Nieuwe moskeeën mogen niet oproepen voor gebed

De actievoerders die zondag protesteren tegen de komst van de nieuwe Boven IJ-moskee in Amsterdam-Noord zijn een paar maanden te laat. Eind vorig jaar heeft de gemeenteraad er al mee ingestemd. Toch wordt zondag opnieuw geprotesteerd door een groepje fanatieke tegenstanders.

Ze vrezen dat de 'megamoskee' verkeersdrukte veroorzaakt in de nog te verrijzen wijk Elzenhagen Zuid, dat de huizenprijzen erdoor zullen dalen en dat er geluidsoverlast ontstaat.

Voorwaarden aan erfpachters
Die laatste angst kan wethouder Eric van der Burg (grondzaken) wegnemen. Want bij de bouw van de Boven IJ-moskee laat de gemeente voor het eerst contractueel vastleggen dat de gelovigen afzien van hun recht op de gebedsoproep.

"Je kan het niet verbieden. Maar als grondeigenaar kunnen we wel voorwaarden stellen aan onze erfpachters, zoals een moskee­bestuur," aldus de wethouder. "De oproep tot gebed mag, maar niet op onze grond. Dat garanderen we door het in het erfpachtcontract te zetten."

Twee bestaande Turkse gemeenschappen in Noord laten langs de Nieuwe Leeuwarderweg gezamenlijk een nieuwe moskee bouwen, van in totaal 3000 vierkante meter oppervlak. In een brochure heeft het moskeebestuur beloofd dat er geen oproep tot gebed zal worden uitgezonden als het pand af is.

Grondrecht
Voor voorzitter Kamber Sener van Emir Sultan-moskee, een van de twee initiatiefnemers, is het een verrassing dat de gemeente dit ook gaat vastleggen. "Dat had ik nog niet gehoord. Daar moeten we dan met elkaar over in gesprek," reageert hij verbaasd. "De oproep tot gebed is ons grondrecht, we zien ervan af omdat we rekening willen houden met de buurt. We komen onze beloften altijd na."

De erfpachtconstructie is bedacht na onrust rondom de Westermoskee in De Baarsjes. Jaren na de oplevering van de grootste moskee van de stad is er nog steeds discussie of de gebedsoproep nu wel of niet zal gaan klinken in die buurt.

Omwonenden daar zeggen dat het oude moskeebestuur heeft beloofd om af te zien van de versterkte oproep. Maar volgens het huidige moskeebestuur bestaat die afspraak niet. Het wil de 'azan' wel doen klinken, maar geeft daar nog geen prioriteit aan.

Overlast
Waarnemend burgemeester Van Aartsen schreef in antwoord op raadsvragen over de Westermoskee dat de stad de oproep niet ziet als onaanvaardbare overlast, maar dat die qua geluidssterkte en lengte wel beperkt kan worden via de APV.

Ook wethouder Van der Burg vindt de versterkte oproep tot gebed niet onaanvaardbaar, maar spreekt wel van overlast, die je zo veel mogelijk moet beperken. "Geloof wat je wil, maar doe dat niet met overlast voor anderen. Ik vraag VVD'ers toch ook niet via grote luidsprekers om naar ons politiek café te komen?"

Niet passend
Het roepen vanaf de minaret mag juridisch gezien dezelfde status hebben als het slaan van de kerkklokken, gevoelsmatig ligt dat volgens de VVD-wethouder anders. "Die versterkte oproep is niet iets waarvan we de afgelopen eeuwen met elkaar hebben gezegd: dit is normaal. Als cultureel fenomeen vind ik het hier niet passend, voor klokgelui geldt dat juist wel."

Amsterdam telt 42 moskeeën, maar de oproep tot gebed wordt hier nergens versterkt uitgezonden. In diverse andere gemeenten gebeurt dit wel. In plaatsen als Deventer en Zutphen alleen op de vrijdagen, maar vanaf de minaretten van de nieuwe Ulu-moskee in Utrecht schalt het gezang een paar keer per week. Het heeft in een jaar tijd tot 100 klachten uit de buurt geleid.

De erfpachtconstructie geldt niet alleen voor de Boven-IJ moskee, zegt Van der Burg. "Als we grond in erfpacht uitgeven is dit de manier waarop we het weer doen. Dat is goed voor het draagvlak van een nieuwe moskee in de buurt."