Vist deze zelfsturende robot straks rommel uit de grachten?

In Pakhuis de Zwijger presenteerde de aan de Amerikaanse topuniversiteit MIT verbonden professor Carlo Ratti deze week het idee van ­'floating dumpsters' die de gracht afschuimen en afval aan boord scheppen.

Het is een idee dat opkwam parallel aan het zogeheten Roboat­onderzoek dat Ratti twee jaar geleden startte bij het Amsterdamse instituut voor stadsonderzoek AMS Institute.

Autonoom varende boten kunnen verder een alternatief worden voor vuilniswagens op lastig bereikbare plekken in de binnenstad. Afvoer over water zorgt op deze drukke plekken ook voor minder autoverkeer.

Het MIT heeft 20 miljoen euro gereserveerd voor het eind 2016 gelanceerde Roboatonderzoek. Amsterdam dient daarbij als testterrein, zoals Ratti Singapore gebruikt voor een studie met zelfrijdende auto's.

"De boten zijn in zekere zin makkelijker, door de lagere snelheid. Sturen is dan weer lastiger, omdat boten niet altijd even snel reageren op stuurbewegingen. Het kan er maar net aan liggen waar iemand zit aan boord."

Als het gaat om rommel uit de grachten sluit het onderzoek van het AMS Institute mooi aan op dat van Waternet dat twee jaar geleden kwam met het prototype van een zelfvarende drijfvuilvisser, de Nautonomous.

Communicerende vaartuigen
Toen hij het onderzoek twee jaar geleden presenteerde, werd al voorzichtig gedacht aan af­val­inzameling, pakketbezorging en personenvervoer.

Maar Ratti denkt de vele sensoren die nodig zijn voor zelfsturende voertuigen ook te kunnen inzetten om allerlei zaken in de stad in kaart te brengen. "Zoals vervuiling door plastic of weesfietsen of de water- en luchtkwaliteit."

Wanneer dit soort toepassingen er zullen zijn, durft Ratti niet te zeggen. Vorig jaar zijn de eerste proeven gedaan. Dit jaar is het onderzoek erop gericht de vaartuigen met elkaar te laten communiceren, waarna het de bedoeling is dat ze volgend jaar, in jaar drie, kunnen groeperen. 

In Pakhuis de Zwijger toonde Ratti ook een mechanisme om twee 'roboats' aaneen te schakelen. Het is een voorwaarde voor de ultieme toepassing van de zelfsturende bootjes, waar het Roboatonderzoek eigenlijk om te doen is.

Ratti stelt zich voor dat autonome vaartuigen de stad een flexibele, on demand infrastructuur kunnen geven.

Twee jaar geleden lanceerde hij de gedachte dat ze met algoritmes anticiperen op patronen in het verkeer en ze zich aaneenschakelen tot een brug of podium zodra daar behoefte aan is. Ook dat idee leeft nog steeds.

Daarmee naderen we de Autonomous City, het eigenlijke thema van het debat in Pakhuis de Zwijger.

Ratti was verrast door het optimisme in de zaal over de mogelijkheden van de zogeheten 'smart city'. "In West-Europa ben ik meestal degene die vanuit de zaal het optimistische geluid moet vertolken."

Discriminerende algoritmes
Maar ook Ratti is niet onverdeeld enthousiast over het vooruitzicht van steden die door sensoren en nieuwe technologie bijna autonoom kunnen functioneren.

Algoritmes kunnen discriminerend uitwerken of leiden tot meer van hetzelfde, waarschuwt hij. "Als Amazon uit de tien boeken die ik heb gekocht extrapoleert wat mijn elfde boek moet worden, is de kans groot dat dit boek mijn leven minder verrijkt dan een ander, minder voor de hand liggend boek."

"Technologie moet stimulerend werken, ons uit die comfortzone drukken zodat we nieuwe dingen ondernemen," is een les die hij ontleent aan de Britse architect Cedric Price. "Als we het niet goed doen, wordt technologie een soort nanny - alles onder controle en mensen die passief worden gehouden."