Direct naar artikelinhoud

Waarom 'mediageschenk' Willem Holleeder blijft boeien

Boeken, een dramaserie, documentaires, honderden krantenartikelen: Willem Holleeder blijft de media boeien. Hoe is die fascinatie te verklaren?

Gijs Naber als Willem HolleederBeeld Videoland

De eerste scène van Judas laat weinig aan de verbeelding over. We zien een donkerblauwe Mercedes door de Rivierenbuurt rijden, met achter het stuur crimineel Cor van Hout (Bas Keijzer), naast hem zijn vriendin Sonja Holleeder (Marit van Bohemen), en op de achterbank hun 3-jarige zoontje Richie.

Het gezin luistert op hun gemak het einde van een liedje af, tot een man als een gek door de voorruit begint te schieten. Het bloed spettert alle kanten op, maar alle inzittenden overleven het wonder boven wonder.

De scène verbeeldt de waargebeurde aanslag uit 1996. Zelfs de echte bewakingsbeelden van de schietpartij worden gebruikt in de nieuwe dramaserie, naar de bestseller van Astrid Holleeder, de zus van Willem.

Joviale boef
Met de beeldvorming van Willem Holleeder is iets geks aan de hand. Aan het begin van deze eeuw werd hij zo'n beetje gezien als de vleesgeworden duivel, die op barbaarse manier Freddy Heineken en zijn chauffeur ontvoerde. Nadat hij zes jaar in de gevangenis had gezeten, voor het afpersen van onder anderen Willem Endstra, verwierf Holleeder de status van joviale boef, met wie het geinig selfies maken was.

Dat imago is nu weer gekanteld, door Judas en het vervolg Dagboek van een getuige. Astrid haalt in haar boeken het beeld van de getapte Jordanees onderuit, en beschrijft hoe haar familie stelselmatig afgeperst en geterroriseerd wordt door haar broer.

Amerikaanse interesse
Toch lijkt de fascinatie voor Willem Holleeder groter dan ooit. Naast een stapel boeken is er nu een toneelstuk en een serie te zien. Sinds de Engelse vertaling van Judas heeft ook Amerika interesse in het verhaal van de Holleeders.

The New York Times schreef een stuk, The New Yorker liet een sterauteur een prachtige longread maken. Judas is verkocht aan twaalf landen, de filmrechten zijn vergaard door de maatschappij van Steven Spielberg.  

Niet alleen de media zijn dol op Holleeder, ook het publiek kan geen genoeg van hem krijgen. Toen het liquidatieproces in februari vorig jaar begon, ontstonden lange wachtrijen voor de publieke tribune van de Bunker, de zwaarbeveiligde rechtbank in Osdorp. Sommigen stonden al om vier uur 's ochtends te klappertanden.

Dat is nu minder, maar nog steeds trekt het proces tegen Willem Holleeder meer bekijks dan elke andere zaak. Op de website van Het Parool wordt steevast gretig geklikt op artikelen over de zaak, en Astrid Holleeder heeft hier meer dan een half miljoen boeken verkocht - een onwaarschijnlijk aantal voor de Nederlandse boekenmarkt.

Kijk naar het aanbod op Netflix, daar zie je alleen maar criminelen en maffiabazen
Rifka Lodeizen als Astrid HolleederBeeld Videoland

"Holleeder is een godsgeschenk voor de media geweest," zegt Peter Vasterman, mediasocioloog aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in mediahypes. Volgens hem is er geen sprake van één Holleederhype, maar meerdere.

"Al meer dan 25 jaar is er een niet-­aflatende stroom van ontwikkelingen en onthullingen rond hem. Ik keek net nog in database Lexisnexis; ieder jaar zijn er in Nederland meer dan drieduizend vermeldingen van Holleeder in de printmedia te vinden. Het is een verhaal dat zich langzaam ontwikkelt en steeds weer een mediagolf veroorzaakt."

"Al die kleine stapjes die bijdragen aan een groter verhaal werken ideaal voor de media," gaat Vasterman verder. "Het begon met het boek van Peter R. De Vries over de Heinekenontvoering, dat een bestseller werd. De klapper was Judas. Willem Holleeder staat gelijk aan kassucces. Hij heeft zijn marktwaarde meer dan eens bewezen."

Inkijkje
De aantrekkingskracht van Holleeder zit volgens Vasterman in onze fascinatie voor criminaliteit, geweld en bad guys. "Kijk maar naar het aanbod op Netflix: daar zie je alleen maar criminelen en maffiabazen. Probeer maar eens een serie te vinden waar géén moord in wordt gepleegd. Waarschijnlijk vinden we die wereld zo interessant omdat we zelf niks durven, maar wel een inkijkje willen."

Daarnaast is het makkelijk je te identificeren met zo'n schijnbaar doodgewone Amsterdammer, over wiens verleden veel bekend is. "Dat zijn zussen in het proces tegen hem getuigen, en dat wordt vermoed dat hij zijn beste vriend én schoonbroer Cor van Hout heeft laten omleggen, zijn details die het verhaal heel aantrekkelijk maken."

Twee gladiatoren
Dat is precies waar de regisseur van de drama­serie Judas, Joram Lürsen, op aansloeg. "Ik zie het als een strijd tussen twee gladiatoren. Astrid heeft vaak gezegd dat zij en Willem soortgelijk zijn; ze denken hetzelfde, zijn net zo slim en geestig. Ze bestrijden elkaar met dezelfde talenten. Met één groot verschil: zij is de rechtspraak in gegaan als advocaat, hij de misdaad. En dat een zus moet gaan getuigen tegen haar moorddadige broer, zie ik als een soort Griekse tragedie."

Ook Gijs Naber, die de rol van Willem speelt, is vooral aangetrokken door het familie-aspect. "Een typisch Jordanees gezin dat wordt ontwricht en geterroriseerd door één figuur. Het is een familiedrama over verraad, liefde een loyaliteit."

Naber heeft zich uitvoerig voorbereid op zijn rol. Hij gebruikte de in het geheim opgenomen tapes van Astrid om Willems 'totaal onlogische logica' te oefenen, en bekeek oude filmpjes voor zijn typische loopje. "Handen in de zakken, breed, met je kin tegen de borst en een dreigende blik."  

Nepneus
Iedere opnamedag moest Naber anderhalf uur in de maquillage om met een nepneus, ­nepwangen, en -tanden in de huid van Holleeder te kruipen. Hij beseft maar al te goed dat alles wat met Holleeder te maken heeft flink de aandacht zal trekken. "Iedereen heeft een mening over hem. Ik voel heel Nederland over mijn schouders kijken."

Zijn transformatie lijkt alvast te zijn gelukt: tijden opnames in de Scheldestraat werd Naber tot zijn schrik meerdere keren voor Willem aangezien door verbaasde voorbijgangers, die zijn naam door de straat scandeerden. Ze vroegen hem nog nét niet om een foto.  

Circus Holleeder in de media

1987
Boek De Ontvoering van Alfred Heineken, Peter R. de Vries

2006
Boek De Endstratapes, Bart Middelburg en Paul Vugts

2011
Boek Holleeder: de Jonge Jaren, Auke Kok

2011
Film De Heinekenontvoering

27 januari 2012
Na zes jaar celstraf is Holleeder een vrij man. BN'ers gaan gretig met hem op de foto

12 oktober 2012
Te gast in College Tour

2012
Lied Willem is Terug met Lange Frans

2012-2013
Wekelijkse column in Nieuwe Revu

2015
Amerikaanse film Kidnapping Mister ­Heineken

25 maart 2015
RTL late night zendt schokkende geluidsopnames uit

2015
Boek Verraad, de misdaadbiografie van Willem Holleeder, Jan Meeus

2016
Boek Judas, een familiekroniek, Astrid Holleeder

2018
Toneelstuk Judas

2018
Publicaties in Amerikaanse media

2018
Engelse vertaling Judas op de markt

2019
Dramaserie Judas op ­Videoland en RTL4