Theoloog Rikko Voorberg: 'Blijf uit andermans broek'

Kampen
"Ik ben er geboren, maar na een half jaar werd mijn vader dominee in Waardhuizen, Noord-Brabant. Wij woonden op Waardhuizen nummer 17, dat was het formaat. Het was wel bruut hoor. Een klein dorpje dat al eeuwen op dezelfde manier dacht, waar een jonge dominee snel wordt afgeleerd om al te groot te denken."

"Zoon van de dominee, dat is echt wat, zoiets als zoon van de burgemeester - en de burgemeester zien mensen maar af en toe, de do­minee elke zondag. Dat geeft een status aparte, en je bent ook kwetsbaarder voor pestgedrag. Je wordt op de korrel genomen. Ik heb aardig van me af moeten slaan om te bewijzen dat ik geen mietje was."

Rikko
"Mijn ene opa heet Hendrik, mijn andere Cornelis. Als je het laatste deel van Hendrik neemt en het eerste van Cornelis, kom je op Rikko. Mijn initialen zijn H.C.M. Er moest een Bijbelse naam bij, dat werd Michael. Uit het Hebreeuws: mi is wie, cha is als, el is god, 'wie als god'. Wie is aan god gelijk - mooie retorische vraag."

We gaan ze halen
"De leus is eigenlijk van de Nederlandse regering: we zouden 8000 vluchtelingen naar Nederland halen. Maar in september 2017 waren die beloftes grotendeels van de baan. We hebben geprocedeerd, zijn naar Den Haag gereden en naar Brussel met het idee: onze achterbanken zijn leeg, we kunnen die vluchtelingen zo meenemen. Op een gegeven moment hadden we geen opties meer."

"Afgelopen zomer kwamen de verhalen naar buiten dat kinderen in vluchtelingenkamp Moria op Lesbos zelfmoord ­probeerden te plegen. Toen dachten wij: we moeten hier weer mee aan de slag. Ook uit historisch besef: als onze kinderen over 20 jaar vragen wat wij gedaan hebben in deze tijd, wat hebben wij dan te vertellen?"

"Het idee was: we rijden naar de regering in Athene en we zien wel hoever we komen. Maar de kans dat we vluchtelingen zouden kunnen meenemen was nihil."

Valse hoop
"Dat is ook altijd ons dilemma geweest. Dus dat zijn we gaan onderzoeken. De vluchtelingen zeiden: valse hoop is wat Europa ons heeft gegeven. Wij dachten dat we hier rechten hadden, en dat bleek een façade van bordkarton. Daardoor zitten wij te wachten tot 2023 voor ons ­volgende asielgesprek."

"Na de eerste teleurstelling waren ze heel dankbaar om wat we deden. Dat wij naast hen staan, machteloos, te protesteren tegen de ­systemen waar niemand beter van wordt."

Blote voeten
"Mijn bandje van heel lang geleden, Barefoot. We speelden op blote voeten. Het idee kwam uit de Bijbel. Mozes hoort midden in de woestijn: doe je schoenen uit, want je staat op heilige grond. Ook wij wilden de wéreld - niet alleen het kerkgebouw - tot heilige grond verklaren. We maakten rock-'n-rollnummers van oude psalmen. Heel slecht, maar heel leuk om te doen."

Ramadan Sponsortour
"Anti-islamorganisatie Pegida zou vorig jaar ­tijdens de ramadan bij vijf moskeeën varkensvlees barbecueën voor de deur. Vooral om boze reacties uit te lokken, zodat zij konden zeggen: de islam is een religie van haat. Zo kleingeestig. Dat kun je negeren, maar dan negeer je ook de moskeeën die belaagd worden." 

"Toen herin­nerde ik me een kunstenaar in Duitsland, die een mars van neonazi's had omgeturnd tot een sponsorloop voor een antineonaziorganisatie. Hoe verder mensen liepen, hoe meer er gedoneerd werd om mensen los te weken uit de neonazicultus. Fantastisch: mensen stonden aan te moedigen, er werden bananen uitgedeeld met een zwart rouwbandje."

"Dat kan hier ook, dacht ik. Mensen konden bij ons doneren per stuk vlees, per aanwezige demonstrant en per kwartier barbecuetijd. Het geld zou gaan naar de moskee waartegen werd gedemonstreerd. In sommige steden werd 250 euro per aanwezige demonstrant toegezegd. Uiteindelijk is er maar één actie doorgegaan. De voorman van Pegida stond voor een moskee met een barbecue om zijn nek en een stuk leverworst aan een prikker." 

Godverdomme
"Mooi woord. Ik heb altijd geleerd dat het een zelfvervloeking was, tot iemand zei: het kan ook gewoon betekenen: moge god dit of dat ­verdoemen, met wortel en tak uitroeien. Het is het meest woedende woord dat we hebben, maar het zegt niet: ik haat je, of ik zal dit wel even rechtzetten. Het je kwaad maken over ­onrecht dat je niet kunt veranderen, is ook goed - anders gebeurt er niks. Er zit heel veel woede achter We gaan ze halen, achter de godgeklaagdheid van het systeem."

4 mei
"De herdenkingsrel van 2017. We wilden tijdens de Dodenherdenking een veld inrichten met 3000 kruisjes, met op elk kruisje de datum van een gebeurtenis waarbij vluchtelingen zijn gestorven. Daarvoor had ik contact opgenomen met het 4 en 5 mei comité. Zij vonden het een mooi idee - ze hadden zelf ook de link gelegd door vluchtelingen gedichten te laten voor­dragen."

"Het werd een giftig debat. Onze actie werd gezien als een protest en een verstoring. Dat was het niet: wij wilden alleen een gevoel van ongemak een plek geven. Er is voor ons vrijheid gecreëerd door mensen die we niet kennen." 

"Nu vragen andere mensen om een stukje van die vrijheid. En daar bouwen we muren voor waaraan zij doodgaan. Dat vind ik gek, en wrang. Later zeiden mensen dat ze het absurd vonden hoe hard dit werd gespeeld. We wilden de dodenherdenking niet veranderen, maar herdenken betekent niet dat je alleen naar het verleden moet kijken. Het is je altijd afvragen: wat betekent 'dit nooit weer'?"

Kerkasiel
"Een opleving van Hollandse bewogenheid. Hayarpi is een Armeens meisje van 21. Ze zat in een azc in Katwijk en was lid van de gereformeerd vrijgemaakte kerk. Ze zou worden uit­gezet. Haar vader is politiek vluchteling en zijn inschatting is dat hij nog steeds niet veilig is in Armenië. Hayarpi is hier geworteld. Toen ­besloot een klein kerkje hun kerkasiel te ver­lenen. Een grootse beslissing."

"Zolang de eredienst loopt, mag de politie niet binnenvallen. Na een tijd heeft Den Haag het overgenomen. Een heel spannende nacht: ze zijn in het diepste geheim van Katwijk naar Den Haag gegaan. Ik help bij de organisatie en kijk of andere kerken het kunnen overnemen - er zijn nog 400 kinderen in dezelfde situatie als Hayarpi."

De Baarsjes
"Thuis. Maar ook gesegregeerd, veryupt. Een wijk met grote vragen over verbinding tussen verschillende bevolkingsgroepen. We hebben nu kinderen op de basisschool. Dat helpt, dat verbindt. Ze zitten op een tweetalige school, Engels-Nederlands: een buurtschool die redelijk zwak was maar via een buurtinitiatief langzaam maar zeker verbetert, dankzij toegewijde ouders en een toegewijd lerarenteam."

"Er zijn scholen die veel intuïtiever, creatiever en artistieker zijn. Wij vinden die alternatieve onderwijssystemen heel tof, maar die scholen zijn hartstikke wit."

Benno L.
"Benno L. zou in Leiden komen wonen. Er was groot protest tegen hem, waar schande van werd gesproken. Een beetje makkelijk vond ik dat: vanuit je veilige plekje in Amsterdam zeggen dat Leidenaren niet zo asociaal moesten doen en zo iemand, een veroordeelde zeden­delinquent, een plek moesten geven in de samenleving." 

"Ik had net een theoloog gelezen die mij erg inspireert. Hij zei over christenen die protesteren bij een abortuskliniek in Amerika: als je niet bereid bent de pijn over te nemen, het kind over te nemen of de positie van die vrouw, dan moet je je bek houden met je bord."

"Toen dacht ik: iemand zou een Facebook­pagina moeten maken: 'Benno L., welkom in onze straat'. Een uitnodiging aan iedereen die die protesten in Leiden te ver vond gaan. Het was niet makkelijk, toen voelde ik pas hoe veel weerzin en afschuw ik zelf voelde bij die man, dus hoe dicht ik bij die demonstranten stond. Later las ik dat sociale uitsluiting de grootste oorzaak is van recidive onder zedendelinquenten. Sta je te protesteren tegen Benno L. om je kinderen te beschermen, breng je daarmee dus feitelijk kinderen in gevaar."

Vluchtkerk
"Het begon met een tentenkamp op de Notweg, een paar straten achter mij. Bizar dat in de stad een vluchtelingenkamp kon bestaan. Later ­verkaste de groep naar de Vluchtkerk. Zo kwam het verhaal van ongedocumenteerden in de media."

"Job Cohen was een fantastische burgemeester, maar als staatssecretaris van Justitie heeft hij een keiharde migratiewet gemaakt. Uitgeprocedeerden kregen een treinkaartje tot aan de grens. Daar hebben we deze situatie aan te danken." 

"Het was een heel intense tijd, ik ben er drie maanden fulltime mee bezig geweest. Daarna is de groep verder gaan zwerven."

Nashville
"Allereerst is die verklaring een slechte duiding van de tijdsgeest. De ondertekenaars verzetten zich tegen een wereld die niet bestaat: alsof mensen zomaar van geslacht zouden veran­deren. Ze hebben geen oog voor de pijn en de zware dilemma's die erachter schuilgaan. Daarnaast getuigt die verklaring van platvloers Bijbel­gebruik: God schiep man en vrouw, en dat is het. En bovendien: waar bemoei je je mee? Blijf uit andermans broek. Dit is zo intiem."

Richard van Oostenbrugge
"Ik heb nooit bij 212 gegeten, ik kom eigenlijk nooit bij sterrententen. Ik houd van goed eten, maar ik vind het vooral leuk om het zelf te maken. Zelf brood bakken, zelf vis roken. Ik heb een tijd bij eetcafé Dwaze Zaken gewerkt, en daar de waarde van goed eten leren kennen. Dat kende ik niet vanuit huis. Wij aten eenvoudig - anders was het maar geld over de balk smijten."