Zo liet een Amsterdamse notaris miljoenen verdwijnen
De Amsterdamse notaris Bart Voorwinde liet ruim 2 miljoen euro van cliënten verdwijnen en is zelf met de noorderzon vertrokken. Hoe kon hij jarenlang zijn gang gaan?
Op papier gaat het al jaren heel aardig met de notarispraktijk van Bart Voorwinde (50). In zijn kantoor in Buitenveldert passeert hij enkele duizenden aktes per jaar en hij rekent grote spelers op de Amsterdamse vastgoedmarkt tot zijn clientèle. Hij is aangesloten bij de Nationale Notaris, een samenwerkingsverband dat wordt aanbevolen door de Vereniging Eigen Huis.
Het jaar begon weliswaar met een smetje, want Voorwinde was de eerste helft van 2017 geschorst als notaris vanwege gerommel met cliëntgelden (zie onderaan het kader 'Eerdere incidenten'), maar eind 2017 zit Voorwinde weer achter zijn bureau: klaar voor de toekomst.
Maar dat is allemaal schone schijn, blijkt op 7 december 2017, als inspecteurs van het Bureau Financieel Toezicht (BFT) op de stoep staan. Het BFT controleert of notarissen zich aan de strikte financiële regels houden.
Tijdens de inspectie van het kantoor zien de controleurs aanwijzingen dat Voorwinde hun jarenlang een rad voor ogen heeft gedraaid met de derdengeldenrekening. Een derdengeldenrekening is essentieel voor een notariskantoor. Het is de plek waar cliënten in vertrouwen hun geld storten, bijvoorbeeld voor de aankoop van een huis (zie kader 'Derdengeldrekening'). Het is de plicht van de notaris om goed voor dat geld te zorgen.
Getipt door een medewerker
Bij de controle blijkt volgens het BFT dat Voorwinde al sinds 2015 aan de inspecteurs vervalste bankafschriften heeft getoond. Daardoor leek het alsof hij het geld van zijn cliënten goed beheerde en dat zijn kantoor gezond was.
In werkelijkheid is de rekening waarvan Voorwinde de afschriften zou hebben getoond, al drie jaar opgeheven. De vervalsingen zijn volgens ingewijden zó goed dat de inspecteurs ook na de ontdekking grote moeite hebben de valse afschriften van echt te onderscheiden. Marijke Kaptein, directeur van het Bureau Financieel Toezicht, is verbijsterd: "Bewust de hele derdengeldenrekening vervalsen en zo iedereen misleiden, dat gaat je voorstellingsvermogen te boven."
Als op 7 december de kennelijk valse afschriften zijn ontdekt gaat het snel. Het BFT regelt binnen een dag een spoedzitting bij de tuchtrechter. De rechter belt Voorwinde, die zegt te schrikken van wat er gebeurt, maar verder zwijgt. De tuchtrechters, die de bewijsstukken te zien krijgen, 'krijgen het ernstige vermoeden dat de klacht gegrond is en dat gevreesd moet worden voor ernstige benadeling van derden.' Voorwinde wordt per direct geschorst.
Aangifte
Nu blijkt dat al een half jaar voor de controle de Rabobank strafrechtelijk aangifte had gedaan tegen de notaris. De bank denkt in de zomer al dat Voorwinde valse bankafschriften heeft opgemaakt. De bank baseert zich op informatie van binnenuit het notariskantoor: al in december 2016 belt een medewerker van Voorwinde met de bank over de derdengeldenrekening. Wat toen is besproken, is onbekend.
Opmerkelijk is dat het BFT tot de controle niet op de hoogte is van de aangifte van de Rabobank. Ook opmerkelijk: waarom is het tekort op de derdengeldenrekening niet ontdekt tijdens de eerdere schorsing van Voorwinde? Dan neemt immers een andere notaris de zaken waar. Ontdekte die dan niet dat er iets mis was?
Na de controle van het BFT en de directe schorsing van Voorwinde in december komt de zaak op het bord van Herman van den Eerenbeemt, de gerespecteerde Amsterdamse notaris die dan bezig is aan zijn laatste weken als ringvoorzitter van de Amsterdamse notarissen.
2.100.000
Ongeveer een derde van alle cliëntgelden is verdwenen, minimaal 2,1 miljoen euro. Honderd van Voorwindes cliënten zijn daarmee 30 procent van hun geld kwijt.
Van den Eerenbeemt wordt aangewezen als waarnemend notaris, die zo goed als mogelijk orde op zaken moet stellen. "Dit is geen fijn afscheidscadeau, nee," zegt Van den Eerenbeemt fijntjes. "Het is één grote puinhoop."
Paniekvoetbal
Ongeveer een derde van alle cliëntgelden is verdwenen, minimaal 2,1 miljoen euro. Het tekort wordt hoofdelijk gedragen door de ongeveer honderd cliënten die geld bij Voorwinde in bewaring hadden gegeven: ieder is dertig procent van zijn geld kwijt.
Van den Eerenbeemt regelt dat een aantal behoeftige cliënten geld ontvangt uit het Voorzieningenfonds, een calamiteitenfonds waar alle notarissen een bijdrage aan leveren. Het fonds keerde al ongeveer 1 miljoen euro uit, maar andere cliënten van Voorwinde verkeren nog in grote onzekerheid. Van den Eerenbeemt: "Het blijft paniekvoetbal, we proberen de urgente zaken goed te regelen."
Intussen houdt Voorwinde zich onbereikbaar. Zijn personeel, dat niet wordt doorbetaald, vertrekt. Van den Eerenbeemt: "Als beroepsgroep vinden wij een zaak als deze verschrikkelijk. Er zijn weinig ergere dingen die een notaris kan doen dan aan het geld van cliënten komen."
Waar het geld is gebleven, is vooralsnog een raadsel. Voorwinde lijkt verdwenen en is onbereikbaar voor commentaar, al doen er wel geruchten de ronde over zijn verblijfplaats.
Notaris Van den Eerenbeemt heeft beslag laten leggen op Voorwindes bezittingen, in de hoop dat het tekort, als dat wordt bewezen, op Voorwinde kan worden verhaald.
Heeft u tips over dit verhaal? Mail de verslaggever op m.vandun@parool.nl.
'Een notaris kan weinig ergere dingen doen dan aan geld van cliënten komen'
Derdengeldrekening
De derdengeldenrekening, of kwaliteitsrekening, is de bankrekening waar notariscliënten volgens de wet gebruik van moeten maken. Op die rekening storten cliënten bijvoorbeeld aanbetalingen voor een huis.
Het geld op de derdengeldenrekening mag niet zomaar door een notaris worden gebruikt, ermee sjoemelen geldt als een doodzonde. Het geld op een derdengeldenrekening is niet gegarandeerd, zo is al bij verscheidene affaires in het notariaat gebleken.
Particulieren kunnen schadeloos worden gesteld door het Voorzieningenfonds, maar bedrijven die geld verliezen door gesjoemel met de kwaliteitsrekening krijgen doorgaans te horen dat dit valt onder 'ondernemersrisico'.
Eerdere incidenten
De tuchtrechter schorste notaris Bart Voorwinde tweemaal eerder in opmerkelijke zaken.
In 2014 maakte Voorwinde 560.000 euro cliëntgelden over naar een schimmige Luxemburgse vermogensbeheerder, naar eigen zeggen om meer rendement te genereren. Het bedrag werd na een klacht van het BFT teruggeboekt. Hij werd een half jaar geschorst.
De bewuste vermogensbeheerder kwam kort daarop in beeld in een grote oplichtingszaak. Een Amsterdammer die óók 5 ton naar het bedrijf gireerde, zag zijn geld nooit terug. Het OM onderzoekt die zaak.
De andere schorsing van Voorwinde kwam na een klacht van een bedrijf uit Hongkong. Dat had geld uitgeleend aan een vaste klant van Voorwinde: de voor fraude veroordeelde zakenman Chris Kraypoel, eigenaar van Yab Yum. Voorwinde overtrad tijdens het begeleiden van de transactie tal van regels en werd een maand geschorst.
Het Taiwanees-Nederlandse echtpaar achter het bedrijf uit Hongkong wordt door het Nederlandse OM overigens verdacht van belastingontduiking, oplopend tot 41 miljoen euro.