Direct naar artikelinhoud

Expats in Amsterdam: 'Je zult je hier never, ever thuis voelen'

Techstad Amsterdam barst uit zijn voegen. Voor internationaal talent is werk te over; zolang alles voor de wind gaat, ligt de stad aan je voeten. Deel 2 van een serie: 'Er komen altijd momenten in het leven van een expat dat je je realiseert wat je mist.'

Ivana Estrada (30). Senior researcher bij Booking.com,afkomstig uit de FilipijnenBeeld Ivo van der Bent

Ivana Estrada: 'Ik moet altijd presteren'

Er zijn dus mensen die googelen op 'trends op de arbeidsmarkt' en 'hoog ­salaris' en daar hun studiekeuze op baseren. De Fili­pijnse Ivana Estrada is zo iemand.

Ze was professioneel danser, en hield helemaal niet van wiskunde. Toch ging ze statistiek studeren, in Manilla. "Statistiek is ook helemaal geen wiskunde. In de wiskunde is 1 en 1 2, in de statistiek hoeft dat niet zo te zijn."

We spreken Estrada in de Starbucks bij het Rembrandtplein, strategisch gelegen tussen twee vestigingen van Booking.com, waar ze sinds 2016 werkt als senior researcher. Als je uit een derdewereldland komt, legt ze uit, ben je altijd aan het uitzoeken hoe je verder kunt komen in het leven. Altijd bezig met de lange termijn.

Ze kwam uit een gegoede familie, maar wilde niet op de Filipijnen blijven. "Het land paste niet bij hoe ik in elkaar stak. Het is heel katholiek: abortus is niet toegestaan, zelfs echtscheiding niet - dat is verder alleen verboden in Vaticaanstad, en dat is niet eens echt een land!"

Na een masteropleiding in New York werd het Dubai. Ja, ze weet het, Arabische landen hadden een slechte connotatie. Maar haar collega bezwoer haar dat Dubai een open staat was. En inderdaad: Dubai was great. "Op de korte termijn." Eén grote mix van expats, 80 procent van de bevolking komt van buiten. Ze schetst een leven vol luxe, waar ze 10.000 euro per maand verdiende, belastingvrij. Als twintiger, dus.

Tweetalig
"Maar uiteindelijk is Dubai natuurlijk helemaal niet vriendelijk. De media worden er gecontroleerd, het land is aartsconservatief. Je kunt niet openlijk praten over je werkgever, want dan word je ontslagen. En je kunt er geen staatsburger worden, hoe lang je er ook woont. Als je stopt met werken, moet je er weg. Je voelt je dus nooit verbonden met het land."

Bovendien: als Filipijnse werd ze met de nek aangekeken. De meeste landgenoten deden laaggeschoold werk - Filipino's vormen er de onderlaag van de bevolking. "Ik had steeds het gevoel dat op me werd neergekeken, en dat helemaal niemand keek wat je in je mars had."

Europa lokte. Een Amsterdamse vriend wees haar op Booking.com: een snelgroeiend bedrijf dat veel expats aannam. "Ik had Nederland nooit als optie gezien, omdat ik de taal niet spreek. Maar ik had geen idee dat jullie praktisch tweetalig zijn."

Ik had geen idee dat Nederlanders praktisch tweetalig zijn
Ivana Estrada

Naar Nederland komen ging uiterst soepel. Ze werd bij een tweede sollicitatiepoging aangenomen bij Booking.com, vond een huis via een makelaar die Booking.com regelde en betaalde, verhuisde op kosten van het bedrijf, leerde de basisbeginselen van het Nederlands tijdens een cursus die in huis werd gegeven. En al heeft ze bij haar vertrek uit Dubai bijna de helft van haar salaris ingeleverd, door de regeling dat expats maar over 70 procent van hun salaris belasting betalen, is haar inkomen nog steeds riant.  

Meteen een fiets gekocht
Ze snapt wel dat er Amsterdammers zijn die vinden dat expats de markt verpesten. Ze huurde een appartement van 1450 euro per maand exclusief, in Oud-West, in haar eentje. "Door ons inkomen kunnen we nu eenmaal duurdere huizen betalen. Maar het is niet echt onze schúld hè: dit zijn regelingen van de regering, en ook redenen dat het voor ons aantrekkelijk is om hierheen te komen."

Er is een keerzijde. Als kennis­migrant van buiten de EU mag ze in Nederland blijven zolang ze een baan heeft. In de praktijk betekent dat dat ze nooit mag verslappen. "Ik moet altijd op de toppen van mijn kunnen presteren. Anderen kunnen ook wel gewoon precies doen wat van ze verwacht wordt, ik moet er eigenlijk altijd bovenuit stijgen om mijn baan te houden."

Ze wil in Nederland blijven. Ze heeft een Nederlandse vriend met wie ze samenwoont in Zaandijk. Ze is redelijk ingeburgerd: ze volgt het nieuws, weet wie onze premier is, wie onze burgemeester was. Ze heeft zelfs een fiets - gekocht op haar tweede dag hier. Maar echt thuis wordt het nooit.

Het klinkt als een hartenkreet: "Als je expats wilt begrijpen, moet je je realiseren dat ze niet in hun eigen land zijn. Ze willen zich prettig voelen in Nederland, maar ze zullen zich er never ever helemaal comfortabel voelen. Ik zou zo salaris inleveren als ik me iets meer thuis zou voelen. Ik heb het gedaan toen ik uit Dubai kwam, ik zou het zo weer doen."

Als je expats wilt begrijpen, moet je je realiseren dat ze niet in hun eigen land zijn
Ivana Estrada
Monika Veric (44), sustainability finance specialist bij ING, afkomstig uit Kroatië, en Francis Condon (54), sustainability investing specialist bij UBS, afkomstig uit Groot-BrittanniëBeeld Ivo van der Bent

Francis Condon: 'Er is hier een andere flow'

Eén ding is duidelijk: alles wordt anders als je je baan verliest. Toen Francis Condon bij ABN Amro werkte, was zijn leven overzichtelijk. Hij maakte deel uit van een bestaand systeem, deed wat hij moest doen, wist aan wie hij rapporteerde. Hij was in 2004 vanuit Londen naar Amsterdam gekomen omdat hier voor hem een aantrekkelijke functie was.

Maar in 2007 werd de bank overgenomen, en een jaar later kwam zijn baan te vervallen. Inmiddels had hij op zijn werk zijn vrouw leren kennen, Monika Veric, een van oorsprong Kroatische  - ze zijn beiden ingeburgerd genoeg om zichzelf een bankstel te noemen. "Ik kon kiezen: een baan in Edinburgh of ontslag accepteren," zegt Condon. Veric glimlacht: "En ik wilde niet naar Edinburgh."

En daar zit je dan: beginnen als zzp'er midden in de financiële crisis was voor niemand makkelijk, maar met een zeer beperkt netwerk en een taalbeheersing die in Condons woorden ­zeker niet 'outstaikend Naiderlands' was, was het helemaal pittig. "Ik voelde me exposed," zegt Condon. "Heel kwetsbaar."

Natuurlijk had hij wel wat Nederlands geleerd, en lezen en verstaan gaat ook prima, maar een gesprek voert hij nog altijd liever in het Engels. Het keerpunt kwam toen hij als zzp'er zijn aangifte moest doen en de Belastingdienst weigerde hem in het Engels te woord te staan. Onderkoeld: "Dat was een eyeopener."

Conservatieve Zwitsers
Veric verloor driekwart jaar later ook haar baan, terwijl ze zwanger was van Oscar. Het enige goede nieuws: ze hoefden in elk geval niet het land uit. Veric was tijdens de Balkanoorlog Nederlands geworden, Condon was EU-ingezetene. Maar moeilijk was het wel. Veric: "Er komen altijd momenten in het leven van een expat dat je je realiseert wat je mist. Dat je niet de basis hebt die je in je eigen land hebt, dat je niet even langs familie kunt, langs oude vrienden."

Het werden jaren vol tijdelijke klussen en interimbanen. Condon: "Ik was geen expat meer van een bedrijf, maar gewoon iemand, just out there, op zoek naar een vast contract." De wens van meer zekerheid, ook voor Oscar, bracht ze naar Zürich. Condon kreeg daar een vast contract, in 2014, maar Veric werd er geconfronteerd met de conservatieve Zwitsers. "De moeder is er het hoofd van de huishouding. Opvang is maar een paar uur per dag, kinderen lunchen thuis - ik kon er dus niet werken."

Toen ze werd gebeld door een bank in Nederland en een jaarcontract kon krijgen, hoefde ze niet lang na te denken. "Ik pakte de tassen, ik nam Oscar mee en ging terug." Condon volgde een half jaar later. Hun zoon verbindt ze aan Amsterdam, aan het Oostelijk Havengebied. "Dit is thuis voor ons kind. Zijn school is hier, hij voelt zich prettig in deze buurt. En Monika was ook zo veel blijer als ze hier was. Er is hier een andere flow dan in Zürich. Drukke pleinen, een buzz die je in Zürich niet hebt."

Er komen altijd momenten in het leven van een expat dat je je realiseert wat je mist
Monika Veric

Het zijn kleine dingen: de piano op Amsterdam Centraal die zegt 'bespeel mij'. De drukke stationshal waar mensen plezier hebben. "Dan voel je: dit is een fantastische stad. We waren wel amazed hoeveel er veranderd was in Amsterdam in de anderhalf jaar dat we weg waren. De stad was geïmplodeerd: alle vastgoedontwikkelingen, de winkelstraatjes, de koffiecultuur... Als je na anderhalf jaar terug zou gaan naar Zürich, zou er niet veel veranderd zijn."

De huizenmarkt, stelt Condon vast, is nu ongeveer zoals die in Londen toen hij daar wegging, in 2004. Dat komt in zijn optiek niet zozeer door de expats, maar vooral door beleggers, de lage rente, de economische groei.

Ze willen hier nu zeker tien jaar blijven. Over de brexit maakt hij zich geen zorgen, want hij heeft een Ierse vader - en waarschijnlijk is hij lang genoeg in Nederland om te kunnen worden genaturaliseerd. "Ik heb opties, en daar ben ik dankbaar voor. Ik ken genoeg mensen die zich grote zorgen maken. Het is nog onduidelijk wat er gebeurt met EU-mensen in het Verenigd Koninkrijk en andersom. En nothing is agreed until it's all agreed."

Waarom hij niet gewoon Nederlander wordt? "Dat is geen probleem," zegt hij zonder veel ­enthousiasme. "Maar het inleveren van mijn Britse paspoort, dat is een stap die nog goed moet gaan voelen."

Van over de grens Amsterdam trekt veel buitenlandse werk­nemers, maar wie zijn het, wat doen ze en wat zijn de gevolgen voor de stad? Volgende week zaterdag deel 3: de behoefte aan kenniswerkers.

Lees ook deel 1: Techbedrijven in de verdrukking in Amsterdam

Ik ken genoeg mensen die zich grote zorgen maken over de brexit
Francis Condon

Wie mag hier werken?

Kennismigranten krijgen in Nederland een tijdelijke verblijfsvergunning als zij in dienst komen bij een erkende werkgever die hun minstens 4404 euro bruto per maand betaalt (vanaf 30 jaar) of 3229 euro bruto (voor werknemers jonger dan 30).

Ingezetenen van de Europese Unie hebben geen verblijfsvergunning nodig. Wat er geregeld wordt voor Britse werknemers als de brexit in werking treedt, is nog onderdeel van onderhandelingen.

Expats die in de twee jaar voor hun komst naar Nederland meer dan 150 kilometer van de Nederlandse grens woonden, hebben recht op belastingvoordeel: de eerste acht of tien jaar van hun verblijf hier betalen zij maar belasting over 70 procent van hun
salaris.