Oudejaarsconference: nu even geen politiek of kritiek graag

Na elk cabaretfestival roept minstens één jurylid of recensent, vaak een witte man van minstens middelbare leeftijd, dat er weer veel naar de eigen navel is gestaard.

De deelnemers vertelden heus geanimeerd over hun gezegende leventjes, maar kijken jonge grappenmakers nog wel om zich heen? Naar de politiek, het leed in de wereld, kortom, Het Grote Plaatje? Waar is verdikkeme het engagement?

Daar spreekt een verlangen uit naar vroeger, de jaren zeventig tot negentig, toen cabaret doorgaans maatschappijkritisch was of in elk geval een spiegel voorhield.

Het klopt dat die spiegel tegenwoordig vaak een venster is dat breed zicht biedt op de cabaretier zelf. Gelukkig voor die middelbare mannen was er altijd nog de oudejaarsconference, bastion van de stevige mening die het gezag vlak voor de oliebollen nog even stevig insnoerde op de pijnbank.

Zelfs die zekerheid brokkelt steeds meer af. Youp van 't Hek waagt nu en dan nog een poging, maar wie hem vorig jaar bezig zag, moet concluderen dat zijn tijd er zo langzamerhand op zit. Gezellig een uurtje ouwehoeren is één ding, scherp en relevant commentaar geven op actuele gebeurtenissen is iets heel anders.

Echte opvolgers heeft Van 't Hek momenteel niet. Pieter Derks leek kandidaat, maar na zijn voorzichtige eerste poging op de radio in 2013 is er op oudejaarsvlak weinig meer van hem vernomen.

Theo Maassen probeerde het in datzelfde jaar op televisie, maar liet nog tijdens zijn conference weten dat het niks voor hem is. Het lijkt uitgesloten dat Maassen zijn avontuur ooit zal herhalen.

Een boodschap van Rutte
Claudia de Breij kwam in 2016 nog het meest in de buurt. Haar conference was ouderwets geëngageerd, maar zeker niet ouderwets schurend of splijtend. Ze viel niet aan, maar zocht verbinding en eindigde door een boodschap van Mark Rutte, iemand die in ideologisch opzicht ver van haar af staat, deels te onderschrijven:

"De premier heeft gelijk. Dit is inderdaad een waanzinnig gaaf land. En als ik hier niet geboren was, dan was ik ernaartoe gevlucht."

De Breij was, hoewel pas de eerste vrouw, geen heel verrassende kandidaat voor de oudejaarsconference. Maar wie tien jaar geleden had gezegd dat mannen als Herman Finkers en Marc-Marie Huijbregts hem ook zouden doen, was vermoedelijk uitgelachen.

Die maken immers geen cabaret dat je traditioneel met de oudejaarsconference associeert. Juist daarom laten ze goed zien welke verandering het instituut momenteel ondergaat.

Finkers parodieerde de formule door het nieuws aanvankelijk per dag te behandelen. Toen hij na een half uur pas bij 7 januari bleek te zijn, kwam hij tot zijn punt: er is voor de gemiddelde mens tegenwoordig veel te veel nieuws om te kunnen behappen, laat staan dat hij het zou kunnen samenvatten in tachtig minuten.

Opmerkelijk genoeg vond hij het daar ook niet echt de avond voor: "Ik denk op oudejaarsavond nooit aan politiek. En u ook niet, dat weet ik zeker."

Finkers behandelde vervolgens vooral thema's die hem persoonlijk aan het hart gaan en zette net als De Breij in op het kweken van een saamhorigheidsgevoel.

Liefde voor achterklap
De conference die Marc-Marie Huijbregts vanavond uitspreekt, sluit daarbij aan en gaat zelfs nog een flinke stap verder. Hij behandelt vooral zijn eigen jaar, dat vrij dramatisch begon en daarna steeds beter werd.

Het is een intiem verhaal zoals we dat van Huijbregts kennen en zijn oudejaarsconference wijkt dan ook nauwelijks af van een reguliere voorstelling.

Hij begint wel even over de politiek, maar toch vooral om te zeggen dat die hem niet interesseert. Huijbregts houdt meer van nieuws dat in de categorie opmerkelijk valt. De achterklap. Zoals de vrouw die een schildpad in haar vagina aantrof.

Middelbare mannen gaan de gezellige oudejaarsconference van Marc-Marie Huijbregts misschien zelfs wel duiden als het einde van een traditie. Op harde standpunten kun je hem (behoudens een vileine opmerking over zijn voorganger) nauwelijks betrappen.

Huijbregts legt nadruk op het persoonlijke, de mensen van wie hij afscheid nam en zijn dromen voor de toekomst. Hij heeft wel een boodschap: we moeten lief zijn voor elkaar en accepteren dat andere mensen anders denken.

Zou de tijdgeest de functie van de oudejaarsconference langzaam binnenstebuiten keren? We horen het hele jaar al zoveel meningen en kritiek dat het op 31 december best lekker is om eindelijk even te verbroederen.