Hoe blijft het fijn met 3 miljoen mensen erbij?

Het kabinet besluit waarschijnlijk vrijdag of er, zoals de Tweede Kamer wil, een groot onderzoek komt naar de gevolgen van de sterke bevolkingsgroei. Nederland heeft nu ruim 17 miljoen inwoners.

Als de bevolking net zo hard blijft groeien als de afgelopen paar jaar, zijn dat er in 2060 bijna 20 miljoen, becijferde het CBS. Een stuk meer dan de 18,4 miljoen dan waar tot nu toe op werd gerekend.

Al die mensen willen ergens wonen. Dat zou betekenen dat er zo'n 700.000 extra huizen moeten worden bijgebouwd de komende 42 jaar, zegt Pieter Hooimeijer, hoogleraar humane geografie aan de Universiteit Utrecht.

"Die komen boven op de 1 miljoen huizen die er sowieso al bij moeten komen. Dat wordt een hele puzzel."

De grote steden groeien uit tot metropool­regio's, voorspelt Jan Latten, hoogleraar sociale demografie aan de UvA. "Het beeld van Nederland met zijn steden en dorpen in het groen moeten we bijstellen. We krijgen een aantal metropolen: Amsterdam, waar ook Haarlem, Almere en misschien zelfs Utrecht aan vastgroeien." 

"Rotterdam en Den Haag, die nu al een stedelijke regio vormen, zijn de tweede metropool. En in het zuiden wordt Eindhoven de hub waar de meeste mensen wonen en werken."

In de steden verrijst bovendien meer hoogbouw. "Rotterdam heeft de trend gezet. Ook in Amsterdam, Utrecht en Eindhoven worden woontorens van ruim 100 meter hoog gepland."

De groei van steden gaat ten koste van grond die nu wordt gebruikt voor landbouw, natuur en recreatie. In het spaarzame groen dat overblijft, wordt het bovendien drukker, zegt Sako Musterd, hoogleraar sociale geografie aan de UvA. 

"We moeten de manier waarop grond nu wordt gebruikt heroverwegen. Denk bijvoorbeeld aan het Groene Hart. Is daar straks nog ruimte voor intensieve landbouw? Of bestemmen we het groen grotendeels voor recreatie?"

Verkeersopstoppingen
Meer mensen betekent ook meer reizigers op de weg en in het ov. Maar dat hoeft niet per se tot langere files en overvolle treinen te leiden, aldus de wetenschappers. Mits de overheid op tijd in betere vervoersverbindingen investeert.

In Nederland is geen sprake van Aziatische groeitaferelen, relativeert Musterd. "Daar zijn tientallen steden die in minder dan 30 jaar van bijna niets naar meer dan 10 miljoen inwoners zijn gegroeid. Dat leidt tot problemen als verkeersopstoppingen, luchtvervuiling en onbetaalbare woningen."

Niet alleen wordt het drukker, ook de bevolkingssamenstelling verandert. "De autochtone bevolking krimpt; groei zal door immigratie komen," zegt Latten. 

"De babyboom in Afrika gaat zorgen voor meer migratie naar Europa. Daar kunnen we ons niet aan onttrekken. Dat heeft gevolgen voor de sociale samenhang."

Behalve meer vluchtelingen uit Afrika trekt Nederland de laatste jaren meer arbeidsmigranten uit landen als Polen en Bulgarije.

50.000

In de laatste 8 jaar kwamen er jaarlijks 50.000 inwoners bij

Nederlandse ondernemers met personeelstekorten willen hen graag hebben. Maar op lange termijn heeft hun komst grote gevolgen voor de samenleving, zegt onderzoeker Paul Scheffer.

"Vaak gaat het om mensen met een lage opleiding. Hun kinderen beginnen met een taalachterstand op school. Dat zorgt voor integratievraagstukken, zoals we ook gezien hebben toen de gastarbeiders in de jaren zestig en zeventig kwamen. De spanningen in de samenleving lopen daardoor op."

In de steden ziet Latten meer 'segregatie­wijken' ontstaan. "Hoe diverser de samenleving wordt, hoe meer behoefte mensen voelen om in een buurt te wonen met gelijkgestemden. Dat geeft een gevoel van geborgenheid. Zo ontstaan woonbubbels." 

"Succesvolle, welgestelde mensen en achterblijvers komen steeds minder met elkaar in contact, ze begrijpen elkaar niet meer."

De snelle bevolkingsgroei vereist reflectie, vindt hij. "Het zou goed zijn als het kabinet tot een gedegen onderzoek besluit. Wat is er nodig om te zorgen dat mensen gelukkig en tevreden blijven?"

"Een onderzoekscommissie kan zich buigen over de vraag of we inderdaad zoveel arbeidsmigranten nodig hebben, terwijl we tegelijkertijd kampioen deeltijdwerken zijn. Vrouwen stimuleren om meer uren te gaan werken, bijvoorbeeld met uitgebreider verlof als er kinderen komen, zou ook een optie kunnen zijn."

Nederland zou een voorbeeld aan landen als Canada en Australië kunnen nemen, stelt Scheffer. 

"Die landen hebben duidelijk vastgesteld: zoveel vluchtelingen vangen we op, zoveel arbeidsmigranten hebben we nodig, met die achtergronden. Die regie zorgt voor veel meer rust rond het integratievraagstuk. Controle over je grenzen is essentieel voor een duurzaam draagvlak voor migratie in een samenleving."

Grenzen niet dicht
Waarmee hij niet wil zeggen dat de grenzen dicht moeten voor immigranten. "Als we het restrictieve beleid van de PVV en het Forum voor Democratie uitvoeren, krimpt de bevolking. Dat lijkt me niet verstandig."

Hoe groot is de kans dat Nederland over dik 40 jaar inderdaad 20 miljoen inwoners telt? Niet zo groot, denkt Hooimeijer. "Dergelijke groeiprognoses zijn eerder gedaan, maar niet uitgekomen. Het zou betekenen dat de bevolking komende 42 jaar met 50.000 inwoners per jaar blijft groeien, zoals de laatste acht jaar. Dat is heel erg veel." 

"In de periode tussen 2000 en 2009, toen het economisch heel goed ging, kwamen er gemiddeld maar 5000 mensen per jaar bij."

20

Zet de forse groei door, dan zijn er 20 miljoen inwoners in Nederland in 2060