Marc Overmars: Altijd al een handelaar, maar communicatief onhandig

Op het kantoor van Wasserman Agency in Den Haag hangen een aantal ingelijste shirts van de profvoetballers die zaakwaarnemer Rob Jansen door de jaren heen heeft bijgestaan. Boven het Barcelonashirt van Marc Overmars prijkt achter een glasplaatje een biljet van 100 gulden.

"Ik weet niet meer wat de aanleiding was," vertelde Jansen onlangs in De Ondernemer, "maar geld krijgen van Overmars, dat is heel wat. Net zo onwaarschijnlijk als dat Geert Wilders morgen moslim wordt."

Handelsgeest
Een zakenmannetje. Zuinig. Op de centen. Zo wordt Marc Overmars getypeerd, en hij heeft er zijn bijnaam aan te danken: Marc Netto. "Hij denkt na voordat hij wat uitgeeft en daar is niks mis mee," zegt Gerard van der Lem, die als assistent van Louis van Gaal bij Ajax en Barcelona ­jaren met de voetballer Overmars werkte.

De handelsgeest heeft er altijd bij hem ingezeten. Als jonge speler van Willem II kocht hij zijn eerste Jaguar, een oud beestje. Hij restaureerde de auto met zijn broer Edwin en een paar ooms. Zo ontstond het idee voor Overmars Classic Cars, een bedrijf dat mooie auto's verhuurt voor bruiloften en partijen. Later kwamen er limousines en exclusieve oldtimers bij en nam Edwin de zaak in handen.

In 1992 werd Overmars gekocht door Ajax. "Hij was een vechter, geen pieper," zegt Van der Lem. "Hij had een doel voor ogen, hij wilde slagen op het hoogste niveau. En hij speelde naar zijn karakter: efficiënt, zijn snelheid ten volle benuttend, weinig tierelantijnen en recht op het doel af."

Quote 500
Ajax won in een paar jaar zo'n beetje alle denkbare nationale en internationale prijzen, maar Overmars boerde ook buiten het veld goed. Hij handelde in aandelen, net als veel collega's in die tijd, maar stopte op tijd. Met zijn vader Ben en broer Edwin investeerde hij daarna in vastgoed en (horeca-)ondernemingen.

"Veel medespelers wisten niet precies wat voor panden ik allemaal had," zei Overmars na zijn carrière in een interview met de Volkskrant. "Ik praatte daar ook niet over. Wel over het vakantiepark dat we hadden gekocht. Dan duwde ik op trainingskamp weleens foldertjes bij de andere spelers onder de deur."

In die jaren dook zijn naam op in de Quote 500, met een geschat vermogen van 44 miljoen euro. Het boeide hem niet. Stond hij erin? Prima. Stond hij er niet in? Ook prima. Of het bedrag klopte? Hij haalde zijn schouders op.

Terug naar zijn roots
Buitenissig was zijn levensstijl allerminst. Het was zijn droom om een Porsche te rijden. Toen hij in 1997 een transfer verdiende naar Arsenal kocht hij er een. Tweedehands.

Op het EK 2004 speelde Overmars zijn laatste van 87 interlands. Daarna zette hij een punt achter zijn loopbaan. Hij was pas 31, maar zijn knie was kapot. Hij leverde zijn contract bij Barcelona in en keerde terug naar Emst, terug naar zijn roots. Trainer wilde hij niet worden. Héél misschien zou hij wat terugdoen voor de club waar hij zijn profcarrière in 1987 was begonnen, Go Ahead Eagles. Als sponsor of als adviseur. "Maar trek mij geen pak aan, in welke functie ook, want dan zeg ik nee."

Wat hem van gedachten heeft doen veranderen, of wat zijn bestuurlijke ambitie heeft aangewakkerd, is niet bekend, maar niet lang na die  uitspraak werd Overmars de technische baas van Go Ahead. In 2012 maakte hij promotie: op voorspraak van Johan Cruijff werd hij benoemd tot directeur voetbalzaken van Ajax.

Fluwelen revolutie
De fluwelen revolutie was op dat moment in volle gang bij Ajax. Cruijff en hoofd opleidingen Wim Jonk verschenen om de haverklap in de media om te vertellen over hun plannen met Ajax. Overmars en ook Dennis Bergkamp bleven buiten beeld.

"Dat is Marc ten voeten uit," zegt Pierre van Hooijdonk. "Je hoort weinig van hem. Hij is niet iemand die de club verkoopt. Hij zou het liefst alle media-optredens mijden. Als voetballer was hij op dat vlak ook onwennig. Het is wel onderdeel van zijn vak, maar hij kent zijn valkuilen. Hij zal denken: ik ben er niet goed in, dus dat ga ik zo min mogelijk doen."

Van Hooijdonk had wel een klik met Overmars in de jaren dat ze samen speelden in het Nederlands elftal. "Dat heeft even geduurd, Marc is een tikkeltje wantrouwend, maar we konden het goed vinden." Op sociaal vlak is Overmars niet de soepelste. Van Hooijdonk: "Je maakt Marc niet blij door hem in zijn eentje een vol café in te sturen."

Communicatieve vaardigheden
Illustratief is ook wat zijn broer Edwin zei toen Overmars stopte met voetballen: "Marc vond het best prettig dat hij nooit de verplichting had van feestjes en verjaardagen, maar daar heeft hij nu dus ook mee te maken."

Op zijn communicatieve vaardigheden is het nodige aan te merken, en dat is op z'n zachtst ­gezegd onhandig in zijn functie. De weinige tv-interviews die hij geeft, zijn eerder verwarrend dan verhelderend. Wat hem lang achtervolgt, is de kwestie-Hakim Ziyech.

Overmars ontkende, nota bene op het eigen clubkanaal, dat Ajax de voetballer van FC Twente wilde aantrekken. Kort daarna, toen Ajax door FK Rostov was uitgeschakeld in de voorronde van de Champions League, werd Ziyech voor 11 miljoen euro gekocht. Van Hooijdonk: "Pure paniek. Dat was wel een dieptepuntje voor Marc in die vijf jaar."

Alles met de zachte hand
In die vijf jaar verdient Overmars veel geld voor Ajax. Er komt véél meer binnen dan er uitgaat. Het eigen vermogen groeit met tientallen miljoenen. Soms gaan spelers onder de prijs weg, bijvoorbeeld om een trainer van een probleem te verlossen (Riechedly Bazoer, Anwar El Ghazi), maar anderen leveren juist een astronomisch bedrag op, zoals Arek Milik (32 miljoen) en Davinson Sánchez (40 miljoen).

Die laatste transfer, vorig jaar zomer, wekte overigens de woede van Arie van Os, erelid van Ajax en penningmeester van de club in de jaren dat Overmars er voetbalde. Tijdens de onderhandelingen met Tottenham Hotspur voelde Sánchez zich mentaal niet fit om te spelen tegen Heracles en Rosenborg. Beide duels gingen verloren. Van Os is zeer kritisch op de speler ('Je gaat het veld op. Punt.') en op de clubleiding: "Alles gaat tegenwoordig maar met zachte hand. Om gek van te worden."

Toen Ajax aan het begin van dit seizoen door Nice werd uitgeschakeld in de voorronde van de Champions League was ook een aantal spelers kritisch op het beleid van de club, en met name op het terrein van Overmars: de selectie is niet op tijd op orde. En dat is niet voor het eerst.

Altijd schade inhalen
Van Hooijdonk: "In oktober staat bij Ajax vaak een andere ploeg in het veld dan begin augustus. Na de winterstop presteert Ajax de laatste jaren ook meestal beter dan ervoor. Ajax moet altijd schade inhalen. Trainer Frank de Boer is er op die manier een paar keer in geslaagd om nog kampioen te worden, maar na 2014 is dat niet meer gelukt. Onder Peter Bosz werd vorig jaar in een sterke tweede seizoenshelft nog wel de finale van de Europa League bereikt."

Is het de handelsgeest van Overmars die hem op de transfermarkt tot een (te) geduldige speler maakt? Is hij te zuinig? Is er niet genoeg vertrouwen in de eigen scouts? Lopen onderhandelingen stuk vanwege zijn gebrekkige interne en externe communicatie?

Een ingewijde, die niet met naam genoemd wil worden, vindt dat het technisch hart grotendeels debet is aan de bestuurlijke én technische chaos bij Ajax. "Als je de verantwoordelijkheden niet omschrijft en de bevoegdheden niet af­bakent voor de leden van dat technisch hart, kunnen mensen autonoom te werk gaan. En dat leidt tot een situatie waarin Wim Jonk, als hoofd opleidingen, een winkel binnen de winkel kan beginnen. Los van de rest van de club. Met Bergkamp is dezelfde situatie ontstaan. Dat is funest voor een directie. Ongrijpbaar, onwerkbaar."

Gekonkel en gedoe
Ondanks alle kritiek op Overmars geeft Van Hooijdonk hem een voldoende voor zijn werk sinds 2012. "Hij heeft de club niet opgezadeld met een Ajax-onwaardige selectie. Sterker, ik denk dat die selectie vaak de beste van de eredivisie is. Ook dit jaar."

Gekonkel en gedoe binnen het technisch hart, en binnen de technische staf, hebben geleid tot een zwalkend beleid en twee trainerswissels in nog geen jaar tijd. Dat is ten koste gegaan van het sportieve resultaat.

Gerard van der Lem ziet het met lede ogen aan. Hij heeft soms nog contact met Overmars. "Als ik iets heb, bel ik Marc op. Zegt hij: kom maar naar het stadion. Ik ben twee of drie keer bij hem geweest. Ik denk zeker dat hij luistert, maar hij gaat wel zijn eigen weg. Moet ook."

"Die job van ­directeur spelersbeleid is hem op het lijf geschreven, met zijn zakelijke talent. Wat mijn advies aan hem is? Luister goed naar de mensen die de knowhow hebben én het goed met jou en met de club voorhebben. Dat onderscheid moet je maken. En daarna: luister vooral heel goed naar jezelf."