De Amsterdamse 'elite' is voor Rutte een populair doelwit

De eerste keer ging het over het klimaatakkoord en de klimaatdoelen. Die moeten we halen, zei Rutte, maar 'niet omdat we dat leuk vinden of omdat het van de Amsterdamse elite moet'.

Een half uur later ging het interview over ­Donald Trump. Rutte wordt 'af en toe giftig', zei hij, van de 'witte wijn sippende Amsterdamse elite' die Donald Trump 'toch wel heel verkeerd' vindt. Waarbij Rutte het woord 'heel' langgerekt uitsprak en de armen ten hemel hief.

Verharde toon
Daar zit je dan, als goedbedoelende Amsterdamse elite, te kijken naar Buitenhof. Het is nog te vroeg voor witte wijn, maar de fles voor de avond staat al koud. En dan word je zo weggezet door de premier. Ook jóuw premier.

VVD'ers hebben er patent op andersdenkenden te verpakken in een karikatuur. Kamerlid Thierry Aartsen sprak eind vorig jaar over chablis drinkende D66'ers en GroenLinksers in het Concertgebouw. En Klaas Dijkhoff zet D66 weg als 'klimaatdrammers'.

De verharde toon past in de campagne die is aangebroken voor de verkiezingen van de Provinciale Staten. Partijen zien vooral de klimaatdiscussie als een buitenkans zich te profileren en de VVD kiest de kant van 'het volk', dat zich zorgen maakt over de kosten voor een duurzamer leven. 

Rutte probeert de tegenstellingen tussen volk en elite op te porren, zegt Kaj Leers, auteur van het boek Megafoonpolitiek over politieke communicatie en tegenwoordig bestuurder van de PvdA in Amsterdam. "Hiermee probeert hij zijn achterban in de suburbane gebieden te behagen: daar is de VVD sterk, maar daar is ook de bedreiging van Forum voor Democratie groot." 

'Wereldvreemde linkse mensen'
Amsterdam is met zijn linkse bestuur een dankbaar doelwit. "Dat lijkt een communicatiestrategie van Rutte," zegt Michael Hameleers, docent politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. "Op nationaal niveau wordt de stad afgeschilderd als de plek waar de wereldvreemde linkse mensen wonen."

De vraag is of de lokale VVD daar blij mee is. De Amsterdamse VVD-leider Eric van der Burg reageert niet, op een jolige tweet na.

In de boot
Probleem voor Rutte is wel dat hij zelf door het volk wordt gezien als elitair, zegt Hameleers. Op Twitter verschenen al foto's van Rutte die, het bovenlijf ontbloot, in een boot zit met Jort Kelder, die een glas witte wijn vasthoudt: hoe elitair wil je het hebben?

De VVD is dan misschien wel de partij van bier en bitterballen, maar kiezers associëren Rutte daar niet mee. Hier is duidelijk sprake van een uitgedachte strategie om stemmen weg te halen bij Baudet en Wilders, vermoedt Hameleers. "Maar het is niet geloofwaardig."

Rutte hoort premier te zijn van alle Nederlanders, dus óók van die vermaledijde Amsterdamse elite. Hameleers: "Maar Rutte probeert door anti-elitarisme nu vooral de premier van de gewo­ne Nederlanders te zijn."

Lees ook: Wrevel over uitspraken Dijkhof over klimaatakkoord