Rik van de Westelaken: 'WIDM is oprecht mijn lievelingsprogramma'

Dertien jaar geleden zat Rik van de ­Westelaken al juichend voor de buis toen Angela Groothuizen het vijfde seizoen van Wie is de Mol? ­presenteerde. Als groot liefhebber van raadsels en thrillers greep het programma hem meteen. "Het mysterie willen ontrafelen, al die rookgordijnen die worden opgeworpen, de verborgen aanwijzingen. Wie is de Mol? is de ultieme whodunit, en het is oprecht mijn ­lievelingsprogramma."

Van de Westelaken besloot in 2016 zijn baan op te zeggen. Na zeventien jaar bij het NOS Journaal was de prik eruit. Hij maakte nieuwsuitzendingen over de heftigste gebeurtenissen van de afge­lopen decennia: als verslaggever over de vuurwerkramp in Enschede en de brand in Café De Hemel in Volendam, als nieuwslezer over de MH17-ramp. De heftigheid van de onderwerpen en het hoge hapsnapgehalte deden hem verlangen naar iets nieuws.

Zijn lievelingsprogramma zwengelde dat verlangen verder aan. In 2015 was hij deelnemer én winnaar; hij wist Margriet van der Linden te ontmaskeren en mocht de pot van 10.500 euro mee naar huis nemen.

Door zijn deelname zagen kijkers en omroepbazen hem een keer niet als de immer correcte nieuwslezer, maar als een spontane man die, jawel, ook weleens in een korte broek loopt. Na een omzwerving bij Net5 zit hij nu weer op een ander nest. Bij omroep AvroTros presenteert hij EenVandaag en vanaf vandaag ook Wie is de Mol?.

Tijdens uw deelname aan Wie is de Mol? ­ontstond een debat over de rol van nieuws­ankers. 'Het degelijke, onkreukbare baken van betrouwbaar nieuws is opeens een lekker ding,' schreef de Volkskrant. Hoe kijkt u daar nu op terug?
"Die discussie ligt nu gelukkig al een paar jaar achter ons. Het denken over anchors is veranderd; in plaats van alleen een doorgeefluik te zijn van het nieuws, mogen de presentatoren nu ook hun persoonlijkheid laten zien. In het begin heb ik me wel aan die discussie gestoord. Ik was echt niet de eerste nieuwslezer die aan een spelletje meedeed en voor de kijkers was het nooit een big deal."

"Dat ik van onkreukbaar ineens naar sexy ging... daar kon ik alleen maar heel hard om ­lachen. Ik heb een hekel aan hokjes; dan ben je de homo, dan ineens de nieuwspresentator. Blijkbaar moet je allerlei barrières slechten om te laten zien dat je persoonlijkheid meerdere aspecten heeft. Fine."

U stapte over naar Net5. Het plan was om de zender journalistieker te maken. U zou daar toch een grote rol in gaan spelen?
"Klopt. Ze wilden een Channel 4-achtige ­benadering. Er zouden nog films en series worden uitgezonden, maar ook reportages, reis- en interviewprogramma's, die de horizon van de kijker zouden verbreden. Ik mocht een eigen ­reportageprogramma maken, Rik over de grens, dat wilde ik al heel lang. Ik vond het een supergave ervaring. Jammer dat er niemand naar keek."

Baalde u daarvan?
"Nou, de dag na de eerste uitzending ben ik diep onder mijn dekbed gekropen, met een ­kussen over mijn hoofd. Er hadden veel te weinig mensen gekeken, zo'n 100.000. We wisten dat het lastig zou worden om kijkers naar Net5 te trekken, maar dit was echt heel weinig."

"Ik ­besefte gelijk dat de kans klein was dat we meer afleveringen zouden mogen maken. Het programma was met veel liefde gemaakt, we hadden mensen die je anders niet hoort een stem gegeven en het was echt niet slecht: dan wil je dat zoveel mogelijk mensen het zien."

"Het voelde een beetje als een persoonlijk ­falen. Ik ben aangenomen door mensen met een bepaalde visie, die brood zagen in die journalistieke aanpak. Maar binnen een paar maanden was iedereen met wie ik had gesproken ­ontslagen of vertrokken, en Net5 moest weer een realityzender worden. Ik was wel teleur­gesteld dat de koers alweer zo snel werd ge­wijzigd."

Lijkt me een enorme tegenvaller.
"Als je naar mijn carrière kijkt, lijkt het misschien alsof alles min of meer gelukt is, maar er zijn ook ontzettend veel dingen mislukt. Veel reportages die ik maakte, waren niet goed genoeg. Ik ben door de hoofdredactie van de NOS gevraagd voor het Achtuurjournaal toen Philip Freriks wegging."

"Op het laatste moment besloten ze toch voor Rob Trip te kiezen, niet voor mij. Zulke dingen gebeuren achter de schermen. Bij Net5 was voor iedereen te zien dat ik een programma maakte waar niemand naar keek. Weet je hoeveel programma's er elk jaar worden gemaakt, waar niemand naar kijkt? Dat zijn er echt heel veel!"

Niet gek dus dat het u een keer overkomt?
Van de Westelaken lacht. "Nee, het is gewoon kansberekening. Het moest een keer gebeuren. Ik heb er echt maar één dag van onder dat dekbed gelegen en daarna dacht ik: dóór."

U maakte ook de quiz 5 Golden Rings. Ik heb vernomen dat John de Mol u in een oortje ­aanwijzingen gaf.
"Hij zat af en toe in mijn oortje inderdaad, en gaf me inhoudelijke tips. Dat ik bijvoorbeeld nog even met iemand uit het publiek een gesprekjes moest voeren. Heel fijn, want ik was op die gameshowvloer zo'n kuiken dat net uit het ei gekropen was."

"Ik was overgestapt om nieuwe dingen te leren - nou, dat is gelukt. Is het het mooiste wat ik ooit heb gemaakt? Nee. Ik denk ook niet dat dit het mooiste is wat John de Mol ooit heeft gemaakt. Ik kan er allemaal niet rouwig om zijn, omdat het zo mooi is af­gelopen voor mij."

Want AvroTros belde u ineens?
"Ja, zo simpel was het eigenlijk wel. AvroTros wilde me hebben voor EenVandaag. Dat vond ik wel interessant, want ik miste het journalistieke werk op een redactie erg. Pas later hoorde ik dat Art Rooijakkers zou weggaan en dat ze aan mij dachten om Wie is de Mol? over te ­nemen. Dat was natuurlijk de kers op de
taart."

Moest u eigenlijk een screentest doen? Om te zien of u net zo indringend als Art Rooijakkers 'Wie. Is. De Mol?' kan opdreunen?
Lachend: "Nee, ze gingen ervan uit dat ik dat wel zou kunnen."

Weet u wie de Mol is?
"Ik mocht kiezen of ik het wilde weten. Natuurlijk wilde ik dat, maar later dacht ik: ja maar Rik, je gaat dit voor het eerst presenteren, en je moet die opdrachten in één keer goed uitleggen. Dat is al spannend genoeg."

CV

Geboren
22 april 1971, Vlaardingen

Opleiding
1991 propedeuse ­bestuurskunde, ­Universiteit Leiden
1996 communicatiewetenschap, Univer­siteit van Amsterdam

Loopbaan
1995-1999 verslaggever, presentator en eindredacteur bij AT5
1999- 2016 verslaggever en presentator NOS Journaal
2017: 5 Golden Rings, Talpa
2015: deelnemer en winnaar 15de seizoen Wie is de Mol?
2016: Moltalk
2017: Peking Express
2017: Rik over de Grens
2017: Team Vermissingen
2018-heden: Een­Vandaag, AvroTros
2018: presentator ­Televizier-Gala en Pride Amsterdam
2019: presentator Wie is de Mol?

"Je wilt ook die spanning op die koppen hebben, en niet het moment moeten verpesten, omdat je moet zeggen [maf stemmetje]: Oh, sorry jongens, ik zei het fout. Kan het nog een keer? Of bij een exe­cutie een verkeerde naam intoetsen: Oeps, rood scherm? Sorry, je bent er toch niet uit! Dat kán niet."

Dus u weet niet wie de Mol is?
"Ik wilde het niet weten, ook omdat ik me er niet druk over wilde maken of ik de Mol misschien op het verkeerde moment aankeek, of een vraag stelde die ik niet had mogen stellen. Ik kwam er pas een maand voor de opnames bij, toen het programma al grotendeels was voor­bereid. Ook daarom wilde ik van niets weten. Het presenteren van je lievelingsprogramma, dat is wel wat hoor. Ik voel die druk wel op mijn schouders."

Ik hoorde in de podcast van Ruud de Wild dat u lijdt aan het oplichterssyndroom.
"Het wát?"

U bent soms bang dat anderen erachter komen dat u eigenlijk niets kunt, terwijl u het tegendeel natuurlijk allang bewezen heeft.
"Heet dat zo? Wat grappig. Ik voel met Wie is de Mol? geen angst, maar vooral hoop. Ik hoop zo dat ik het goed doe en dat de fans het leuk vinden. Voor hen zal het wennen zijn, dat ik daar nu sta. Ik zie nu ook al dingetjes in de ­montage die ik volgende keer anders wil doen, maar ik weet niet of dat het oplichterssyndroom is."

"Wat ik wél heb: dat ik een halve ­minuut voordat ik op moet, denk: o, was ik maar thuis gebleven. Dat je iedere keer weer de confrontatie met jezelf aangaat: waarom? Waarom wil ik dit? Ik geniet er met volle teugen van, begrijp me niet verkeerd, maar dit is niet iets waar alleen mijn familie naar gaat kijken. Het is zo groot, dat is niet te bevatten."

Iets anders. Op tv, en nu ook, komt u zo aardig over. Wordt u weleens boos?
"Jaaaa."

Wat maakt Rik van de Westelaken dan woest?
"Mensen die geen rekening houden met een ­ander." Schaterend: "En dan moet je in Amsterdam wonen! Een voorbeeld van afgelopen week. Marlijn Weerdenburg, een medekandidaat in Wie is de Mol?, met wie ik goed bevriend ben geraakt, komt bij mij op bezoek. Ze belt aan, ik doe de deur open, en tussen ons in staat gewoon een brommer. Récht voor mijn deur. Dan denk ik echt: hoezo?! Daar kan ik heel erg geïrriteerd door raken. Natuurlijk kan je hem verzetten, maar..."

U had dat ding ook een duw kunnen geven.
"Dat had gekund, maar dan ben ik net zo'n asociale lul als die man. Dat vind ik niet kunnen. Ik ben ook weleens in mijn pyjamabroek boos op het balkon gaan staan, als mijn buurmeisjes het laat maakten en ik er om vier uur uit moest voor een vroege dienst bij de NOS."

Van de Westelaken trekt een woest gezicht en balt zijn vuist. "En nou is het afgelopen!"

"Waar ik ook een bloedhekel aan heb: de mensen die straks dit interview lezen, er een paar ­citaatjes uit halen en een stukje op internet pleuren dat totaal uit zijn context getrokken is. Het ergste vind ik dat een gesprek tussen jou en mij wordt gerecycled, en dat uitspraken op een site of in een roddelblad komen, waar ik nooit een interview aan heb gegeven. Die mensen vind ik de allerslechtsten in het vak. En hoe ­negatiever de kop, hoe meer mensen erop ­klikken. Zo werkt de mensheid helaas."

Maakt dat u terughoudend?
"Zeker. Ik ben eerlijk, maar noem niets meer bij naam en toenaam. Ook niet welke sites ik nu bedoel."

Dat is toch naar?
"Ik heb daar gewoon helemaal geen zin in - en dit is de prijs die je ervoor betaalt. Ik vind het leuk om jou heel veel over mezelf te vertellen, maar ik moet vervolgens nog lang met de consequenties van die openheid leven. Dus vertel ik niet alles. Sterker nog: ik praat vaak met meel in de mond."

"Ik heb een vriend die het niet op prijs stelt om in de media te komen, en mijn ­familie ook niet. Als in interviews wordt gevraagd: hoe was het vroeger thuis? Sorry, dat gaat je niks aan. Niet omdat ik het niet wíl ­vertellen, maar omdat ik er anderen mee tref, die daar nooit om gevraagd hebben. Snap je?"

"Ik vind niet dat ik verantwoording hoef af te leggen voor mijn privéleven. Ik kijk weleens met bewondering naar de mensen die hun hele hebben en houwen steeds weer op tafel kwakken. Waarom doe je dat? Wie doe je daar een plezier mee? Jezelf echt niet. Sommigen in dit vak lijden aan een enorm exhibitionisme - en juist dat zijn de mensen die vaak voor talkshows worden gevraagd."

Aflevering 1 van een nieuw seizoen Wie is de Mol? is zaterdagavond om 20.25 uur te zien, NPO1.