Direct naar artikelinhoud
Analyse

Het was geen weekeinde om trots op te zijn, als land

De discussie rond Zwarte Piet mondde uit in een eruptie van virulent racisme. Is de geest nog terug in de fles te krijgen, en ligt hier een taak voor justitie en de politiek?

Leden van de harde kern van PSV bij de actie van Kick Out Zwarte Piet in Eindhoven.Beeld anp

Het was geen weekeinde om trots op te zijn, als land. En een kinderfeest was het in veel gemeenten al helemaal niet.

"Dit hoort niet in ­onze samenleving," zei minister van Justitie Ferd Grapperhaus over de vele plaatsen waar de Sinterklaasintocht uit de hand is gelopen. Maar de droevige realiteit is dat het er inmiddels wel bij hoort.

Onder meer in Groningen, Leeuwarden, Den Haag, Eindhoven, Tilburg, Hoorn en Rotterdam grepen gelegenheidscoalities van rechtsradicalen, hooligans en dagjesmensen demonstraties van Kick Out Zwarte Piet aan om zich over te geven aan geweld, intimidatie en scheldpartijen. Online spuiden duizenden mensen ongebreidelde rassenhaat.

Wat opviel, behalve de ongekende agressie en het ressentiment, was de schaamteloosheid waarmee dat geuit werd. Geen bivakmutsen of sjaals voor het gezicht, geen nepaccounts op Facebook of Twitter: zonder enige gêne werd het N-woord gebezigd, veelal voorafgegaan door het K-woord.

"Hoer van de zwarten!" werd in Eindhoven door tientallen mannen lachend gescandeerd. De aanwezigheid van televisiecamera's vormde geen enkele belemmering. Een man droeg een kind op zijn schouders terwijl hij juichend toekeek hoe er eieren naar anti-Zwarte Pietbetogers werden gegooid.

'Geef ze stokslagen'
'Tegen de muur en dan neerknallen, opgeruimd staat netjes,' schrijft een man onder zijn eigen naam op Facebook bij een bericht over Kick Out Zwarte Piet.

Een vrouw, op haar profielfoto in trouwjurk: 'Waren goeie in de slavernij geweest, die moest je zoveel stokslagen geven totdat ze het lekker vonden.'

'Achterlijk kut volk doodtrappen,' schrijft een man uit Emmer-Compascuum, voor wie het kennelijk geen probleem was dat zijn werkgever ook zichtbaar is.

Zulk openlijk vertoon van racisme is geen nieuw verschijnsel: toen Sylvana Simons de politieke arena betrad, kreeg ze met soort­gelijke verwensingen te maken. Ook toen viel op hoe onbeschaamd mensen de meest verschrikkelijke teksten op sociale media plaatsten.

Twitter bericht wordt geladen...

Simons deed aangifte, wat leidde tot twintig veroordelingen. In de meeste gevallen ging het om belediging, een zogeheten klachtdelict, wat inhoudt dat er pas tot vervolging kan worden overgegaan als er aangifte is gedaan.

Premier Rutte
De honderden mensen die zich het afgelopen weekeinde racistisch uitlieten, zijn lastiger te vervolgen. Racisme is op zich geen strafbaar feit, aanzetten tot haat en groepsbelediging zijn dat wel.

Het Openbaar Ministerie is echter terug­houdend om op grond hiervan zaken te beginnen: de bewijsvoering is over het algemeen ingewikkeld. 

Toch zou het, al was het maar vanwege het afschrikkende effect, wenselijk zijn als justitie in actie kwam tegen dit soort virulent racisme. Daarmee is de discussie over het uiterlijk van Zwarte Piet nog niet ten einde, maar wordt wel een grens getrokken ten aanzien van wat wel en wat niet hoort in onze samenleving.

Opvallend in dit verband is dat premier Mark Rutte (VVD) zich al jaren op de vlakte houdt. Terwijl het toch voor zich zou moeten spreken om geweld, intimidatie en het blokkeren van snelwegen zonder voorbehoud te veroordelen. Daarin passen geen nuanceringen als: 'Maar je moet het kinderfeest ook niet verstoren'. Racisme en geweld zijn nooit enerzijds-anderzijdskwesties. 

Maandagmiddag reageerde Rutte op de ongeregeldheden bij de verschillende intochten als volgt: "Als er kinderen bij zijn, moeten wij ons gedragen als volwassenen. Ik heb helemaal niets met Zwarte Piet-extremisten, noch voor noch tegen. Die discussie kun je voeren in praatprogramma's of in ieder geval op een fatsoenlijke manier."

Lees ook: Geslaagde intocht in Amsterdam is beloning voor keuze schoorsteenpiet

Videobeelden: ongeregeldheden in Eindhoven: 

Ongeregeldheden bij de intocht van Sinterklaas in Eindhoven.Beeld anp
Het was geen weekeinde om trots op te zijn, als land
Beeld anp