Direct naar artikelinhoud

'Thierry Baudet heeft een punt, kijk in de spiegel partijkartel'

Twee derde van de zittende burgemeesters komt uit de voormalige drie grote partijen CDA, PvdA en VVD, schrijft John Jansen van Galen. Dat versterkt inderdaad het beeld van kartels.

Lijsttrekkers in debat over Amsterdam. Zij dragen de volgende burgemeester voor, een kans voor politieke vernieuwingBeeld Maarten Brante

Worden de lakens in Nederland uitgedeeld door een 'kartel' van de gevestigde politieke partijen? Die aantijging uit het standaardrepertoire van Thierry Baudet wordt meestal prompt en verontwaardigd, maar zonder feitelijke weerlegging, van de hand gewezen door vertegenwoordigers van die partijen.

Nogal wiedes: als Baudet het bij het rechte eind heeft, hebben zij veel te verliezen.

Verleden week maakte de Vereniging van Nederlandse bekend dat nog altijd twee derde van de burgemeesters afkomstig is uit de drie voorheen grote partijen CDA, PvdA en VVD, die blijkens verkiezingen samen nog slechts een derde van de kiezers vertegenwoordigen.

Naar inwonertal van de gemeenten bestuurden PvdA'ers tot voor kort zelfs de meeste Nederlanders, hoewel hun partij bij de Kamerverkiezingen nog geen 6 procent van de stemmen scoorde.

Nog veel bekaaider
Relatieve nieuwkomers als D66 komen er bekaaid af, GroenLinks, SP en ChristenUnie nog veel bekaaider. Dat de PVV geen enkele burgemeester levert, is wel begrijpelijk.

Toen zestig jaar geleden de communistische Eenheidsvakcentrale groot en sterk was, werd deze toch uitgesloten van het overleg tussen werknemers en werkgevers, omdat ze het poldermodel niet aanhing, zoals de andere, als ­'bonafide' betitelde vakcentrales wel deden. Met zulke heren is het kwaad kersen eten.

Zo geldt nu de partij van Wilders als niet bonafide, al kunnen sommige PVV'ers door hun betrokkenheid en expertise wellicht een nuttige bijdrage leveren aan het bestuur van bijvoorbeeld huisvestings- en zorginstellingen - en dat geldt des te meer voor SP'ers.

Maar ook die semipublieke sector wordt grotendeels beheerd en beheerst door bestuurders die afkomstig zijn uit traditionele middenpartijen, al zijn daar geen getalsmatige gegevens over beschikbaar; en al lijkt D66 bezig na vijftig jaar haar achterstand in te lopen.

Vinger in de pap
Wanneer het bolwerk, of kartel, van gevestigde partijen ondergraven of aangetast dreigt te worden zijn ze er doorgaans als de kippen bij om hun monopolie te verdedigen.

De gekozen burgemeester zal er vast wel komen, maar of dan de bevolking dan wel de gemeenteraad deze functionaris mag kiezen, zal inzet zijn van politieke strijd. En in het laatste geval houden de traditionele partijen een dikke vinger in de pap.

Wanneer het bolwerk dreigt te worden aangetast of ondergraven, zijn ze er als de kippen bij

Dat gebeurde ook al in Amsterdam, waar de stadsdelen werden beroofd van hun budgetten en bevoegdheden. Voor de ontmande 'stadsdeelcommissies' mochten zich aanvankelijk kandidaten melden op persoonlijke titel zonder partijmandaat, als ongebonden volksvertegenwoordigers (al maakte de te volgen procedure dit bij voorbaat moeilijk).

Maar zelfs voor dit onschadelijke experiment staken de gevestigde partijen een stokje door de kandidaatstelling alsnog open te stellen voor mensen die namens een partij optreden.

Ervaring in het bestuur
Leden van SP, GroenLinks en ChristenUnie gaven er nooit blijk van dat zij, al staat hen misschien een andere ordening voor ogen, de spelregels van het gangbare democratische spel niet eerbiedigen. Wellicht krijgen zij door ervaringen in het bestuur meer begrip voor de bestaande arrangementen van de rechtsstaat.

Maar het belangrijkste is dat hun aanhangers zich pas volwaardig burger kunnen voelen wanneer prominente partijgenoten volwaardig deelnemen aan het bestuur van de overheid en de samenleving.

Geldt dat ook voor de PVV? Dat dunkt mij niet. Een burgemeester die het standpunt van zijn partijleider zou delen dat er 'minder, minder Marokkanen' in ons land en zijn gemeente moeten zijn, kan niet geloofwaardig functioneren als vertegenwoordiger en spreekbuis van de gemeenschap.

Maar voor het overige heeft Thierry Baudet een punt. Het zou, alleen al om hem geen kansen voor open doel te geven, verstandig zijn als de traditionele partijen eens bij zichzelf te rade gingen over de schadelijke gevolgen van hun 'kartel'.

John Jansen van Galen, schrijver, journalistBeeld ANP Kippa