Direct naar artikelinhoud

Hoe het KPMG-kantoor werd gebouwd voor eigen gewin

Valsheid in geschrifte, belastingontduiking en het wegsluizen van geld. Negen jaar na dato start de rechtszaak tegen vier verdachten van de KPMG-fraude. Hoe je een kantoor bouwt voor eigen gewin.

Het complex dat KPMG in 2010 met een reeks fiscale trucs liet bouwen, op een steenworp van zijn oude hoofdkantoor.Beeld Shutterstock

Als een oude jas liet KPMG in 2010 vijftigduizend vierkante meter kantorenleegstand in Amstelveen achter. Op het dieptepunt van de kantorencrisis had de accountant op 600 meter afstand van zijn oude onderkomen een nieuwe kolos gebouwd.

De gemeente Amstelveen werd gedwongen mee te werken, met het dreigement dat de accountant anders naar de Zuidas of Utrecht zou verhuizen.

KPMG gooide de verhuizing op ruimtegebrek, maar eigen gewin zou volgens het Openbaar Ministerie de belangrijkste drijfveer zijn geweest. De accountant ontwikkelde de nieuwbouw namelijk zelf, participeerde in de bouw-bv's en deelde mee in de verkoopopbrengst van het pand - om het daarna zelf te huren.

Die opmerkelijke constructie was volgens KPMG broodnodig om de accountant zelf de controle te laten houden over ontwerp en bouw. In werkelijkheid wilden de partners meeprofiteren van een lucratieve vastgoeddeal zodra het ontwikkelde gebouw zou worden doorverkocht aan een belegger.

80.200 winst per partner
Maar niet alleen de partners, ook de eigenaar van de grond langs snelweg A9 waarop het nieuwe kantoor moest verschijnen, wilde meedelen, anders zou er geen deal komen. Dus werd voor zijn bedrijf, Meijon, een belang van 30 procent geregeld in dezelfde combinatie waarin de partners participeerden.

De opzet slaagde met vlag en wimpel. KPMG deelde in 2010 mee in de 94 miljoen euro boekwinst uit de verkoop van het nieuwbouwcomplex aan de Duitse belegger IVG, veel meer geld dan de 28 miljoen waarop het bedrijf had gerekend. Voor de 197 partners van KPMG resteerde 15,8 miljoen, gemiddeld 80.200 euro de man. 

Om de onverwachte winstexplosie kunstmatig te smoren, volgde een list: de 39 miljoen euro kostende inrichting van het complex - van de vloerbedekking tot de receptiebalie - werd in één keer via de bouw-bv afgeboekt, terwijl het gangbaar is dat KPMG als huurder daarvoor over de huurperiode van 15 jaar opdraait. Daardoor daalde op papier de winst - en daarmee ook de belastingaangifte van KPMG. 

Maar de voormalige grondeigenaar trok aan de jasjes: hij zou immers niet meeprofiteren van dat belastingvoordeeltje en minder aan de deal overhouden dan zijn kompanen. 

Dus werd een nieuwe list bedacht: formeel vanwege deelname aan werkzaamheden bij de bouw - die volgens Justitie nimmer plaatsvonden - kreeg hij alsnog bijna 12,9 miljoen euro, die KPMG ook weer van de winst - en de belasting - afhaalde.

KPMG schikte 
Volgens Justitie, die de constructie in de gaten kreeg doordat de Belastingdienst verschillen ontdekte in de boekhouding van de partijen die bij de deal waren betrokken, werd met de truc 13,5 miljoen euro aan belasting ontdoken.

50.000

Als een oude jas liet KPMG in 2010 vijftigduizend vierkante meter kantorenleegstand in Amstelveen achter

KPMG schikte ruim twee jaar geleden zijn rol in de affaire voor acht miljoen euro - 19 miljoen aan achterstallige belastingen en boetes was eerder al betaald. De accountant liet daarbij weten dat de constructie nooit bedoeld was om de fiscus te misleiden. 

Het mea culpa kostte de overgebleven partners gemiddeld ruim 60.000 euro. Maar de 65 partners die tussentijds waren vertrokken, hielden hun winst in de zak.

Een schikking is de hoofdverantwoordelijken, onder wie KPMG-bestuurder Jaap van E. en de toenmalig financieel directeur Pim B., niet gegund. Justitie vindt dat ze, als accountants, een voorbeeldfunctie hebben en zich nooit aan zulke zaken schuldig hadden mogen maken. 

Nog altijd leeg
Ze moeten zich, met 'grondeigenaar' Fred M., vanaf maandag verantwoorden voor belastingfraude en valsheid in geschrifte. De vierde verdachte, architect Leo B., zou zich volgens het Openbaar Ministerie met het doorsluizen van bijna 4,6 miljoen euro schuldig hebben gemaakt aan witwassen. Voor de behandeling van de zaak zijn deze maand zeven procesdagen uitgetrokken.

Om de winstexplosie kunstmatig te smoren, volgde een list: de inrichting werd afgeboekt

De gevolgen van de deal zijn in Amstelveen nog altijd tastbaar. Het oude KPMG-gebouw, De Bovenlanden, staat nog altijd grotendeels leeg. Plannen voor een hotel, studentenwoningen of zorgboulevard zijn gesneuveld.

Het uit 1991 stammende 'gebouw van de schaamte', dat in 1997 voor omgerekend bijna 138 miljoen euro in handen kwam van het Duitse vastgoedfonds CRI, werd twee jaar geleden voor 66,4 miljoen euro verkocht aan een combine van bouwbedrijf De Nijs en Prowinko. 

De tachtig miljoen euro kostende verbouwing van een groot deel van het complex tot 319 appartementen moet nog altijd starten.

KPMG, dat destijds volhield dat De Bovenlanden te klein was geworden, moest de afgelopen jaren in de omstreden nieuwbouw 10.000 meter onderverhuren wegens leegstand. Het had dus nog prima in het oude onderkomen gepast.

De gevolgen van de deal zijn in Amstelveen nog altijd tastbaar
Bron: Maps4NewsBeeld Laura van der Bijl