Kunst hoeft niet altijd te troosten

Een goede vriend belt mij op vanaf het filmfestival van Berlijn. Hij heeft zojuist de film gezien waar we al maanden over redetwisten. Mijn vriend zegt dat er na de persvoorstelling van de film wat boegeroep klonk, maar dat hijzelf, toen de film was afgelopen, de knoop uit zijn maag en de brok uit zijn keel probeerde te zuchten. Maar het lukte niet. Er was geen lucht meer over in de bioscoopzaal.

"Moet je de zwartste bladzijde uit de recente Noorse geschiedenis wel op het witte doek willen zien? Ik stelde deze vraag aan mezelf toen ik de zaal binnenliep, en nu ik weer op mijn hotelkamer ben, moet ik eerlijk ­bekennen dat ik het antwoord nog steeds niet weet," zegt mijn vriend.

In zijn stem kan ik horen dat de tranen steeds dichterbij komen, als inbrekers kruipen ze door zijn traankanaaltjes.

"Zie je hem in de film?" vraag ik.

"Nauwelijks. De film gaat meer over de kinderen op het eiland dan over de dader."

"Dan is het toch alleen maar goed dat deze film ­gemaakt is? Dit is een van de weinige manieren waarop je het verhaal weer van die klootzak af kan pakken. Geeft de film het verhaal weer terug aan de kinderen?"

"Ik weet het nog niet, maar mijn ene buurman in de bioscoopzaal noemde de film een verderfelijke pooier die de geschiedenis exploiteerde en mijn andere buurman begreep het gewoon niet. Hij begreep niet waarom er een film over deze verlammende waanzin gemaakt moest worden."

"Maar begrijp jij het?" vraag ik.

"Ik begrijp dat kunst niet altijd hoeft te troosten, en dat dit geen troostende film is. Al is het wel troostend om te zien dat die kinderen nog aan anderen kunnen denken in zo'n gekmakende situatie. Dat het hart blijft kloppen als het kogels regent. Dat compassie zich niet verstopt als het kwaad zijn lelijkste gezicht laat zien."

"Je weet dat ik al jaren op een film als deze heb ­gewacht, toch? En ik weet ook niet eens waarom."

"Dat weet je wel, James. Jij probeert al je hele leven de duivel te begrijpen, zodat je precies weet hoe je aan de dans kunt ontspringen als hij met je wil dansen."

"Maar ik weet dat die dans onontspringbaar is. Dat weet ik dondersgoed. Als de duivel eenmaal zin heeft om met je te swingen, gaan de hoefjes van de vloer en dans je op het ritme van de huizenhoge vlammen. Dan dans je gewoonweg de choreografie van de eigen ondergang in wolken van as."

"Ik heb net de hele minibar leeggedronken," zegt mijn vriend.

"En? Hebben die kleine flesjes geholpen?"

"Niet echt. Het is zeer aannemelijk dat ik deze film nooit meer zal vergeten."

"Dat is toch alleen maar goed, vriend? We moeten nooit vergeten wat haat aan kan richten. Wat extremisme met een mens doet. Chloorfluorkoolstofverbindingen maken gaten in de ozonlaag, haat maakt gaten in ons hart."

De in Amsterdam geboren en getogen schrijver James Worthy (1980) probeert in zijn columns iets van het leven te begrijpen. Lees al zijn columns hier terug. 

james@parool.nl