Wat mag de SP als oppositiegenoot?

De opstand van de gele hesjes gaat grotendeels voorbij aan de agenda van de gemeenteraad. Er werd zelfs een beetje gegrinnikt door raadsleden aan de progressieve kant van het spectrum, toen een kleine honderd demonstranten zaterdag 1 december een protestmars rond het stadhuis liepen.

Uitgerekend op zaterdag, de dag dat er geen ambtenaar, raadslid of wethouder te bekennen is in de Stopera, dat vonden ze grappig. Het feit dat gewone mensen doordeweeks geen tijd hebben om te demonstreren, vergeten beroepspolitici weleens.

Een uitzondering was SP-raadslid Erik Flentge, die wel naar het stadhuis was gekomen om te horen wat er leeft onder de gele hesjes. "De eisen zijn divers, de verontwaardiging bij iedereen even groot," concludeert hij. Belangrijker dan zijn oordeel is de betekenis van zijn bezoek.

De SP heeft in Amsterdam inmiddels veel ervaring met besturen. Sinds 2014 zitten wethouders de partij aan de knoppen. Tegelijkertijd probeert de SP-fractie een oppositieprofiel hoog te houden, bijvoorbeeld door zich te laten zien bij de gele hesjes.

In de oude coalitie, met D66 en VVD, was begrip voor de houding van de SP. Tot de verkiezingen van dit voorjaar mochten de SP'ers van alles roepen om hun linkse profiel overeind te houden, zolang ze hun handtekening onder het liberale coalitieakkoord maar gestand deden. 

In de nieuwe coalitie met GroenLinks, PvdA en D66 leeft meer ergernis over het optreden van Flentge en zijn fractiegenoten Tiers Bakker en Nicole Temmink. Zo vonden de overige coalitiepartijen het maar niks dat Flentge rond het faillissement van MC Slotervaart zij aan zij stond te demonstreren met SP-partijleider Lilian Marijnissen. 

Terwijl de wethouders Moorman (PvdA) en Kock (D66) een constructie bedachten om het vastgoed niet in verkeerde handen te laten vallen, stond de SP daar te doen alsof niemand zich bekommerde om het personeel en de patiënten. 

Woedend werden de coalitiegenoten toen Flentge riep dat de gemeente het ziekenhuis moest redden. Iedereen wist dat dit een onhaalbare optie is. Toen Flentge het toch zei, leek het alsof de overige coalitiepartijen het niet wilden doen. Ondanks de interne druk bleef Flentge bij zijn woorden, de SP eist ruimte om anders te zijn.

De vraag is hoe lang de fractie die houding vol kan houden. Echt zware tijden hebben de socialisten niet meegemaakt in het stadsbestuur. Sinds 2014 maakt de stad een periode van ongekende voorspoed door. Dat verandert volgend jaar. Er hangen een aantal grote uitgaven en tegenvallers in de lucht, die gevolgen gaan hebben voor het coalitieakkoord.

Veel minder geld uit Den Haag, grote tekorten op het zorgdomein en de noodzaak om geld opzij te zetten voor het herstel van oevers en kade­muren langs de grachten, dat zijn de grootste problemen. Het zal pijn gaan doen om daar uit te komen, via nieuwe onderhandelingen. 

Ook de SP moet dan voor het resultaat tekenen, of uit de coalitie stappen. Steeds meer Stoperabewoners houden er rekening mee dat de socialisten voor de tweede optie kiezen.

Flentge laat weten er wel uit te willen komen, maar het is de vraag of dit helemaal zijn eigen beslissing is. Tot voor kort werkten Flentge, Temmink en Bakker als fractiemedewerkers bij de SP in de Tweede Kamer. 

Flentge staat nu voor de klas, zijn twee collega-raadsleden werken nog dagelijks aan het landelijke oppositieprofiel van de SP. Lilian Marijnissen is daar de baas. Krijgt Flentge van haar groen licht voor bezuinigingen op, noem eens wat, de zorg?

Bovendien zullen er, mede onder druk van de gele hesjes, de komende jaren steeds grotere meningsverschillen ontstaan over wie er opdraait voor de kosten van de verduurzaming. Niet tussen rechts en links, maar tussen populisten en elitaristen. Tussen SP en GroenLinks, bijvoorbeeld. Dat zorgt voor onzekerheid.

Politiek verslaggevers Michiel Couzy en Ruben Koops belichten beurtelings op zaterdag in 'Republiek Amsterdam' een politiek onderwerp uit de stad.

Reageren? r.koops@parool.nl