Direct naar artikelinhoud

De man die de hele wereld zijn voeten ziet kussen

Thierry Baudet heeft zijn oog laten vallen op Amsterdam. In de peilingen staat Forum voor Democratie al op drie zetels in de gemeenteraad. Daarmee zou het de succesvolste nieuwkomer zijn sinds de Kabouters in 1970.

en
Fotosessie met Thierry Baudet in maart 2017.Beeld Jiri Büller/Lumen

Op de rechtenfaculteit in Leiden loopt in 2007 een opvallende promovendus rond. Een nogal onbeholpen gymnasiast in slonzige kleren met een buitenmodel strik om de nek.

Tussen de colleges door speelt hij in de aula op de piano en vertelt hij over zijn muziek. Hij organiseert de uitjes van studievereniging Justus Lipsius, zoals de jaarlijkse reis naar het eerbiedwaardige Oxford.

De meisjes noemen hem Prins Valiant.

Een jongeman met een tweehonderd jaar oud brein, die groots en meeslepend wil leven en daarvoor met zijn Forum voor Democratie een platform heeft gevonden in de politiek - tot zijn eigen leedwezen.

Amsterdam
Thierry Baudet heeft voet aan wal gezet in politiek Amsterdam, de stad waar hij woont sinds hij in 2001 het ouderlijk huis in Heemstede verliet om te studeren. Hij ziet er inmiddels een stuk beter uit.

Thierry is, zeggen ze in zijn omgeving, stevig onder handen genomen door zijn vriend, stijlicoon en tv-presentator Jort Kelder. Die zegt zelf geamuseerd: "Let maar eens op die Napolitaanse schouder in het grijze birdseye pak dat hij vaak draagt."

Baudets ster is rijzende. Niet alleen in Den Haag, waar hij vorig jaar twee zetels haalde in de Tweede Kamer en meteen werd uitgeroepen tot Politicus van het Jaar, maar ook in Amsterdam. Hij trekt volle zalen.

Een debat over identiteit en nationalisme in de Stadsschouwburg met voormalig GroenLinksleider Femke Halsema was vorige week strak uitverkocht: 850 enthousiaste jongeren in pak.

Ondanks de neerbuigendheid waarmee over 'de racist Baudet' wordt gesproken - links sluit in Amsterdam samenwerking met Forum bij voorbaat uit en D66-minister Kajsa Ollongren noemde zijn populisme een bedreiging voor de kernwaarden van Nederland - is hij een factor om rekening mee te houden.

Hij doet wat PVV-leider Geert Wilders nooit heeft aangedurfd: op de rechterflank de aanval openen in de hoofdstad, waar zelfs de VVD door kan gaan voor links en het establishment van middenpartijen nog nooit de macht uit handen heeft hoeven geven.

Onbevlekt door vulgariteit
Millennial Thierry Henri Philippe Baudet wordt 28 januari 1983 geboren in Heemstede in een familie waar de cultuur van de muren druipt. Zijn vader Marcel is een succesvol pianist, klassiek en jazz. Docent op het Amsterdamse conservatorium en op de Yehudi Menuhin School in het Verenigd Koninkrijk. Speciaal voor zijn zoon sleutelt hij cassettebandjes in elkaar met zijn favoriete muziek.

Oom Rémy is een begenadigd violist en concertmeester van het Orkest van de Achttiende Eeuw. Zijn twee jaar oudere zus, Violette Schönberger-Baudet, schopt het tot architect - een door Thierry hevig verguisde beroepsgroep.

Hij wordt werkelijk gedreven door een romantisch ideaal van zuivere schoonheid, zeggen de mensen die hem nabij staan. In de kunst en literatuur, muziek en gastronomie. Onbevlekt door de vulgariteit van de moderne tijd.

Baudethumor: in het water voor zijn huis aan de Prinsengracht drijft een aftandse sloep met de naam 'Renaissance'.

Een interessante familie. Stamvader Pierre ­Joseph Baudet (1778-1858) was de eerste die voet zette op Nederlandse bodem. Hij kwam uit Braine-le-Comte ('s-Gravenbrakel) in de latere Belgische provincie Henegouwen en was op de vlucht voor de dienstplicht in Frankrijk.

De briljant wiskundige Henri Baudet (1891-1921), hoogleraar in Delft en de overgrootvader van Thierry, was getrouwd met de dochter van een Indisch-Nederlandse ijsblokkenfabrikant.

Een jongeman met een tweehonderd jaar oud brein, die groots en meeslepend wil leven
Bij de verkiezing van Politicus van het Jaar 2017 door EenVandaag.Beeld anp

Thierry praat met bewondering over zijn opa, zegt zijn vriend Geerten Waling. Dat is niet zo verbazingwekkend: volgens zijn oma leek hij veel op hem. Henri (Han) Baudet (1919-1998) was hoogleraar geschiedenis in Groningen en stond bekend als een rechtse houwdegen en bovendien als een volstrekte non-conformist. In de jaren zeventig nam hij het op voor de Molukkers, in een tijd dat die treinen kaapten om hun punt kracht bij te zetten.

De oude Baudet gaf in 1984 een afscheidscollege: 'Bloedsporen in grensgebieden', dat ging over het opvallend omvangrijke nageslacht van Ghanezen in Indonesië, daar door de Nederlanders heen gebracht na de afschaffing van de slavernij. Baudet legde uit dat zij leden aan de erfelijke sikkelcelziekte, die naast veel ellende ook immuniteit voor malaria met zich meebracht.

De Amsterdamse hoogleraar politicologie Meindert Fennema was erbij: "Ik vond het een fantastisch verhaal," zegt hij. "Hij sloot dat college af met een oproep om weer eens wat meer aan de fysieke antropologie te gaan doen. Dat wil zeggen: biologische verklaringen zoeken voor maatschappelijke verschijnselen. Nou, als je in die tijd een hoop stront over je heen wilde krijgen, moest je dat zeggen."

Mannenwereld
Fennema, toen lid van de Communistische Partij Nederland, schreef in 1983 met Baudet sr. Het Nederlands Belang bij Indië en raakte met hem bevriend. Thuis bij de familie was het een mannenwereld, zegt hij.

Hij sprak op de promotie van Thierry, maar kreeg diens toorn over zich heen toen hij in de Volkskrant een magere drie ballen gaf voor het proefschrift.

Fennema vond het boek gedurfd, maar ook erg slordig, en confronteerde de ideeën van Thierry over Europa met die van zijn grootvader in diens bekendste, onlangs door de ultraconservatieve katholieke uitgever Tom Zwitser heruitgegeven, publicatie: Het paradijs op aarde - gedachten over de verhouding van de Europese tot de buiten-Europese mens.

Fennema: "Eerst kreeg ik een woedende mail van Thierry, die dacht dat er een complot zat achter die drie ballen. En toen een van zijn vader, die het een schande vond dat ik Han erbij had gehaald."

"Een paar maanden later stuurde Marcel een brief, dat hij ook niet begreep waarom hij zo kwaad was geweest. Hij zei tegen me: eerst heb ik geleden onder mijn vader en nu lijd ik onder mijn zoon. Voer voor psychologen."

Thierry spreekt met liefde over zijn ouders, zeggen zijn vrienden. Maar moeizaam bleef het sinds zijn ouders uit elkaar gingen toen hij nog aan zijn pubertijd moest beginnen. "Dan spreekt hij met zijn vader af om samen te gaan eten voor hun verjaardagen en gaat het op het laatst niet door," zegt een vriend.

"Daar is Thierry dan vreselijk over van slag. Als het eindelijk wel lukt, wordt het meteen extreem: veel eten, veel zuipen en dan aan het eind van de avond dronken ruziemaken." Zijn moeder, schoolpsycholoog Beatrijs Brand, was bij de Kamerverkiezingen van vorig jaar coördinator van Forum voor Democratie in kieskring Haarlem/Gooi.

Solidariteitsactie voor mishandelde homo's met FvD-Kamerlid Hiddema.Beeld anp

Pesten
In interviews vertelt Baudet regelmatig over zijn ervaringen op het Stedelijk Gymnasium in Haarlem. Het pesten, het gevoel van fysieke dreiging. Een geestdodende periode, zegt hij, met klasgenoten die zich onderscheidden door 'massieve domheid' en 'kuddegedrag'. Voor de klas stond 'zo'n middelmatig begaafde figuur, die saaie verhalen loopt te houden'.

Mensen die hem kennen, bevestigen dat Baudet op school een geïsoleerd bestaan leidde. Hij deed zijn best. In de bus, op schoolreisjes, stelde hij voor spelletjes te doen. Maar niet iedereen had zin een letter te roepen, om vervolgens met enthousiasme zo veel mogelijk filosofen te noemen die met die letter beginnen.

Met een van zijn weinige vrienden op het gymnasium, tegenwoordig schrijver in New York, onderhield hij per fax een intensieve briefwisseling over literatuur, meisjes en filosofie. Pretentieuze teksten, aldus de vriend later in een krantje van de school.

'Ontzettend hoog­dravend, maar toen voelde het heel intellectueel. Ik ging me opeens ook als bejaarde kakker kleden, met brogues en ribfluwelen broeken.'  De vriendschap eindigde in een onverkwikkelijke ruzie over een meisje.

Speurtochten door de stad
Als Baudet iets is, is het een onverbeterlijke dwarsligger met narcistische trekken. Een non-conformist met een groot gevoel voor zelfoverschatting en een klein vermogen tot het incasseren van kritiek.

'Je veux être Chateaubriand ou rien,' schreef de grote romantische negentiende-eeuwse schrijver Victor Hugo op 14-jarige leeftijd in zijn dagboek en Baudet zei het hem in Volkskrant Magazine keurig na: ik wil Chateaubriand zijn of niets. De beroemde dichter, politicus en grondlegger van de Franse romantiek.

Baudet drinkt graag meursault en eet côte de boeuf. In Amsterdam transformeert hij zichzelf van onhandige knaap tot man van de wereld. Als hij verliefd is - en dat is hij geregeld - organiseert hij voor het subject van zijn begeerte speurtochten door de stad, rukt flessen champagne aan, draagt uit het hoofd gedichten van Rainer Maria Rilke voor en legt bloemen voor de deur.

In 2007 richt hij met pianist en classicus Bas van Bommel de Winfried Salon op, waar klassieke muziek wordt gespeeld en over filosofie en literatuur wordt gesproken. De bijeenkomsten vinden plaats in een chic zaaltje van de Oudemanhuispoort. Na afloop wordt er gegeten en gedronken in café De Engelbewaarder.

Een vaste bezoeker: "Toen al had hij altijd een gevolgje om zich heen. Die avonden draaiden toch een beetje om hem, al vonden ook wij het heerlijk."

Leidse radicaliseringsmachine
Baudet vergelijkt zichzelf met Odysseus, de Griekse held die maar niet terug lijkt te kunnen keren op zijn Ithaka. Een man die snel verveeld raakt als hij niet aan een volgend avontuur kan beginnen. Een man die vindt dat de minister-president van dit land 'zijn plaats moet kennen' en zichzelf zonder een spoor van ironie 'de belangrijkste denker van Nederland' noemt.

Tegen HP/De Tijd zei hij plompverloren: "Mijn meningen zijn feiten. Die van anderen zijn onjuiste feiten." En: "Als ik mezelf terugzie, sprekend in de Kamer of in geschreven stukken, denk ik heel vaak: mijn god, wat is dit goed."

In Volkskrant Magazine legde hij vorig jaar uit hoe zijn ouders na hun scheiding van hem wegdreven. Hoe hij er emotioneel helemaal alleen voor kwam te staan en hoe weinig ze ervan begrepen dat hij tot het hogere werd geroepen.

"Mijn ouders hadden ook wel moeite met mijn talenten. Met de enorme stelligheid waarmee ik dingen kon zeggen. Ze hadden het gevoel dat ik weleens moest dimmen."

Klusjes
In 2001 kiest hij, net als zijn vader en grootvader, voor een studie geschiedenis. Een jaar ­later volgt rechten aan de Universiteit van Amsterdam. Hij noemt zichzelf sociaal-liberaal-conservatief. "Een beetje van alles wat," zegt zijn vriend Geerten Waling, die hem leerde kennen bij een cursus Frans aan Maison Descartes.

Hij volgt een jaar lang de colleges van de BKB-Academie, het campagnebureau van de voormalige PvdA'ers Erik van Bruggen en Alex Klusman. Die vinden hem een weinig opvallende leerling en roemen vooral zijn voorkomendheid - nog steeds.

Zijn jaargenoot, Europarlementariër Marietje Schaake, moet het in het lustrumboek van de Academie wel ontgelden: 'De EU is een voortwoekerende kanker. Dat jij dat steunt, dat jij haar bestaan legitimeert: ik vind het niet alleen onbegrijpelijk, ik vind het een schande.'

Na zijn studie in Amsterdam en promotie in Leiden heeft Baudet moeite aan de slag te komen. Hij probeert het even als postdoc bij hoogleraar Europese Studies en PvdA-ideoloog Paul Scheffer in Tilburg, maar dat eindigt al snel. Hij is op zoek naar klusjes.

In Leiden heeft zijn cultureel conservatisme zich aan de hand van zijn promotor en anti-islamdenker Paul Cliteur snel ontwikkeld tot politiek conservatisme. De faculteit staat bekend als 'de Leidse radicaliseringsmachine'.

Tijdens het debat over het fatale ongeluk met militairen in Mali.Beeld anp

In 2015 richt Baudet de conservatieve denktank Forum voor Democratie op. Voor een prikje  kan hij terecht in het hart van de verfoeide grachtengordel, op de Herengracht in de kelder van de conservatief-christelijke domineeszoon en vastgoedondernemer Cor Verkade.

Middelmaat
Het wordt het epicentrum van GeenPeil, de nee-campagne tegen het Verdrag met Oekraïne. De overwinning wordt gevierd met een bacchanaal. Hoogtepunt is een gebraden speenvarken, dat in zijn geheel de volgepakte kelder binnen wordt gedragen. In de bek van het dier is het verkiezingsprogramma van D66 gestoken.

Verkade raadt Baudet aan om zijn Forum om te vormen tot politieke partij. "Ze betaalden de huur stipt, maar het was wel moeilijk. Er is in Nederland weinig geld beschikbaar voor denktanks, maar wie zetels haalt in de Tweede Kamer kan een budget krijgen voor een wetenschappelijk bureau."

Zo werd Baudet politicus tegen wil en dank. In Den Haag is hij vaker niet dan wel te vinden en met sommige van zijn partijleden is hij al in aanvaring gekomen over de partijdemocratie - de eerste royementen zijn inmiddels uitgesproken. Gisteren nog zegde de nummer 3 van de lijst, Susan Teunissen, het lidmaatschap op.

"Hij wilde helemaal geen politieke partij," bevestigt Waling. "Hij houdt ook niet van het politieke bedrijf. Hij houdt van debat en controverse. Daarin heeft hij weinig scrupules. Hij kan slecht tegen middelmaat."

Intellectueel fascisme
De grote vraag: is hij een racist?

In 2014 is Baudet spreker bij de IJzerwake, de jaarlijkse manifestatie van rechtse Vlaamse nationalisten. Daar zegt hij zich ervan bewust te zijn dat zijn optreden slecht is voor zijn reputatie.

Maar: "Ik probeer een onafhankelijk denker te zijn, en daar hoort bij: altijd en met iedereen in gesprek zijn. Een cordon sanitaire is een vorm van intellectueel fascisme. Bovendien leidt het tot luiheid, omdat je dan nooit met andere opvattingen in aanraking komt."

Het is een argument dat hij voortdurend zal herhalen als hij in verband wordt gebracht met extreemrechts. En dat is vaak: de Nederlandse Volks-Unie laat zich lovend over hem uit en de jongeren van studiegenootschap Erkenbrand noemen hem 'onze leider'.

Stemmen voor de Tweede Kamerverkiezingen, in de Posthoornkerk.Beeld anp

In 2016 gaat hij (met zijn vriend Waling) lachend op de foto met James Ronald Kennedy, propagandist van het Zuidelijk nationalisme in de VS.

De Correspondent onthulde dat hij in het Ambassade Hotel uren sprak met de Amerikaanse wittesuperioriteitsdenker Jared Taylor: racist, antisemiet en een van de voormannen van de alt-rightbeweging. Vorige week prees Baudet 'de lieve, sterke vrouwen' van de Duitse extreemrechtse Identitairen, toen zij migranten beschuldigden van geweld en verkrachting.

Op de Algemene Vergadering van Forum voor Democratie begin 2017 zei Baudet dat het Westen lijdt aan een auto-immuunziekte. "Kwaadwillende, agressieve elementen worden ons maatschappelijk lichaam in ongehoorde aantallen binnengeloodst, en de werkelijke toedracht en gevolgen worden verdoezeld."

Op radiozender AmsterdamFM zei hij in 2015: "Ik wil graag dat Europa dominant blank, en cultureel blijft zoals het is."

Baudet een racist? Zijn vrienden bezweren van niet. Nooit iets van gemerkt. Zelf zegt hij onderscheid te maken tussen etnisch nationalisme en cultureel nationalisme: hij wil de westerse cultuur beschermen tegen aanvallen van buitenaf. Dat heeft volgens Baudet niets te maken met kleur of afkomst. Intussen blijft hij met zijn Forum een magneet voor rechts-radicalen.

Waling: "Hij leert nu dat je als politicus minder vrijblijvend uit de bocht kunt vliegen dan als denker."

Dit artikel is onder meer gebaseerd op gesprekken met vrienden, bekenden en volgers van Thierry ­Baudet. Sommigen van hen werkten alleen anoniem mee.

Lees ook: Wie zijn Baudets mensen in Amsterdam en wat wil hij?

Hij leert nu dat je als politicus minder vrijblijvend uit de bocht kunt vliegen dan als denker.
Baudet en Hiddema dinsdag in de Kamer over de aangifte tegen Ollongren.Beeld anp

Inspiratie van tegendraadse schrijvers

Met graagte citeert Thierry Baudet de grote schrijvers en filosofen der aarde. Zijn inspiratiebron: een bonte stoet van non-conformisten, ondergangsdenkers en onbuigzame conservatieven.

In september 2014 presenteert Thierry Baudet zijn roman Voorwaardelijke liefde. Het eerste exemplaar gaat naar schrijver Theo Kars en dat is geen toeval: Baudet is verzot op de boeken van Kars (1940-2015), hedonist en atheïst.

Diens Praktisch verstand wordt in het Duits vertaald onder de veelzeggende titel: Philosophie für Nonkonformisten: kleine Anleitung zur Lebenskunst. Kars was bevriend met een andere door Baudet gewaardeerde schrijver: Boudewijn van Houten. De twee lichtten in 1964 voor twee ton de posterijen op en gaven van de opbrengst het literaire tijdschrift Tegenstroom uit.

Lezer Baudet kent schrijvers die veel indruk op hem maakten, onder wie de Fransman Michel Houellebecq met zijn verlangen naar de grote, onbereikbare liefde. Het gitzwarte pessimisme van Elementaire deeltjes over het morele bankroet van de liberale westerse samenleving deprimeerde hem, zegt een studievriend. Het maakte tegelijkertijd zijn eigen verlangen naar langdurige, compromisloze liefde dragelijk.

Rechtser dan Thatcher
Vaak wordt Baudet in verband gebracht met de Duitse filosoof Oswald Spengler (1880-1936), de apocalyptische denker en schrijver van De ondergang van het avondland. Net als Baudet waarschuwt Spengler voor het verval van de westerse cultuur en net als Baudet hekelt hij de moderne architectuur en muziek.

Wie Baudet echt wil begrijpen moet het werk lezen van zijn promotor Roger Scruton, de 73-jarige Britse filosoof met wie hij bevriend raakte en bij wie in Engeland hij soms logeert. Scruton bekent zich tot het conservatisme nadat hij in mei 1968 in Parijs de gewelddadige linkse studentenprotesten heeft aanschouwd.

In het Groot-Brittannië van Margaret Thatcher geldt Scruton, fanatiek volgeling van de achttiende-eeuwse grondlegger van het conservatisme Edmund Burke, als nog rechtser en nationalistischer dan de IJzeren Dame zelf.

Hij verzet zich tegen gelijkheidsdenken, multiculturalisme, feminisme en modernisme en pleit voor herstel van traditionele waarden en cultuur en bescherming van het gezin. In de Britse academische wereld raakt hij uit de gratie.

Scruton lanceert de baudet­iaanse term oikofobie: de ziekelijke afkeer voor het eigene, de ­eigen cultuur en nationale identiteit. Hij is een groot pleit­bezorger van de brexit en vindt dat ook Nederland uit de Europese Unie moet stappen. Hij schrijft over de islam als bedreiging van het Westen en haalt fel uit tegen moderne architectuur, thema's die Baudet na aan het hart liggen.

In 1986 schrijft Scruton Sexual de­sire: a moral philosophy of the erotic, waarin hij homoseksualiteit en masturbatie beschrijft als seksuele perversiteiten. Dat heeft Baudet goed gelezen.

Wie masturbeert, is volgens Scruton niet in staat tot een werkelijke menselijke (seksuele) relatie. Baudet laat zich in Story ontvallen dat hij voor zijn nieuwe vriendin is gestopt met aftrekken. "Omdat ik haar daar tekort mee zou doen. Ik wil me geheel aan haar ter beschikking kunnen stellen."

Superioriteit
Ter verdediging van versier­goeroe Julien Blanc schreef Baudet: 'De realiteit is dat vrouwen overrompeld, overheerst, ja: overmand willen worden.'

Op ­basis van de sociobiologie concludeert Scruton: 'Zijn gezag­hebbende blik, zijn resolute ­optreden, zijn zelfverzekerde maatschappelijke superioriteit: al deze kwaliteiten van de man zijn net zo belangrijk in de ogen van de vrouw als haar jeugd, frisheid en vitaliteit in de ogen van de man.'

Zelf vindt Baudet dat hij een uitstekende Marlon Brandoblik in huis heeft.