'Gaat het mis met de toegang tot Amsterdam?'
Rijke expats verdringen Amsterdammers op de woningmarkt, betoogt Erik Flentge. Volgens Reinier van Dantzig valt dat mee: de meeste internationals hebben een laag of gemiddeld inkomen.
Minder markt tegen onverzadigbare vraag
Amsterdam is sinds eeuwen een veilige haven voor vrijdenkers en mensen die om godsdienstige redenen werden vervolgd. Nieuwe stedelingen vestigden zich naast de oudgedienden. Zij verbonden zich langdurig met de stad. Het is mede deze geschiedenis die Amsterdam definieert tot de open stad, die het nu is.
De arbeidsmigratie van toen laat zich slecht vergelijken met de huidige migratie.
Het gaat nu niet over vrijheid van denken of godsdienst, maar te vaak over het binnenhalen van het snelle geld van het internationale bedrijfsleven. De kabinetten Rutte sparen kosten noch moeite om die bedrijven te spekken. Expats - althans een deel van hen - worden gepaaid met belastingvoordelen.
De landelijke kosten: ongeveer 900 miljoen euro (!) per jaar. Een groot deel van dit geld komt terecht bij een kleine groep mensen met hoge inkomens. Het levert ze een financiële voorsprong op bij de zoektocht naar een woning in de stad. Of het bedrijf waarvoor ze werken regelt hun huisvesting.
Al die belastingvoordelen gelden niet voor Amsterdammers, terwijl zij wel de gevolgen dragen van dit perverse marktmechanisme. Amsterdammers worden gedwongen de stad de rug toe te keren door de grote concurrentie om een betaalbare woning.
Versnelde groei
Vorige week presenteerden de nationale rekenmeesters van het CBS een rapport over de bevolkingsontwikkeling in Nederland. De stad groeide in 2017 met een kleine 10.000 inwoners. Dat is voornamelijk veroorzaakt door expats, met name uit het Verenigd Koninkrijk, de VS, Duitsland, India en Italië.
Dat is een trend die al langer gaande is. De afgelopen vijf jaar was die groei ook al hoog. De trend wijst op versnelling.
De brexit dient als katalysator van deze trend. Bedrijven uit het Verenigd Koninkrijk verhuizen hun kantoor naar Amsterdam. Hun werknemers verhuizen mee. Of ze werven IT'ers, bankiers en andere specialisten uit het buitenland.
Al deze instroom leidt tot prijsopdrijving van woningen met een hoge doorloopsnelheid. De stad verwordt zo tot een aantrekkelijke melkkoe voor de vastgoedbranche. Zelfs voormalige en nu vermarkte sociale huurwoningen brengen op de vrije woningmarkt al snel €2500 huur per maand op.
Op de woningmarkt worden veel Amsterdammers de stad uitgeduwd. Waarom halen we niet meer leraren, kinderopvangleidsters of postbodes binnen, die Amsterdam zo hard nodig heeft? De stad dreigt het sociale cement in de buurten te verliezen als de in- en uitstroom zo hoog is.
De instroom leidt tot prijsopdrijving en een hoge doorloopsnelheid
Veel Amsterdammers merken dat hun buurt drastisch aan het veranderen is. Dat alles gebeurt op kosten van de belastingbetaler. Een gematigde instroom van expats kan goed worden opvangen en werken. Hier schiet het door.
Explosieve prijsstijging
De eenvoudige oplossing zou zijn: bouw veel meer huizen, klaar. De realiteit is weerbarstiger. SP-wethouder Laurens Ivens vestigde de afgelopen jaren bouwrecord na bouwrecord, maar de prijzen stijgen nog steeds explosief. Meer aanbod leidt blijkbaar ook tot een niet te verzadigen grotere vraag. Daarom zijn verdere regulering en scherpe keuzes nodig. En minder markt.
Het Amsterdamse coalitieakkoord geeft daarbij richting. We gaan meer betaalbaar bouwen. We steven naar maximalisering van de huren. Amsterdammers krijgen voorrang bij de helft van nieuwe woningen op de vrije markt. We voeren een woonplicht in, die beleggen in woningen beperkt. Internationale bedrijven moeten zich richten op Amsterdamse werkgelegenheid.
Het wordt de hoogste tijd om deze aangekondigde maatregelen snel in te zetten. Het rijk op zijn beurt zou werk moeten maken van het ongelijk behandelen van Amsterdammers en expats. Want we moeten voorkomen dat we onder het mom van een 'open stad' gedogen dat deze ontoegankelijk wordt voor Amsterdammers met een kleine en gemiddelde beurs.
Offer expats niet aan algemene onvrede
Amsterdam is een open en vrije stad, waar iedereen welkom is en waar het niet uitmaakt waar je vandaan komt. Onze open houding naar nieuwkomers kenmerkt de stad. Amsterdam is opgebouwd door migranten uit Antwerpen en Noord-Frankrijk, de grootste denker - Spinoza - had Portugese wortels.
Die open houding naar nieuwkomers heeft de stad kleurrijk gemaakt. Sterker, het heeft van Amsterdam een van de welvarendste en fijnste plekken ter wereld gemaakt. D66 is trots op onze geschiedenis van tolerantie en gastvrijheid voor nieuwkomers.
Die waarden staan onder druk. Mensen die hier vanuit het buitenland komen, dreigen het slachtoffer te worden van onvrede over de woningmarkt.
Die onvrede hebben we allemaal, en het is niet voor niets dat alle politieke partijen zich druk maken over de krapte op de woningmarkt. Voor bijna iedereen is het moeilijk een goed huis te vinden. We zijn of kennen allemaal iemand die al te lang op zoek, achter het net vist of te veel moet betalen.
Gedegradeerd
Voor de SP-fractie zijn internationals de grote veroorzaker van prijsstijgingen en verdrukking op de woningmarkt in Amsterdam. Daarmee worden zij als nieuwkomers van deelgenoten van een probleem, gedegradeerd tot schuldigen.
Met veel bombarie wordt de nieuwkomer tot persona non grata verklaard en afgeschilderd als iemand bij wie het geld tegen de plinten klotst. Iemand die met enorme belastingvoordelen Amsterdammers uit de stad verjaagt. Zoveel retorisch geweld is vaak bedoeld om een rammelend verhaal overeind te houden.
Want wat blijkt: 80 procent van de internationals die in de regio Amsterdam woont, heeft een gemiddeld of laag inkomen. Wie de moeite neemt te kijken naar wie deze mensen zijn, komt erachter dat het gaat om een Indiase vertaler of een Amerikaanse onderzoeker. En ja, er zijn er ook bij met een hoog inkomen. Het is een diverse groep mensen die alleen, of met hun gezin in onze mooie stad willen wonen en werken.
Ook het beeld dat iedere in Amsterdam werkende international een woning bezet houdt, klopt van geen kanten: velen wonen helemaal niet in Amsterdam. Neem het Europees Medicijn Agentschap (EMA). Van de mensen die daar werken en al zijn verhuisd, zijn er maar 12 in Amsterdam gaan wonen en 55 elders.
Retorisch geweld om rammelend verhaal overeind te houden
Tegelijkertijd veroorzaak de EMA extra aantrekkingskracht op andere medische bedrijven. Dat biedt weer kansen voor een grote groep Amsterdammers die lab-assistent willen worden of willen werken in de schoonmaak of catering.
Optimistische blik
D66 kijkt liever met een open en optimistische blik naar iedereen die het in Amsterdam wil gaan maken. Wij zijn juist trots op het internationale karakter van de stad en zien ook dat de komst van buitenlandse bedrijven veel oplevert. Eén op de vijf voltijdbanen in ons land is te danken aan internationale bedrijven. Veel Amsterdammers die met plezier naar hun werk gaan hebben daar profijt van.
Het verhaal dat van nieuwkomers de hoofdverantwoordelijke moet maken van de krapte op de Amsterdamse woningmarkt rammelt aan alle kanten, maar dat is niet het enige . Nog erger is dat het verhaal morrelt aan de waarden die Amsterdam al eeuwenlang tot een open, gastvrije en welvarende stad maken.
D66 blijft staan voor die openheid en gastvrijheid. In Amsterdam is iedereen welkom. Dat betekent: problemen op de woningmarkt op een andere manier oplossen. D66 bouwt liever woningen, dan een muur om de stad.
