via de sociale media krijg ik wel aanzoeken van mij wildvreemde mannen, tot uit België aan toe." Na wat scrollen leest ze voor: "Ik vind je een ongelofelijk mooie en sexy vrouw." Iets verderop: "Moeten wij niet eens een keer afspreken?"

Kruistocht tegen suiker
Ze laat een foto zien: "Een meneer die op zijn profielfoto poseert met zijn kat. En bedankt." Een andere man heeft haar een digitaal knutselwerkje gestuurd, opgebouwd uit vooral roze hartjes.

Gierend van het lachen nu: "Wat móet ik er mee?"

Maar is het stiekem ook niet een beetje strelend? "Het is in elk geval allemaal goed bedoeld. Je kunt beter dit ontvangen dan de ellende die collega's binnenkrijgen. Dat is erg hoor, die haatmail."

Ze biedt een tweede stuk mokkataart aan. We slaan het beleefd af. Ze begrijpt het. In één seizoen Heel Holland Bakt kwam ze 3,5 kilo aan. Maar de kruistocht tegen suiker vindt ze totaal overdreven. "Af en toe iets zoets mag best. Zoet is feestelijk. Het is ook veel makkelijker er maat mee te houden dan met fastfood, daar blijven mensen van door­eten."

Via de sociale media krijg ik wel aanzoeken van mij wildvreemde mannen, tot uit België aan toe
Janny van der Heijden

Komt ze in een snackbar? "Nou ja, vroeger ben ik er weleens geweest natuurlijk. Maar een frikandel vind ik echt het allerallervieste wat bestaat."

Allermooiste eetervaring
"Ik vind alleen hoe zo'n ding eruit ziet al vies. In een vestiging van een hamburgerketen zul je me ook nooit treffen. Ik heb niets tegen hamburgers, hoor, maar dan moet het wel een goede hamburger op een lekker broodje zijn. Een goede kroket vind ik heerlijk. De allerlekkerste is de garnalenkroket van Holtkamp, met gefrituurde peterselie."

Maar laten we vooral niet denken dat ze een snob is als het om eten gaat. "Exclusief of duur; het zegt me niets. Als culinair journalist heb ik in de chicste zaken gegeten, maar juist in de zaken die er tegenaan hingen werd ik het meest teleurgesteld. Dat je een hap neemt en meteen weet: dit komt bij die en die groothandel vandaan."

Haar allermooiste eetervaring? "Ik was in Zuid-Italië in de buurt van Brindisi voor een reportage over zongedroogde tomaten. Die tomaten lagen daar in de brandende zon, bestrooid met zeezout, te drogen op rekken. 's Avonds werd er ter plekke gekookt door een oude grootmoeder, zo'n echt nonna. Verse pasta met aubergines van de grill. Het was de sfeer, het waren de producten, maar het was vooral de liefde die uit alles sprak. Ik heb nooit zo lekker gegeten als toen."

Als culinair journalist heb ik in de chicste zaken gegeten, maar juist in de zaken die er tegenaan hingen werd ik het meest teleurgesteld
Janny van der Heijden

Janny van der Heijden

3 september 1954, Haarlem

Culinair publicist Janny van der Heijden schreef in 1980 haar eerste kookboek: Pasta. Inmiddels heeft ze tientallen boeken op haar naam staan.

Ze schreef voor diverse kranten en tijdschriften en was tussen 2001 en 2003 hoofdredacteur van Tip Culinair. Sinds 2013 is ze jurylid van Heel Holland Bakt. Over een eigen tv-programma zegt ze: "Er is beweging."

Janny van der Heijden is alleenstaand en heeft twee zonen.