Welkom bij het feestje van Marten en Oopjen
Vanaf donderdag in het Rijksmuseum: de tentoonstelling High Society. Daar zijn Rembrandts gerestaureerde portretten van Marten Soolmans en Oopjen Coppit te zien, en 37 andere enorme portretten.
Daar hangt hij dan: de Joodse industrieel en politicus Walther Rathenau (1867-1922), in volle glorie.
Geschilderd door de Noorse schilder Edvard Munch in 1907, ver voor Rathenau door een extreemrechtse organisatie werd vermoord.
Een ongewoon schilderij van Munch, dat nogal afwijkt van de sombere, met levensangst overgoten doeken die hij veel schilderde.
Zo hangen er meer 'bijzondere' schilderijen op de tentoonstelling High Society in het Rijksmuseum.
Vieren
Bijvoorbeeld het enige levensgrote portret, staand en ten voeten uit, uit het ruim 200 doeken tellende oeuvre van Frans Hals: Willem van Heythuysen (ca. 1625). En Omai (ca. 1776) - een portret van een Polynesische bezoeker aan Engeland.
Het is gemaakt door de Engelsman Sir Joshua Reynolds, en is het enige levensgrote portret van een niet-Europeaan op de expositie.
Deze en andere internationale topstukken - van grote meesters als Veronese, Velázquez, Goltzius en Van Dyck - zijn gasten op High Society, door directeur Taco Dibbits van het Rijksmuseum omgedoopt in Het feestje van Marten en Oopjen.
Want daar draait deze tentoonstelling om: met het publiek vieren dat het Rijks in 2016 samen met Frankrijk de twee huwelijksportretten van Rembrandt uit 1634 heeft verworven, die hij op 28-jarige leeftijd in opdracht van de jonggehuwden schilderde.
Na hun restauratie zijn de twee portretten in 'hernieuwde glorie' te aanschouwen.
Ruim anderhalf jaar duurde die restauratie, uitgevoerd door teams van het Rijksmuseum en het Louvre.
Het leverde een aantal nieuwe ontdekkingen en feiten op over het ontstaan van de portretten.
Marten in New York
Zo wees een scan uit dat Rembrandt op beide doeken een poort of deuropening op de achtergrond schilderde, die hij later met gordijnen weer verborg.
En dat hij gelijktijdig aan de portretten werkte, wat men nooit vermoedde.
En dat de twee schilderijen uit eenzelfde stuk stof zijn gesneden.
Vernislagen uit de jaren vijftig - men kwam er tot veler verbazing ook achter dat Marten in 1952 New York is geweest en is gerestaureerd door de beroemde restaurateur William Suhr - werden verwijderd.
Oude restauratielagen werden dunner gemaakt waardoor de nuances tussen donker en licht weer zichtbaar werden. Met groots resultaat.
In bruikleen
High Society toont 39 levensgrote portretten van machtige vorsten, excentrieke aristocraten en welgestelde burgers.
Dibbits noemde deze tentoonstelling rond de twee Rembrandts 'het meest internationale feest dat het Rijksmuseum ooit heeft gegeven', zoveel werken van wereldberoemde schilders zijn er te zien. Van de 39 schilderijen zijn er 36 in bruikleen.
Parijse bohemien
Lucas Cranach de Oudere schilderde Hendrik de Vrome, hertog van Saksen (1514) en Catherina van Mecklenburg (1514), een Marten en Oopjen uit de zestiende eeuw, en de eerste voorbeelden van levensgrote portretten van staande personen.
De schilderijen, gemaakt tussen 1514 en 1931, geven ook een beeld van het (informele) leven van de geportretteerden, en van de tijd waarin ze leefden en de kleding die ze droegen.
Beroemdste
Zo schilderde Edouard Manet De Kunstenaar (1875). Een portret van de Franse schilder-toneelschrijver Marcellin Gilbert Desboutin, een opvallende Parijse bohemien.
Of neem het flamboyante portret Marchesa Luisa Casati (1908) van Giovanni Boldini. We zien een ravissante femme fatale die, naar zeggen, met aangelijnde luipaarden door Venetië liep en een jurk met gloeilampen droeg, en slangen als sieraden.
En dan Dr. Samuel-Jean Pozzi (1881) van John Singer Sargent. Geportretteerd in een lange, dandyeske rode kamerjas met geborduurde satijnen pantoffels eronder. De ijdele Pozzi schreef het eerste handboek voor gynaecologie. Hij flirtte met patiënten en had veel minnaressen.
De beroemdste daarvan, actrice Sarah Bernhard, noemde Pozzi 'Docteur Dieu'. Hoe droevig: Dokter God werd in 1918 door een patiënt doodgeschoten omdat hij hem niet van zijn impotentie had kunnen afhelpen.
Naast de portretten zijn er drie zalen gewijd aan bezigheden die achter gesloten deuren plaatsvonden: feesten, drinken, gokken, bordeelbezoek.
Aan de hand van de hoofdzonden vraatzucht, hebzucht en lust zijn tachtig prenten en tekeningen uit de Rijkscollectie te zien.
High Society: t/m 3 juni in het Rijksmuseum
