Déjà vu: Hartveldseweg in ca 1935 en in 2020
Groot-Amsterdam is altijd in beweging. We gaan terug naar een plek van toen. Deze week: Hartveldseweg.
Hartveldseweg, ca 1935 en 2020
Hartveldseweg, Diemen, ca 1935. Aan het begin van de 20ste eeuw was de Hartveldseweg nog een nauwe straat met een spoor van de Gooische Tramweg Maatschappij. Met de toename van het autoverkeer werden winkels met bovenwoningen en het eeuwenoude café Vervetjes in 1938 afgebroken voor de aanleg van Rijksweg A1.
Stadion De Meer, 1995 en 2020
Stadion De Meer, 1995. In 1934 nam Ajax het stadion in gebruik met een vriendschappelijke wedstrijd tegen het Franse Stade Français: 5-1. In 1996 won Ajax er de laatste wedstrijd van Willem II met exact dezelfde uitslag. Sinds 2002 is hier woonwijk Park de Meer.
NDSM-terrein, 1947 en 2020
NDSM-terrein, 1947. Al in 1915 waren hier scheepswerven. In 1946 fuseerden zij tot de Nederlandsche Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM). In 1970 braken er voor het bedrijf zware tijden aan. Het resulteerde in de sluiting in 1984. Nu is het gebied het domein van ateliers, galerieën, festivals en allerlei culturele evenementen.
Zaagmolenbuurt, 1861 en in 2020
Zaagmolenbuurt, 1861. Vanaf molen De Steur, kijkend over de Kattensloot, zag je de buurt met links De Star, rechts De Buis en daarachter onder andere De Vergulde Haring, De Wip, De Dommekracht, Het Anker, De Jager en De Oranjeboom. Met de komst van de stoommachine verschenen hier vanaf 1870 woningen.
Geldersekade, ca 1870 en 2020
Toen de oude vishal van de Dam moest verdwijnen, nam men in 1862 deze vishal in gebruik. De hal werd in 1901 gesloten en daarna, tot de sloop in 1938, als opslagruimte gebruikt. De dubbele watertrap ligt er nog steeds, maar is afgetimmerd.
Postjeswetering in 1925 en 2020
Postjeswetering, 1925. Vanaf daar had men zicht op de Vierde Ambachtsschool, een scheepslift, de toren van de Sint-Vincentiuskerk en een brandstoffenopslag (vlnr). Alleen de school is er nog – nu rijksmonument Het Sieraad, in gebruik als evenementenlocatie.
De Stadsschouwburg in 1885 en 2019
Stadsschouwburg, ca. 1885. Op 19 februari 1890 veroorzaakte vuurwerk brand in de Stadsschouwburg op het Leidseplein. In de jaren daarna zijn de geblakerde classicistische gevels vervangen. In 1894 werd de nieuwe Stadsschouwburg geopend.
De Overtoomse Sluis in 1938 en 2019
Deze sluis verbond de Kostverlorenvaart ter hoogte van de Surinamestraat met de Schinkel. Het hoogteverschil was er circa 15 centimeter. De 144 meter lange en 7,75 meter brede sluis werd in 1942 vervangen door de Schinkelsluis bij de Nieuwe Meer.
De IJhaven in 1961 en in 2019
IJhaven, 1961. Schepen liggen in het Oostelijk Havengebied voor de oude koffie- en cacaoloods Brazilië uit 1915. In 1998 kwam onder het oorspronkelijke dak van dat gebouw een winkelcentrum voor de nieuwe woonwijk die er werd gebouwd.
Weesperzijde in 1939 en 2019
Tot de opening van de Utrechtsebrug in 1954 was de Weesperzijde de uitvalsweg richting Utrecht. Op bedrijfsterrein de Omval stond tot 1964 de cacaofabriek van Blooker. Het portiershuisje uit 1886 is in 2003 opnieuw opgebouwd en doet nu dienst als café.
Delflandplein in 1969 en 2019
De objecten van kunstenaar Jos Wong Lun Hing (1928-2009) zijn speeltoestellen voor kinderen. Bij de herinrichting van het Delflandplein kwamen de negentien kunstobjecten in de opslag terecht. Na restauratie maken ze sinds 2015 deel uit van een kunstroute langs de Etnastraat op het Business Park Amsterdam Osdorp.
Station Willemspoort in 1870 en 2019
Dit station lag van 1842 tot 1878 net buiten Amsterdam op het grondgebied van Sloten. Met de verlegging van het spoor noordwaarts en de aanleg van het Centraal Station werd dit station overbodig.
Leprozengracht ca. 1875 en 2019
Het Waterlooplein ontstond nadat in 1882 de Leprozengracht en de Houtgracht waren gedempt. Behalve de Mozes en Aäronkerk, het Oudezijds Huiszittenhuis en het Arsenaal heeft bijna alle oude bebouwing plaatsgemaakt voor nieuwbouw, waaronder de Stopera.
Het Rechthuis in 1891 en 2019
Het huis staat aan het begin van de Middenweg, nabij de Ringvaart. Gebouwd in 1777 behield het zijn functie totdat de gemeente Watergraafsmeer in 1921 door Amsterdam werd geannexeerd. Nu zit er restaurant Jacobsz.
Het Jan Postmahof in 1956 en 2019
Jan Postmahof, september 1956. De eerste speelplaats aan het plein, genoemd naar een verzetsstrijder uit de Tweede Wereldoorlog, werd snel na de bouw van de wijk in 1953 aangelegd. Vorig jaar werd de speelplaats vernieuwd.
De Linnaeuskade in 1982 en 2019
In 1931 werd de eerste telefooncel in Nederland geplaatst op het Valeriusplein in Amsterdam. De PTT, later KPN, was lange tijd verplicht één cel op iedere vijfduizend inwoners te leveren. Daaraan kwam in 2008 een eind.
De Oostergasfabriek in 1941 en 2019
Vanaf 1887 werd in de Oostergasfabriek gas geproduceerd uit steenkool, dat werd opgeslagen in de naastgelegen hoge, ronde gashouders. Later verrees hier de Oranje-Vrijstaatkade, nu deel van de nieuwe wijk Oostpoort.
De Zuidergasfabriek in 1912 en 2019
De eerste gebouwen van de Zuidergasfabriek verrezen in 1907 aan de Korte Ouderkerkerdijk. Het huidige terrein met Rijksmonumenten, de watertoren en ophaalbrug wordt opgenomen in het nieuwe Park Somerlust.
De 1100 Roe in 1953 en 2019
De naam van deze poldermolen, die aan de Haarlemmerweg stond, is gebaseerd op de afstand in roeden tot de Haarlemmerpoort, bijna 4 kilometer. In 1961 werd hij gedemonteerd en in 1965 weer opgebouwd bij Sportpark Ookmeer.
Spaarndammerstraat in 1965 en 2019
De in 1891 opengestelde Maria Magdalenakerk van architect P.J.H. Cuypers werd vanwege de slechte fundering in 1967 gesloopt. In het Domela Nieuwenhuisplantsoen zijn de contouren nog zichtbaar.
Leidseplein in 1968 en 2019
De Koepelkerk en het Persilhuis werden in 1972 gesloopt. Op de kerk hing een plaquette die op het nieuwe Marriott Hotel werd geplaatst: ‘De koster H.F. Westerveld huisvestte hier met voortdurend levensgevaar voor zich en zijn gezin van 25-3-1943 tot 5-5-1945 het Algemeen Hoofdkwartier van den O.D.’.
Meerpad in 1916 en 2019
De stormvloed of Zuiderzeevloed van 1916 was een watersnoodramp die zich in de nacht van 13 op 14 januari 1916 in Nederland rond de Zuiderzee voltrok. Deze was ook de aanleiding voor het opgeven van de zelfstandigheid van het dorp Nieuwendam, in 1921 werd het bij Amsterdam gevoegd.
Weesperpoortstation in 1901 en 2019
Het Weesperpoortstation was een kopstation, dat tot 1939 in gebruik was voor de verbinding met Utrecht. Het stond op het huidige Rhijnspoorplein en had een seinhuis op de kruising Wibautstraat en Eerste Oosterparkstraat
De Dam circa 1890 en in 2019
De Beurs van Zocher met de kolossale ionische zuilen was in 1845 af, naar ontwerp van architect Jan David Zocher. Na voltooiing van de Beurs van Berlage werd het gebouw in 1903 gesloopt en verrees hier in 1915 de Bijenkorf.
Sint-Willibrordus buiten de Veste in 1967 en 2019
De kerk op de kruising van de Ceintuurbaan en Amsteldijk werd ontworpen door Pierre Cuypers, bekend van het Rijksmuseum. De bouw was in 1899 klaar, de koepel pas in 1924. Niet lang na het nemen van deze foto in 1967 werd de kerk gesloopt; nu staat er een woon- en zorgcentrum, Amstelhuis.
Het Paleis voor Volksvlijt in 1929 en 2019
Een dag na de verwoestende brand stroomde publiek via de Utrechtsestraat toe om de ravage te bekijken. Het paleis is nooit herbouwd. In 1967 verrees hier het hoofdkantoor van De Nederlandsche Bank.
De Boerenwetering in 1953 en in 2019
Bij deze overhaal werden (groente)schuiten van het polderpeil naar het hogere stadspeil getrokken. Nadat de tuinders uit het nabijgelegen poldergebied vertrokken, werd de overhaal als een van de laatste in de stad in 1960 gesloopt.
De Hekkepoort in 1885 en in 2019
De Hekkepoort aan de westkant van het Flevopark stamt uit 1770. Voordat die oude toegangspoort in 1938 bij de ingang van het park werd herbouwd met de originele stenen, stond de poort aan de stadsgrens bij de Muiderpoort.
Het Weteringcircuit in 1902 en in 2019
Bij de stadsuitbreiding werd in 1877 een park aangelegd tussen de Singelgracht en de Wetering: het Eerste en Tweede Weteringplantsoen, gescheiden door de weg op deze oude foto. In 1953 werd de kruising in verband met het toenemende verkeer vervangen door een rotonde: het Weteringcircuit.
Plein 40-45 in 1976 en 2019
Het bekendste gebouw aan dit plein is het Tuinstadhuis, waarin de FNV sinds de oprichting in 1976 huisde. Mogelijk worden de drie letters juist op deze foto bevestigd door een man op een ladder. Sinds 2010 is in het gebouw het kantoor van stadsdeel Nieuw-West.
Vondelpark in 1896 en 2019
In 1893 werd fietsen in het park toegestaan, na veel discussie en alleen in de ochtenduren. Omdat het stadspark destijds nog in handen was van 34 particulieren, konden mensen er niet worden bekeurd voor bijvoorbeeld rijden zonder licht.
Weesperzijde in 1932 en 2019
Amsterdammers genieten van een dagje stadsstrand op het opgespoten zand langs de Weesperzijde. Op de achtergrond de nagelnieuwe Berlagebrug, waarin zich twee jaar later Roeicentrum Berlagebrug vestigde.
Hoofddorpweg in 1929 en 2019
Aan het Hoofddorpplein stond een hoge slanke toren, ontworpen door Berlage. Het uurwerk in de top was 45 graden gedraaid, met een wijzerplaat aan vier zijden. De toren werd in de jaren zeventig wegens bouwvalligheid afgebroken.
Aalsmeerplein in 1942 en 2019
In de oorlog was dit plein een soort toegangspoort van de stad, die door de Duitsers werd bewaakt. Er was een tankstation voor de Wehrmacht en soldaten werden ondergebracht in huizen aan de Westlandgracht.
Hoek Spiegelgracht en Tweede Weteringdwarsstraat in 1958 en 2019
De Amstel in 1925 en 2019
Amstel, 1925. In 1982 begon onder luid protest de bouw van de Stopera: het stadhuis en het Muziektheater (nu Nationale Opera & Ballet). De buurt sprak van geldverspilling en eiste dat er woningen werden gebouwd. Ook was er kritiek op het ontwerp.
Plantage Middenlaan in 1982 en 2019
Plantage Middenlaan, 1982. Het verzorgingshuis Sint Jacob wordt nu deels gesloopt; de vleugels maken plaats voor ruim 300 seniorenwoningen.
Roetersstraat in 1959 en 2019
Roetersstraat, 21 april 1959. Boven de Nieuwe Achtergracht staat tegenwoordig een gebouw van de UvA-campus Roeterseiland.
Weesperplein in 1977 en 2019
Weesperplein, 1977. Metrohalte Weesperplein was juist geopend. De lift naar het perron kwam later. Op een houten bekisting hing nog een poster met de tekst: Hier komt een lift voor u. Bij de renovatie in 2012 werd de lift vernieuwd en voorzien van glas.
Petemayenbrug in 1983 en in 2019
Petemayenbrug, maart 1983. De gemeente besloot in 1974 de bruggen in deze buurt, zoals deze over de Zoutkeetsgracht, in hun oude staat terug te brengen. In 1985 was de brug vernieuwd.
Beukenplein in 1967 en 2019
Beukenplein, eind jaren zestig. Deze foto is op zijn vroegst in 1967 gemaakt.
Elandsgracht in 1884 en 2019
Elandsgracht (1884). Twee gevelstenen op nummer 73 herinneren aan het Fort van Sjako, dat tot het in 1886 werd gesloopt de huisnummers 71-77 besloeg. Het was vermoedelijk het rovershol van de 17de-eeuwse 'Nederlandse Robin Hood' Sjako.
Het hoofdkantoor van de Rijkspostspaarbank in 1913 en 2019
Het hoofdkantoor van de Rijkspostspaarbank (1913), hoek Van Baerlestraat/Paulus Potterstraat. In 1985 betrok het Sweelinck Conservatorium (later: Conservatorium van Amsterdam) het gebouw. Nu zit hier het luxe Conservatorium Hotel.
Eerste Constantijn Huygensstraat
Eerste Constantijn Huygensstraat, jaren zestig. Op de plek van het in 2004 gesloopte Jan Swammerdam Instituut zijn woningen en de psychiatrische kliniek Mentrum gebouwd. Het gevelkunstwerk How to meet an angel werd in 2009 onthuld.
Tweede Kostverlorenkade (1917) en in 2019
Tweede Kostverlorenkade (1917), gezien in oostelijke richting. Ter hoogte van de huidige huisnummers 81-83 stonden bedrijfspanden van de N.V. Loonstoomhoutzagerij en -schaverij Zeldenrust.
Rembrandtplein in 1888-1889 en in 2019
Rembrandtplein (1888-1889), in de richting van de Reguliersbreestraat. Blikvanger is café Mille Colonnes, dat in 1920 sloot. Het gebouw werd gesloopt en vervangen door eerst een muziekzaal en later een bioscoop. Sinds 1987 zit hier discotheek Escape.
Reguliersdwarsstraat in de jaren zestig en in 2019
Reguliersdwarsstraat met rechts de Geelvinckssteeg, vlak voor de sloop in de jaren zestig van de twee historische panden op de hoek. In de jaren tachtig kwam er een futuristisch gebouw voor in de plaats.
Jozef Israëlskade in 1970 en in 2019
Jozef Israëlskade, gezien vanaf de Ferdinand Bolstraat, 1970. Hotel Okura in aanbouw. Het 78 meter hoge gebouw was bij de opening in 1971 het op een na hoogste in de stad; alleen Toren Overhoeks - nu de A'DAM Toren - in Noord was hoger.
Weesperzijde in 1927 en in 2019
Weesperzijde, 1927. De reclames voor REO Automobielen en Minerva op de hoek van de Blasiusstraat zijn nog altijd zichtbaar. Ooit waren hier ook reclames voor onder andere Clysma Egyptian Cigarettes en Banketbakkerij H.Peskens te zien.
Baarsjesweg in 1956 en in 2019
Baarsjesweg, 1956. Op de hoek met de Slatuinenweg staan de voormalige politiepost en de brandspuitbergplaats. In de jaren zeventig voorkwam buurtprotest dat er op deze plek grootschalig werd gebouwd.
Kerkstraat in 1927 en in 2019
Kerkstraat, ca. 1927. Onderdoorgang aan de kant van de Vijzelstraat. De oorspronkelijke bakstenen overbouwing, bekend als 'de Vijzelstraatflat', werd begin jaren zestig afgebroken wegens instortingsgevaar.
Marnixstraat in 1898 en in 2019
Marnixstraat, gezien vanaf de Lijnbaansgracht, 1898. Molen De Victor, gebouwd in 1685, moest in het jaar dat de foto werd genomen plaatsmaken voor woningbouw. Hij was vernoemd naar Sint Victor, beschermheilige van het korenmolenaarsgilde.
Tasmanstraat in 1959 en in 2019
In de voormalige Houthaven is de afgelopen jaren flink gebouwd, met als blikvanger de in 2018 opgeleverde Pontsteiger. De veerpont naar de Distelweg vertrekt sinds 1957 vanaf deze plek, tot in 2007 werden ook auto's overgezet.
De Hogesluis in 1868 en in 2019
De Hogesluis, 1868. De 17de-eeuwse brug over de Amstel werd in 1883 vervangen door de huidige, naar voorbeeld van de beroemde Parijse Pont Neuf. Links is nog het Paleis voor Volksvlijt te zien. In 1929 is dat in vlammen opgegaan.
De Oudezijds Achterburgwal tussen 1894 en 1898 en in 2018
Oudezijds Achterburgwal, tussen 1894 en 1898, aan de Oudezijds Kolk - van oudsher 'Het Kolkje'. Rechts de achterzijde van de huizen aan de Zeedijk.
De Amstel rond 1890 en in 2018
De Amstel rond 1890, gezien vanaf de Halvemaansbrug. In 1895 werd het Rondeel - een bolwerk in de vijftiende-eeuwse stadsmuur - gesloopt en vervangen door een herberg met dezelfde naam. Die is uitgegroeid tot het huidige hotel De L'Europe.
Spaarndammerdijk midden jaren vijftig en in 2018
Spaarndammerdijk, midden jaren vijftig, met op de achtergrond de net in gebruik genomen elektriciteitscentrale Hemweg, die nu grotendeels aan het zicht wordt onttrokken door gebouw Einstein op de Condensatorweg in Sloterdijk.
Baanbrugsteeg in 1900-1915 en in 2018
Baanbrugsteeg, tussen 1900 en 1915. Gezien richting kruising Vinkenstraat, in het verschiet van de Brouwersgracht.
P.C. Hooftstraat in 1981 en in 2018
P.C. Hooftstraat, 1981. Een rustige koopavond voor sinterklaas.
I amsterdamletters op het Museumplein op 2 en 3 december 2018
Veertien jaar stonden ze er. De I amsterdamletters, die volgens critici symbool stonden voor massatoerisme en individualisme, zijn maandagochtend in een half uurtje weggehaald van het Museumplein.
Lees ook: Zelfs weghalen I amsterdam is een marketingstunt
Banstraat in 1967 en in 2018
De Banstraat, gezien vanuit de Valeriusstraat, 1967. Op de plek van de voormalige nonnenschool Sint Jacobus, die tot 1949 in gebruik was, staat nu een appartementencomplex.
Oostenburgergracht in 1969 en in 2018
Oostenburgergracht, 1969. De woningen aan de even kant van de Oostenburgervoorstraat werden in de jaren zeventig vervangen door nieuwbouw. Veertig jaar later werden aan de andere kant de panden van machinefabriek Wiener & Co. gesloopt.
Koninginneweg in 1893 en in 2018
Koninginneweg, 1893. De nieuwe tramremise, met een stal voor acht paarden, van de Amsterdamsche Omnibus Maatschappij naar een ontwerp van de broers A.L. en J.G. Van Gendt. Tien jaar later werd een elektrische tramlijn in gebruik genomen.
Zeeburgerkade in 1962 en in 2018
Het cacaopakhuis Koning Willem 1, gebouwd in 1961, moest tijdens de herontwikkeling van het Oostelijk Havengebied aan het eind van de jaren tachtig plaatsmaken voor het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis.
