Gratis hiv-testen in Zuidoost, zonder vervelende vragen

Voor de deur van buurthuis Holendrecht lopen buurtbewoners de felgekleurde bus in en uit. De bezoekers, voornamelijk vrouwen, weten binnen een minuut de uitslag van de hiv-test die ze in de bus kunnen laten doen. Het onderzoek is kosteloos en geheel anoniem.

De Aids Health­care Foundation (AHF) hoopt met dit nieuwe, maandelijkse initiatief mensen uit Zuidoost te bereiken.  

In de multiculturele Bijlmer wonen veel mensen 'die niet altijd bij de GGD terechtkunnen,' volgens Milo de Moraes (32), manager van het AHF Checkpoint in de Jodenbreestraat. Ongedocumenteerden bijvoorbeeld, die het Nederlands nog onvoldoende beheersen, maar ook mensen met weinig geld.

Tegelijkertijd komt hiv-besmetting juist relatief vaker voor in de Afrikaanse en Caribische gemeenschappen die in dit stadsdeel wonen.

'Grote noodzaak'
De AHF zit al sinds 2012 in het centrum van Amsterdam, maar Moraes merkt dat er een 'grote noodzaak' is om de mensen in Zuidoost op te zoeken. Dat ziet ook de GGD.

"Hoe verder ze van onze soa-kliniek aan het Weesperplein wonen, hoe minder groot de neiging om zich daar te laten testen," zegt een woordvoerder. Moraes: "En als zij niet naar de GGD of naar ons hoofdkantoor komen, betekent het dat wij naar hen moeten gaan."

De non-profitorganisatie probeert sinds vorige maand met behulp van de bus de drempel naar een eerste hiv-test te verlagen. Ten minste tot juli zullen ze beurtelings om de week bij Holendrecht en Bonte Kraai staan. De buurthuizen zorgen voor ruimte en maken de actie bekend bij hun bezoekers.

De bus is vooralsnog een succes. Afgelopen maandag lieten achttien mensen zich testen, van wie veertien vrouwen. AHF geeft deze groep extra aandacht en dat werkt: in tegenstelling tot de landelijke trend, groeit het aantal geteste vrouwen bij hen. In 2016 waren het er 893, in 2017 lieten 1012 vrouwen zich testen.

Geldtekort en risicoprofielen
Niet alle in de bus geteste vrouwen hadden bij de GGD kunnen aankloppen. De gezondheidsdiensten mogen in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid enkel geregistreerde sekswerkers, mensen uit risicovolle gebieden en homoseksuele mannen testen.

"Soms zijn de argumenten helaas banaal: het kost simpelweg te veel geld om iedereen te onderzoeken. Wij vinden het totaalpakket belangrijk en testen dus meteen ook op andere soa's," zegt dermatoloog Henry de Vries, werkzaam in de soa-kliniek van de GGD.

De AHF ziet de eigen initiatieven als aanvulling op de GGD. Ook wijst de non-profitorganisatie op de soms lange wachttijden tot vier weken, voor velen een barrière.

Hiv-tests worden ook door huisartsen uitgevoerd. Volgens de AHF komen daar ook klachten over. "Onze bezoekers, zeker die uit Zuidoost, willen niet altijd dat de huisarts de details over hun seksleven weet. De gemeenschap daar is heel hecht," zegt tester Ashily Dior (44).

"Mensen die niet binnen het profiel passen, worden bij de huisarts weleens weggewimpeld. Het kan dan ongemakkelijk voelen om als heteroseksuele man te moeten uitleggen dat je toch een keer seks met een man hebt gehad."

Verwijzing voor behandeling
De bezoekers van de testbus, die ook geregeld bij evenementen en festivals staat, is dan ook anders samengesteld dan bij AHF's Checkpoint in de Jodenbreestraat, waar voornamelijk mannen komen.

Het percentage mensen dat zich vorig jaar voor het eerst liet testen is 46 ten opzichte van 18 procent in de Jodenbreestraat. Hieruit leidt de organisatie af dat hun initiatief om erop uit te gaan nut heeft.

De sneltest in de bus is geen volledige medische diagnose. Die is wel noodzakelijk om een behandeling te kunnen krijgen. Wie hiv-positief is getest bij de AHF krijgt daarom een doorverwijzing naar een behandelcentrum als het OLVG.

Moraes: "We maken hiv-tests en voorlichting bereikbaarder, dat is het grootste doel."