Direct naar artikelinhoud

Hoofdpijn om sloop NDSM-onderzeeër: wie betaalt de 3 ton?

De onderzeeër Foxtrot in Noord vormt een gevaar voor de scheepvaart op het IJ. Maar wie betaalt de rekening van de berging?

Doorroesten tot hij zinkt, of grijpt de gemeente in?Beeld Charlotte Odijk

In een ultieme poging om de Foxtrot weg te krijgen uit Amsterdam, heeft stadsdeel Noord marktpartijen gevraagd een plan in te dienen voor de berging en sloop van de voormalige Russische onderzeeër, die sinds 2002 in het nautisch kwartier bij de NDSM-werf ligt weg te roesten.

De gemeente doet al enkele jaren pogingen om de Foxtrot te laten verwijderen. Tot nog toe zonder resultaat, omdat de eigenaar alle medewerking weigert. De situatie is nu niet langer verantwoord, stelt het stadsdeel: de onderzeeër verkeert in zeer slechte conditie en vormt een gevaar op het water, bijvoorbeeld voor het passerende IJveer.

Daarom houdt de gemeente in januari een bijeenkomst ter plaatse om met bedrijven uit de wereld van scheepsberging en -sloop te praten over de mogelijkheden om de Foxtrot weg te krijgen. Baanbrekende ideeën zijn welkom, aldus het stadsdeel, dat hoopt in het voorjaar met een aanbesteding te kunnen komen.

Schroot met asbest
De patstelling rond de Foxtrot is ontstaan nadat de Turkse eigenaar in 2009 liet weten de onderzeeër naar zijn eigen land te willen laten slepen om het vaartuig daar te laten slopen. Zo'n transport van een milieuprobleem is toegestaan, op voorwaarde dat de sloop gebeurt volgens de strenge Europese richtlijnen.

Onderdeel van de regeling is de storting van een borg van meer dan een half miljoen euro, die wordt terugbetaald als de sloop volgens de regels is verlopen. Die borgsom wil niemand betalen. Ook een Belgische berger die vorig jaar belangstelling had, struikelde erover. De kosten van berging en sloop volgens de Europese regels zijn namelijk aanzienlijk hoger dan de opbrengst van de tonnen schroot.

Dat is ook de conclusie van de bergers en slopers die zich de afgelopen jaren hebben verdiept in de Foxtrot. Sloop in Turkije volgens de soepele Turkse regels kan de onderneming financieel interessant maken, maar alle andere opties kosten geld - veel meer dan de paar duizend euro die Amsterdam tot nog toe wil bijdragen in de kosten.

De Foxtrot verkeert in zo'n slechte conditie dat sommige bergers stellen dat de onderzeeër niet eens meer kan worden weggesleept. De sloop zou daarom het beste in de omgeving van zijn huidige ligplaats kunnen gebeuren.

Eigenaar wil hem in Turkije laten slopen, maar niemand wil de borgsom betalen
Als de Foxtrot zinkt, heeft Amsterdam een nog veel groter probleem

Complicerende en kostbare factor: het vaartuig bevat asbest. Ook voor de verwijdering daarvan bestaan zeer strenge regels.

Drie ton kosten
De kwestie lijkt zich toe te spitsen op de vraag wie de kosten van berging en sloop voor zijn rekening wil nemen. Alles bij elkaar zou het om circa drie ton gaan. De gemeente staat niet te springen om de problemen van de eigenaar op te lossen, maar een berger ziet het er toch van komen: "Als de Foxtrot zinkt, heeft Amsterdam een nog veel groter probleem."

De Foxtrot gleed in 1956 van de helling in de Letse hoofdstad Riga en maakte lang deel uit van de Russische vloot. Nadat de onderzeeër uit dienst was genomen, kochten enkele ondernemers uit Den Helder hem in 1991. Saillant detail: de kopers meenden een onderzeeër uit de Foxtrotklasse te hebben aangeschaft, maar bij aankomst in Nederland bleek de B80 een schip uit de oudere Zuluklasse.

Voor de naam maakte dat gek genoeg niets uit. In 2002 verhuisde een nieuwe eigenaar de Foxtrot naar Amsterdam, met het plan aan boord presentaties en bijeenkomsten te organiseren. Dat voornemen kwam nooit echt van de grond, en in 2008 ging de roestige blikvanger over in de huidige Turkse handen.

Lees ook: Youtubers nemen een kijkje in de NDSM-onderzeeboot