Neurowetenschapper lanceert digitale slaapcoach voor betere nachtrust

Ja, geeft ze toe, het is wel een beetje tegenstrijdig om als voorvechter van goed slapen een app voor de smartphone -  blauw licht, dé grote slaapvijand! - te ontwikkelen om beter te slapen.

"Maar omdat een goede nachtrust ook te maken heeft met wat je overdag doet, ben ik toch overstag gegaan," zegt neurowetenschapper Els van der Helm. ­Lachend: "Met het advies erbij de app niet te gebruiken in het uur voordat je gaat slapen."

Slaapschuld
Van der Helm zit er ontspannen en - uiteraard - uitgeslapen bij in de grote kantine van co-workingspace B. Amsterdam, waar ze met haar bedrijf Shleep kantoor houdt. Ze heeft een duidelijke missie: mensen beter ­laten slapen. En ook al is slapen al ruim tien jaar haar corebusiness, nog kan ze schrikken van hoe slecht mensen met hun nachtrust omgaan.

"Als ik een workshop geef, laat ik mensen altijd hun 'slaapschuld' berekenen. Dat is een ­sommetje waarbij je berekent hoeveel uur slaap je eigenlijk nodig hebt - zeg acht uur per nacht - minus het aantal uren dat je die week daadwerkelijk hebt geslapen. Vaak schommelt dat tekort rond de acht uur, maar soms komen mensen uit op vijftien uur."

"Daar sla ik steil van achterover. Van zo'n ­tekort word je zó onproductief dat er geen argument overblijft om niet meteen naar huis te gaan om bij te slapen."

Domino-effect
Volgens Van der Helm onderschatten veel mensen het belang van slaap, terwijl het effect heeft op veel verschillende aspecten in je leven.

"Slaaptekort kan ervoor zorgen dat je overdag vaak chagrijnig bent, 's avonds geen puf hebt voor ­activiteiten of eerder kiest voor ongezond eten in plaats van zelf koken. Dat is te veranderen door aan de knoppen te draaien van je slaapgedrag. Je hebt meer energie, je leeft gezonder; het is een domino-effect."

Maar hoe is dat beter slapen aan te pakken, in een leven waarin nog honderd dingen vragen om je aandacht? Daarvoor bedacht Van der Helm een app die moet fungeren als slaapcoach. De app bestaat uit zes modules met elk tien sessies over een bepaald slaapthema. Bijvoorbeeld sessies om overdag beter te kunnen ontspannen of tips om makkelijker in slaap te vallen.

Als gebruiker vul je eerst een uitgebreide vragenlijst in over je slaapgedrag - met vragen als: hoeveel uur slaap je gemiddeld per week, hoe is je slaapkamer ingericht, gebruik je een wekker?

Aan de hand van die vragenlijst - een slaapscan - krijg je als gebruiker een persoonlijke module toegewezen met een dagelijkse opdracht; na tien ­dagen zou je slaapgedrag verbeterd moeten zijn en start je met een nieuwe module.

Gemotiveerd
De app is opgezet vanuit de wetenschappelijke visie: eerst kennis opdoen, daarna kijken hoe je die kennis kunt toepassen in je leven.

"Je bent gemotiveerder om ­je gedrag te veranderen als je weet waarom iets werkt. Dus bestaat een sessie in de app altijd uit twee filmpjes: één met informatie en één met concrete tips. Neem het ­onderwerp snoozen. Als je weet wat er gebeurt in je hersenen als je snoozet, zul je meer bereid zijn om het daarna te laten. Want echt, snoozen is een marteling voor je hersenen."

Van der Helm werkte tot drie jaar geleden zelf nog fulltime in de universitaire wereld. Na haar studie neurowetenschappen aan de Vrije Universiteit promoveerde ze in ­Californië op het effect van slaap op ons geheugen, stemming en emotionele reactiviteit.

Maar in dat wetenschappelijke werk miste ze het 'so what'-element - "Wat gaat de wereld anders doen nu ik dit artikel heb gepubliceerd? Niets!" Dus besluit ze de academische wereld in 2013 in te ruilen voor een baan als consultant bij McKinsey in ­Amsterdam, waar ze 'als hobby' start met het geven van slaapworkshops.

Slaapgoeroe
Zodoende zien steeds meer mensen haar als een slaapgoeroe; een rol waaraan ze moe­st wennen. "Als wetenschapper keek ik toch neer op van die populair-­wetenschappelijke types. De informatie die zij brachten was zó versimpeld." Van der Helm rolt met haar ogen. ­"Tegelijkertijd merkte ik dat mensen door mijn workshops stopten met snoozen of makkelijker konden inslapen. En dat is precies de impact waar ik naar zocht." In 2016 begon ze een eigen slaapconsultancybureau.

Van der Helm is niet de enige die zich professioneel ­bezighoudt met slapen; slapen is booming business. Zo zijn er talloze apps die je slaapgedrag analyseren, smart-­matrassen die via sensoren meten welke delen van je ­lichaam ondersteuning nodig hebben, speciale rustgevende slaapmaskers en allerhande slaappilletjes en -druppels die je bij de drogist kunt kopen.

Van der Helm volgt de ontwikkelingen op de voet, maar is niet over alles even ­enthousiast. "Uit nieuwsgierigheid heb ik weleens wat ­besteld via Amazon: een bril met lampjes die je met je ogen moest volgen. Werkte natuurlijk voor geen meter."

Langdurig verbeteren
Van der Helm ziet echter ook goede ontwikkelingen. "Ik ben bijvoorbeeld groot fan van brillen met oranje ­glazen die blauw licht blokkeren. Als je dan toch eens 's avonds achter de laptop moet om een mail te sturen, dan is dat een prima oplossing."

Het Nationale Slaapcongres afgelopen november in ­Ermelo trok vierhonderd bezoekers die zich allen professioneel bezighouden met slapen. Ook zijn er veel nieuwe techstart-ups op het gebied van slaap. Waarom is slapen zo 'in'? "Ik denk dat het een combinatie is van dat mensen meer openstaan voor een gezondere levensstijl - zie de aandacht voor gezonde voeding - plus het feit dat slapen letterlijk iedereen aangaat."

Voorlopig zal de populariteit van slapen niet afnemen, verwacht Van der Helm. "De ­basis - acht uur slapen, geen koffie en alcohol voor het ­slapengaan, geen blauw licht in de kamer - kennen we nou wel. Volgens mij zijn we klaar om een stapje verder te kijken en serieus bezig te gaan met het langdurig verbeteren van ons slaapgedrag."

De app Shleep is gratis te downloaden. Een slaapscan en drie sessies krijg je gratis, daarna betaal je €5,99 per maand.