Direct naar artikelinhoud
PS

'In de Javastraat zie je hoe een moderne stadswijk in elkaar steekt'

Maxime Smit (28), redacteur van Het Parool, schreef een boek over de snelle transformatie van de hoofdstraat van de Indische Buurt.

'Vaak leven groepen oude en nieuwe bewoners erg langs elkaar heen'Beeld Linda Stulic

Dacht Maxime Smit dat ze alles van 'haar straat' wist, hoorde ze op een middag - het boek was al gedrukt - bij biljartcafé Gijs de Rooy op Javastraat 1 iets nieuws. Ze vroeg naar een winkel verderop in de straat, waarop café-eigenaar Gijs de Rooy antwoordde: "O, die zaak in de Tweede Javastraat?"

Smit moet erom lachen. "Tweede Javastraat? Daar had ik nooit van gehoord. Maar zo noemen ze dus het deel voorbij de Sumatrastraat. Heb ik me een jaar ondergedompeld in de Javastraat..."

De Javastraat. Biografie van een Volksstraat is de titel van het boek dat Smit schreef. Sinds haar komst naar Amsterdam, tien jaar geleden, heeft ze altijd in Oost ­gewoond.

"Toen ik in Amsterdam kwam wonen was de ­Indische buurt, waarvan de Javastraat de hoofdstraat is, geen populaire buurt. Ik kwam er ook zelden. Voor mij was de ­Javastraat lang een straat waar alleen belwinkels, wasserettes, slagers en vooral heel veel supermarktjes zaten."

"Maar nu zijn er allerlei leuke kledingzaken, cafés, een trendy kapper, een boekwinkel. Met de oude zaakjes als de Turkse bakker en eetcafé Het Badhuis is de Javastraat een straat geworden waar je alles kunt vinden wat je nodig hebt. Je hoeft er de buurt niet meer voor uit."

Die transformatie van de Javastraat, ook wel gentrificatie genoemd, was de reden voor Smit om dit boek te schrijven. "Hoe is dat zo gekomen, en wat doet dat met de mensen die er al heel lang wonen, of juist net zijn neergestreken?"

Meer straten
Amsterdam, zo zegt Smit, is een smeltkroes van verschillende culturen en achtergronden en de Javastraat is daar een perfecte afspiegeling van. Een kleine 40 procent van de bewoners is autochtoon, de rest heeft een andere etnische achtergrond.

"Maar hét grote vraagstuk in Amsterdam is op dit moment wat mij betreft de verdeling van huizen. De Indische Buurt was een wijk waar je redelijk betaalbaar kon wonen, maar in de paar jaar dat ik er woon is dat veranderd. Er is nu net een appartement verkocht dat voor een miljoen te koop stond."

De Javastraat - Smit maakte zelf de tekeningen bij elk hoofdstuk - bestaat uit twee delen: De ondernemers en De bewoners.

Aan de hand van boeiende verhalen van die twee groepen vertelt ze het verhaal van de straat zoals die nu is. En passant vertelt ze in die hoofdstukken ook de historie van de Javastraat, waarvan de bouw in 1900 begon. Smit wil daarmee ook laten zien dat het proces van verandering voor meer straten en wijken in Amsterdam en de rest van Nederland opgaat.

"Je ziet drie stromingen in de straat. Zij die er al heel lang wonen en er zelfs geboren zijn, of er al heel lang een winkel hebben. Dan veel migrantenondernemers die vanaf de ­jaren tachtig hier zijn komen wonen en werken. En er is de groep niet in Amsterdam geborenen, yuppige jonge types, die opeens allemaal in deze buurt willen wonen waardoor de huizenprijzen omhoogschieten."

Schoenmaker en café-eigenaar
"Ik heb geprobeerd mensen aan elkaar te verbinden die misschien niet meteen heel logisch met elkaar te verbinden zijn. Mo Oncul met horecaondernemer Sarah Reijnen, een nieuwkomer in de straat. Mo is een schoenmaker, zo'n echte ambachtsman die al heel lang in de Javastraat zit, Sarah heeft sinds een paar jaar een café en staat voor de hippe types die nu veel in de straat te vinden zijn. Ze kunnen goed met elkaar omgaan, en dat zorgt voor een goede sfeer in de straat."

Er is nu net een appartement verkocht dat voor een miljoen te koop stond

Maar Smit zag ook de andere kant. "Vaak leven groepen erg langs elkaar heen: de jonge, nieuwe bewoners gaan naar de nieuwe cafés en komen niet bij de bruine cafés die er al heel lang zitten, waar van die echte Amsterdammers aan de bar hangen die je aankijken alsof je gekke Henkie bent als je vraagt of ze wifi hebben."

"Een ander voorbeeld: toen in 2015 de Turkse verkiezingen werden gehouden, sprak ik een Turkse eigenaar van een kledingwinkel. Zij vertelde dat er een vertegenwoordiger van Erdogans AKP vanuit Turkije was gekomen om te flyeren bij alle winkels die worden gerund door ­eigenaren met een Turkse achtergrond. Andere bewoners uit de buurt wisten daar echt ­helemaal niets van."

Moderne stadswijk
Elke keer als Smit dacht dat al die groepen enorm langs elkaar heen leven, kwam ze toch iemand tegen die dwars door die verschillen heen bewoog . "Neem Najah Aouaki, zij heeft een project bedacht waarbij ze winkels in de straat die er al heel lang zitten, helpt moderniseren."

"Ze heeft bijvoorbeeld voor een supermarktje dat Pakistaanse producten verkoopt een vijfstappenplan bedacht om zelf makkelijk een curry te maken. Dat sluit meer aan bij veel nieuwe ­bewoners die de weg niet kennen tussen alle kruiden in die winkel of geen tijd of zin hebben om uit te zoeken wat ze nodig hebben."

Smit heeft met heel veel plezier - en dat lees je er aan af - aan het boek gewerkt. "Als je wilt begrijpen hoe een moderne stadswijk in elkaar steekt, met alle obstakels, moeilijkheden, maar ook mooie en vrolijke kanten, hoef je alleen maar naar de Javastraat te kijken. Dat hoop ik met dit boek te laten zien."

Maxime Smit: De Java­straat. Biografie van een Volksstraat, €19,99Beeld Atlas Contact