Direct naar artikelinhoud

Is Hakim Ziyech de beste speler van de eredivisie? Ja.

Hakim Ziyech is een grandioze en onderschatte voetballer. Veel traditionele stemmen in de voetbaljournalistiek roepen dat er iets aan hem schort, en een groot deel van de fans klaagt ook. Waarom zij het mis hebben.

Hakim ZiyechBeeld Pim Ras

Ik ben een voetbalnerd. Ik schrijf over de tactische kant van het voetbal vanuit een statistisch-analytische invalshoek. De belangrijkste reden om me op de cijfers van het voetbal toe te leggen was frustratie over de manier waarop er op grote podia met voetbal wordt omgegaan.

Te vaak hoorde ik uitspraken in voetbaltalkshows die totaal niet strookten met wat ik zag. Te vaak las ik uiteenzettingen van allerlei zaken rondom voetbal die niet ingingen op het spel zelf. Maar vooral zag ik te vaak een speler oneerlijk beoordeeld worden. Het extreemste voorbeeld daarvan is Hakim Ziyech bij Ajax.

Voor analytische voetbalvolgers is de conclusie eenvoudig: Ziyech is verreweg de beste speler op de Nederlandse velden. Ver-re-weg!

Wanneer je die conclusie afzet tegen de gangbare opinies in veel kranten, voetbaltalkshows en reactiesecties op grote voetbalwebsites, gebeurt er iets vreemds: er vindt een heuse scheiding der geesten plaats.

Typ 'Hakim Ziyech' in op Google en ruim de helft van de eerste dertig columnisten die je aantreft, betoogt dat de ­Marokkaanse spelmaker beter kan of moet. Klik een willekeurig artikel over Ziyech op de web­site van VI, Voetbalzone of Voetbalprimeur aan en de opsommingen waarom de middenvelder niet deugt bij Ajax vliegen je om de oren.

Alle benodigde vaardigheden
Let de volgende keer dat het bij een van de vele voetbalpraatprogramma's weer eens over Ziyech gaat op de geringe tijd die verstrijkt voordat de woorden 'te veel balverlies', 'geen leiders­type', 'te risicovol' of 'dat pikken ze niet in een grotere competitie' voorbijkomen.

Kortom, de traditionele stemmen in de voetbaljournalistiek vinden dat er altijd iets schort aan Ziyech, een groot deel van de fans kennelijk ook. Well, allow me to prove you wrong, good sirs.

Ziyech is een grandioze en onderschatte voetballer. Mijn uitleg steunt op de twee voetbalanalytische bouwstenen: de 'oogtest' en de ­cijfers.

Het eerste woord dat me altijd te binnenschiet als ik Ziyech zie spelen, is creatieveling. Op het veld creëert hij in de letterlijke zin van het woord. Is Ziyech aan de bal, dan staat er iets te gebeuren, in positieve of negatieve zin. Doorgaans positief.

In de Arena zit ik 17 keer per seizoen op een enorm hoge plek, op rij 19 van de tweede ring, ook nog eens in een hoek van het stadion. Een gunstige bijkomstigheid is dat je een bird's eye view hebt op het veld, waardoor je de moeilijkheidsgraad van bepaalde acties iets beter kunt inschatten dan wanneer je dicht bij het veld zit of op tv naar de wedstrijd kijkt.

Met mijn vader heb ik in de 20 jaar dat wij seizoenkaarthouder zijn een codetaal ontwikkeld: de por met de knie. Doorgaans is dit duwtje van mijn knie tegen de zijne bedoeld om te signaleren dat een gek in ons vak weer eens iets legendarisch doms of heerlijk aanstootgevends gaat roepen, maar sinds anderhalf jaar is die por ook bedoeld als 'zag je dat?!'-teken wanneer Ziyech weer een onmogelijke pass ziet of op het punt staat een bal op weergaloze wijze te controleren.

Als creatieve middenvelder beschikt Ziyech over alle benodigde vaardigheden: een verfijnde trap, een nog fijnere balbehandeling, slimme positionering, een aanname waar altijd een idee achter schuilt, zelfvertrouwen bij dribbelacties, het vermogen op de juiste momenten aan de bal te versnellen of te vertragen en - vooral - spel­inzicht.

Al deze kwaliteiten had Ziyech ook al bij aankomst in Amsterdam. Waar hij bij Ajax als speler veel beter in is geworden, zijn de momenten waarop de bal niet in de ploeg is. In het enkele seizoen turbopressingvoetbal onder Peter Bosz is Ziyech zichtbaar bewuster geworden van het feit dat hij als aanvallende middenvelder een cruciale rol vertolkt bij het afjagen van de tegenstander. Dit seizoen is Ziyech zelfs de middenvelder met de meeste balveroveringen per wedstrijd bij Ajax.

In oktober tijdens de uitwedstrijd tegen Feyenoord (4-1 winst) was deze nieuwe kwaliteit perfect zichtbaar. Niet alleen stond hij in die slordige wedstrijd aan de basis van vrijwel elke fatsoenlijke aanval, bij balbezit van Feyenoord liep Ziyech zijn landgenoot Karim El Ahmadi ook nog eens volledig uit de wedstrijd.

Keer op keer klopte de timing bij het dicht­lopen van de passinglijn richting El Ahmadi, die 7 passes verzond in de eerste helft - nog niet eens een kwart van het gemiddelde aantal passes dat de Feyenoordaandrijver doorgaans per helft verstuurt.

In de tweede helft ging hij daardoor overcompenseren met veel risicovolle voorwaartse loopacties, die Ajax 3 keer afstrafte met een doelpunt uit een tegenaanval.

Geen heldenverering
De stelligheid waarmee ik Ziyech durf te ver­dedigen is voor mij niet gewoon.

Doorgaans kies ik, lekker saai en veilig, voor het pad van de nuance. Een gevolg van jarenlang naar voetbalstatistieken turen is dat extreme meningen meestal nutteloos blijken te zijn. Daarnaast boeit heldenverering me niet echt. Maar in het geval van Ziyech voel ik me juist gesterkt door de statistieken. De cijfers tonen namelijk dat Ziyech sinds hij bij Ajax speelt met afstand de beste speler in de eredivisie is.

Laten we zijn statistieken even per categorie langsgaan. Assists: sinds de start van het seizoen 2016-2017 heeft Ziyech in 48 competitieduels 19 assists laten noteren, het meeste van alle eredivisiespelers in deze periode. Gecreëerde kansen: Ziyech verstuurde in de eerste helft van dit seizoen liefst 79 keypasses - passes
die direct leiden tot een schotpoging van een ploeggenoot.

Dat zijn er 20 meer dan de huidige nummer 2 in deze categorie (Brandley Kuwas van Heracles) en nu al meer dan iedere andere speler in de eredivisie over het gehele seizoen 2016-2017 liet noteren. Ziyech zelf eindigde ­vorig seizoen op 105.

De enige onweerlegbare kritiek op zijn spel is zijn schotkeuze; hij zou beter moeten weten
Is Hakim Ziyech de beste speler van de eredivisie? Ja.
Beeld Laura van der Bijl

Kijken we naar standaardsituaties: terwijl iedereen in Amsterdam en omstreken zich druk maakte over het feit dat Ziyech 51 vrije trappen op rij miste voordat hij er eentje inschoot tegen Excelsior, werd over het hoofd gezien dat geen speler in de eredivisie dit seizoen meer kansen voor ploeggenoten heeft gecreëerd uit zowel corners (20) als vrije trappen (10).

Dribbels: met 76 geslaagde dribbels staat Ziyech dit seizoen na 20 wedstrijden ook in ­deze categorie met een straatlengte voorsprong op de eerste plek. Dit is een aanzienlijke verbetering ten ­opzichte van vorig seizoen, toen hij in 28 wedstrijden 49 keer een dribbelactie succesvol afrondde. In elke statistische categorie die de ­creativiteit van een speler meetbaar maakt, steekt Ziyech er met kop en schouders bovenuit. Dat was vorig jaar al het geval, en dit seizoen nog veel meer.

Sceptici wijzen op het feit dat Ziyech seizoen na seizoen behoort tot de spelers met het meeste balverlies per wedstrijd. Zij moeten daarbij niet vergeten dat dat het risico van het vak is bij een type speler dat het moet hebben van splijtende steekpasses en beslissende solo's op het middenveld.

De enige onweerlegbare kritiek op het spel van Ziyech is zijn schotkeuze. Ook in zijn vijfde seizoen als profvoetballer heeft hij nog altijd niet door dat ruim drie keer per wedstrijd vanaf grote afstand op doel schieten vanuit analytisch oogpunt zo goed als zinloos is. Halver­wege dit seizoen stond hij na 18 duels op 82 doelpo­gingen. Van deze 82 schoten hadden er 71 een verwachte scoringskans van minder dan 10 procent, wat alles te maken heeft met het feit dat 58 van deze schoten van buiten het zestienmetergebied kwamen.

Dat is doodzonde. Een speler met Ziyechs capaciteiten en spelintelligentie zou beter moeten weten. Grappig genoeg hoor je die kritiek op zijn spel dan weer bijna nooit voorbijkomen.

Het fenomeen hyperkritiek
Maar waarom kijken voetbalvolgers eigenlijk zo verschillend tegen Hakim Ziyech aan? Helaas kan ik bij het antwoord op die vraag niet teruggrijpen op wat cijfertjes. Maar ik heb wel een aantal vermoedens. Vier, om precies te zijn.

Allereerst moeten we eerlijk zijn: als het op het waarderen van de eigen spelers aankomt, is Ajax niet de allerhartelijkste club. Net als de pers hebben ook de Ajaxfans zich in de recente geschiedenis bijzonder kritisch op hun ster­spelers getoond. Ook hier biedt een rondje Google een paar tamelijk sterke, historische voorbeelden.

Zo werd Christian Eriksen zelfs in zijn topjaren (2011-2013) bij Ajax geregeld een gebrek aan effectiviteit verweten, een argument dat behalve statistisch onwaar - 25 goals en 43 assists in 113 competitiewedstrijden is absurd veel voor een spelmaker die op z'n 22ste al vertrok en ook nog eens voor de spelopbouw verantwoordelijk was - in het licht van zijn topprestaties bij Tottenham Hotspur in de Premier League nu alleen nog maar lachwekkender is geworden.

Toen Daley Blind in het seizoen 2013-2014 in een controleursrol op het middenveld kwam te spelen, en Ajax mede door zijn geslaagde Pirlo-imitatie ternauwernood een vierde achtereen­volgende landstitel veroverde, regende het een ­seizoen lang columns en talkshowoptredens waarin Ajax werd verweten geen leiderstypes op het middenveld te hebben. Ziyech heeft ­momenteel - in een extremere vorm - met ­eenzelfde soort verwachtings­patrooninflatie te maken.

Ook Christian Eriksen en Daley Blind werden in Amsterdam niet altijd op waarde geschat

Ten tweede valt het op dat op dit moment in Engeland hetzelfde fenomeen van hyperkritiek plaatsvindt rondom de prestaties van Mesut Özil bij Arsenal en Paul Pogba bij Manchester United. Net als Ziyech zijn Özil en Pogba creatieve, excentrieke spelers die altijd met veel ­risico zullen spelen.

Misschien is de voetbalfan, die doorgaans vol nostalgie en romantiek kan terugdenken aan de Zlatans, Cantona's en Ronaldinho's van deze wereld, in werkelijkheid helemaal niet zo'n grote fan van het type speler dat iets durft op het veld, als die eenmaal bij zijn of haar eigen club speelt?

Ga maar na: Siem de Jong was minstens zo populair als Eriksen in de tijd dat zij samen op een middenveld speelden bij Ajax. Davy Klaassen was vorig jaar veel geliefder dan Ziyech bij het grote publiek. En dan de adoratie die Dirk Kuijt de afgelopen jaren ten deel is gevallen. Wellicht is het als fan toch makkelijker je te identificeren met het werkerstype in de ploeg dan met het echte voetbalgenie?

Het criterium 'uitstraling'
Verklaring drie zal ik kort behandelen, omdat ik mijzelf niet de meest geschikte persoon vind om dit uit te leggen. Misschien, héél misschien, heeft het gebrek aan waardering voor Ziyech te maken met zijn Marokkaanse achtergrond? De inhoud van de eerder genoemde felle internetreacties op stukjes over Ziyech wijst namelijk opvallend vaak die richting op. Je zou het racistisch kunnen noemen.

De meest waarschijnlijke verklaring heb ik voor het laatst bewaard. Want ik vermoed, helaas, dat de 'uitstraling' - een woord dat ik het liefst nooit zonder aanhalingstekens op papier wil zetten - van Ziyech een grote rol speelt bij de manier waarop hij doorgaans wordt beoordeeld.

Eerlijk is eerlijk, Ziyech oogt niet als de meest geïnteresseerde voetballer aller tijden. Zijn schouders hangen bijna permanent omlaag. Zijn blik is vaak op de grond gericht. Zijn antwoorden voor de televisiecamera's vrijwel altijd beknopt en stoïcijns.

Hoe gek ik ook word van deze uitleg - of iemand een steekpass verstuurt met een prodent-glimlach of een pisnijdige blik op het gezicht is irrelevant bij een eerlijke waardering van iemands kwaliteiten, vind ik - ik vrees dat het de meest kloppende verklaring is.

Ziyech wordt vaak arrogant genoemd. Wanneer je hem als speler op waarde probeert te schatten, zie je echter al snel dat zijn speelstijl is ingericht op het creëren voor anderen en dat zijn progressie bij Ajax, als aanjager bij de pressing, er eentje is die vooral het algehele teambelang dient. Dus kun je jezelf afvragen of het etiket 'arrogant' wel zo gepast is.

Wat je van Ziyech vindt, verraadt wat voor soort voetballiefhebber je bent. Ik houd het dan liever bij de cijfers.

Sam Planting schrijft onder andere voor Hard Gras en VI Pro en heeft op de sport­pagina's van Het Parool de rubriek De Cijfers. Dit is een voorpublicatie uit Hard Gras 118. Het tijdschrift ligt ­vanaf vandaag in de winkel.

Ik vermoed, helaas, dat de 'uitstraling' van Ziyech een grote rol speelt bij de manier waarop hij doorgaans wordt beoordeeld
Hard GrasBeeld .