Femke Halsema: 'Er is een absurd gebrek aan trots in dit land'

Meestal houdt Femke Halsema, publicist en oud-GroenLinksleider, praatjes of lezingen op verzoek. Dan spreek je dus over een onderwerp dat iemand anders heeft bepaald.

Maar vanaf dinsdagavond staat Halsema 22 avonden in de theaters met haar verhaal, een college van een uur en een kwartier, over een onderwerp dat zij belangrijk vindt.

Het theatercollege heet Een Vrij Land, en gaat over de identiteit van Nederland - aan de hand van beelden.

Emancipatieproces
"Ik stel eerst eens vast hoe het in ons land gaat," zegt Halsema in cultuurcentrum Griffioen in Amstelveen, waar de aftrap dinsdagavond is uitverkocht. "En het gaat eigenlijk behoorlijk goed: we hebben ons in de laatste anderhalve eeuw aan de eigen haren uit het 19de-eeuwse moeras van armoede en ongeletterdheid getrokken."

"Een fantastisch emancipatieproces van arbeiders, vrouwen, homoseksuelen, gehandicapten... Dat daar dramatisch over wordt gedaan, is absurd. En vervolgens probeer ik te analyseren waarom ons ondergangsdenken zo manifest is, waarom wij zo'n negatief zelfbeeld hebben."

Dan heeft ze het over politici als Sybrand Buma, die claimt dat ons land teloorgaat en de bevolking verweesd is, en over de boodschap van Geert Wilders en Thierry Baudet.

"Er is een absurd gebrek aan trots op dit land. Mensen als ik krijgen het verwijt dat wij niet van ons land houden, terwijl ik juist heel erg van ons moderne land houd, en het onverantwoord vind dat je niets anders doet dan met negatieve berichten naar buiten komen."

Grote welwillendheid
Nederland, stelt Halsema vast, is vrijzinnig, geëmancipeerd en zachtaardig.

"We wonen in een land waar orthodoxe mannen hun vrouwen achter in een gebedsruimte mogen plaatsen en tegelijk een populaire schrijfster haar tampon uitvergroot in een museum mag hangen én het parlement euthanasie mogelijk maakt. Er zit een enorme bandbreedte in wat wij vinden dat we van elkaar moeten accepteren. Dat is niet altijd leuk, maar wel indrukwekkend."

Ze haalt het voorbeeld aan van Typhoon, die in de Ridderzaal ter gelegenheid van 200 jaar koninkrijk een lied zong over de Nederlandse geschiedenis. "Die tekst was heel scherp, ging over de slavenhandel, 5 december..."

"En tegenover hem zag je het hele establishment, best ongemakkelijk maar ook welwillend mee zitten te knikken. Je ziet het aan al die Nederlanders die op 4 mei om 20.00 uur hun auto aan de kant van de weg zetten. Er is een grote welwillendheid om er met elkaar uit te komen."

Extreme opvattingen
Dit zegt de vrouw die, bij alles wat ze zegt, kan rekenen op bakken kritiek op sociale media.

"Weet je wat de ziekte van jullie journalisten is? Jullie maken sociale media te belangrijk. Ik zit er niet meer op. In mijn vriendenkring heeft niemand het rumoer meegekregen rond mijn opmerkingen over die zwarte activisten." (In de Volkskrant, vrijdag, zei Halsema dat je, als je alles racisme noemt, de echte racisten niet meer ziet.)

"Mensen die ik spreek zeiden: ontzettend redelijk interview! Het is een kleine groep met extreme opvattingen die op sociale media actief is. De pech is dat researchers voor praatprogramma's en journalisten veel informatie daarvandaan halen, waardoor wij het gevoel hebben dat we permanent over ons theewater zijn."

Diep onbeschaafd
"Voorbeeld: Annabel Nanninga noemt verdrinkende vluchtelingen dobbernegers. Dat tast niet je identiteit aan, nee: het is een vergrijp tegen de etiquette van een land. Ze moet het kunnen zeggen, het is alleen diep onbeschaafd. Het zijn enkel krassen op het vernis van onze identiteit."

We staan niet op de rand van een burgeroorlog, zegt Halsema. Natuurlijk is hier discriminatie. "Maar het aantal incidenten is in vergelijking met andere landen redelijk behapbaar. Onze misdaad daalt. Er is geen land in Europa waar zo veel mensen vrijwilligerswerk doen - 57 procent!"

"In 1994 vond bijna de helft van de Nederlanders dat er hier te veel migranten waren, nu is dat minder dan een derde. Zeggen dat je niks mag zeggen? Je mag alles zeggen, je hoort soms alleen: het is onbeschaafd wat je zegt."