Weerstand tegen de 'platformeconomie' neemt toe
Na de maaltijdbezorgers van Deliveroo zijn ook taxichauffeurs van Uber in staking gegaan. Vakbond FNV maakt de strijd tegen de 'platformeconomie' tot een nieuw speerpunt.
Het borrelt en het gist onderin de 'platformeconomie'. Op 1 januari gingen de fietskoeriers van Deliveroo al in staking, afgelopen vrijdag was het de beurt aan taxichauffeurs die via Uber werken.
Chauffeurs balen van de 'exorbitante' bemiddelingskosten die Uber als bemiddelingsplatform rekent voor het in contact brengen van taxi en passagier.
Tot twee keer toe probeerden Amsterdamse chauffeurs vrijdag met twintig tot zeventig stakers de taxidienst plat te leggen - zonder succes.
Zowel Uber als Deliveroo zijn voorbeelden van de zogeheten gig economy, waarin grote internetbedrijven op de arbeidsmarkt vraag en aanbod bij elkaar brengen door werk per rit of per klus uit te zetten.
Concurrerende zelfstandigen
Alweer drie jaar geleden waarschuwde technologiedenktank Rathenau Instituut voor de mogelijke gevolgen: werk dat 'on demand' wordt aangenomen door met elkaar concurrerende zelfstandigen.
Die voelen zich gedwongen om voortdurend op afroep beschikbaar te zijn, zonder dat ze worden beschermd tegen uitbuiting of overbelasting.
Uber haast zich te zeggen dat de chauffeurs best aardig verdienen. Maar de stakers merken dat ze minder ritten krijgen, waardoor ze niet meer rondkomen.
Ook stellen ze dat Uber de bemiddelingskosten opschroeft, waardoor nieuwe chauffeurs meer afdragen dan de voorheen gebruikelijke 25 procent.
Tegelijk merken chauffeurs: er is altijd wel iemand die een rit aanpakt, zelfs als de verdiensten minder worden.
Vandaar dat nu de protesten loskomen, zegt FNV-bestuurder Tuur Elzinga. Aanvankelijk werden de platforms als sympathiek gezien, als deeleconomie.
"Als een extraatje, mooi voor een bijbaan. Nu zie je dat het uitdraait op moderne dagloners die geen enkele bescherming genieten van een cao of het wettelijk minimumloon. Dan krijg je dit soort reacties."
Negentiende-eeuwse toestanden
Kijk ook naar de maaltijdbezorgers die Deliveroo opeens niet meer in dienst wil nemen, zegt Elzinga. Uit protest hebben ze zich verenigd als Riders Union. Als zzp'ers zijn ze niet beschermd tegen ziekte of ongelukken. Ook wil Deliveroo ze per leverantie gaan betalen in plaats van per uur. "Als we niet oppassen, gaan heel veel mensen op die manier werken, tegen stukloon.
Nu zie je dat het uitdraait op moderne dagloners die geen enkele bescherming genieten van een cao
Elzinga ziet zelfs negentiende-eeuwse toestanden opdoemen. "Fabrieksdirecteuren of ploegbazen die op zoek gaan naar de goedkoopste of sterkste mensen voor het werk dat er die dag is," zegt hij. "Als we de platformeconomie niet snel reguleren, gaan we hard terug in de tijd."
En daarmee raakt het ook aan de positie van banen die dat soort bescherming wél genieten. De platformeconomie timmert namelijk stevig aan de weg - er zijn platforms voor horecawerk (Temper), schoonmaakwerk (Helpling), maar ook voor klusjesmannen (Werkspot). De internetbedrijven achter de apps maken vaak nog geen winst, maar drukken al wel de lonen op de arbeidsmarkt door goedkope concurrentie.
Fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden
Alleen al daarom mengt de vakbond zich ook in de acties en stakingen van zelfstandigen. Dat heeft even geduurd en was best ongemakkelijk, beaamt Elzinga. "Als we het niet doen, wordt de dreiging nog veel groter. Dit zijn heel cruciale momenten voor ons."
Als nieuw speerpunt past regulering van de platformeconomie voor de vakbond dan ook uitstekend in zijn campagne voor échte banen, tegen de flexibilisering van de arbeidsmarkt.
De FNV dringt aan op handhaving van fatsoenlijke arbeidsvoorwaarden. Het minimumuurtarief voor zzp'ers dat in oktober werd aangekondigd in het regeerakkoord ziet de vakbond als een goed begin.
Lees ook: Maak regels, of de deeleconomie leidt tot chaos
Als we het niet doen, wordt de dreiging nog veel groter. Dit zijn heel cruciale momenten voor ons