Direct naar artikelinhoud

Oprichter Homomonument: 'Geen zieligheid op een sokkeltje'

Bob van Schijndel, voormalig PSP-raadslid en Eerste Kamerlid voor GroenLinks, nam initiatief voor het Homomonument. 'Vanaf het eerste moment stond het monument voor meer dan de Tweede Wereldoorlog alleen.'

Bob van Schijndel.Beeld Niels Blekemolen

Terwijl de tram door de Raadhuisstraat dendert, kondigt een omroepbericht de volgende halte aan. Westermarkt - Homomonument. "Er heeft heel wat water door de Amstel moeten stromen voordat dat eindelijk eens voor elkaar was," zegt Bob van Schijndel (1945) over de erkenning van het monument waarvoor hij het initiatief nam.

Het voormalig PSP-raadslid in Amsterdam en Eerste Kamerlid voor GroenLinks kreeg zondagavond de Bob Angelopenning van het COC uitgereikt.

Dodenherdenking
Van Schijndel kreeg het idee voor het Homomonument in 1979. "Het waren de dagen voor de Dodenherdenking en ik kon op een nacht niet slapen," vertelt hij op een zonnige ochtend in café Scheltema. "Ik bedacht me dat er op dat moment monumenten waren ter herdenking van de vervolging van Joden, Roma en Sinti, maar niet ter herdenking aan de meer dan tienduizend homoseksuelen die tijdens de oorlog zijn vervolgd."

Van Schijndel was lid van een homogroep van de PSP in Amsterdam. Bij een bijeenkomst daarvan droeg hij het idee voor het homomonument aan. Men reageerde enthousiast en er werd een stichting opgericht en een comité van aanbeveling, waar onder meer Simon Carmiggelt lid van was.

Geen zieligheid op een sokkeltje
"Het moest beslist geen treurig monument worden," zegt Van Schijndel, "geen zieligheid op een sokkeltje." Een jury koos uiteindelijk het ontwerp van kunstenaar Karin Daan: de huidige drie driehoeken die samen ook weer een driehoek vormen: het symbool dat homoseksuelen moesten dragen in de concentratiekampen.

"Het was de bedoeling dat de driehoeken van roze marmer gemaakt zouden worden," vertelt Van Schijndel. "We zijn te rade gegaan bij een grafzerkenspecialist, die ons teleur moest stellen. Vanwege de zure regen en het Nederlandse klimaat zou roze marmer snel verweren." Het werd daarom Portugees graniet, wat eerder roodbruin is dan roze.

(tekst loopt door onder foto)

Het monument op de Keizersgracht.Beeld anp

Zangeres Zonder Naam
De financiering was nog wel problematisch: het monument zou 470.750 gulden kosten. "Naïef als we waren dachten we dat we dat wel even bij elkaar konden sprokkelen met benefietfeesten en kleine giften," memoreert Van Schijndel. "Maar de meeste van die benefietavonden flopten."

Zo toog 'homomoeder' De Zangeres Zonder Naam vanuit Limburg naar Paradiso, om daar te zingen voor de goede zaak. Het licht viel echter uit, en de Zangeres keerde onverrichter zake terug naar huis.

Altijd bloemen
Uiteindelijk bracht gemeente Amsterdam ongeveer de helft van het bedrag op. Op 5 september 1987 werd het monument onthuld, op dat moment als enige homomonument ter wereld. Afgelopen september vierde het monument haar 30-jarig bestaan. 

"Vanaf het eerste moment stond het monument voor meer dan de Tweede Wereldoorlog alleen," vertelt Van Schijndel. "De aids-epidemie brak uit, en er lagen eigenlijk voortdurend bloemen. De helft van de PSP-homogroep is in die tijd overleden. Tegenwoordig liggen er ook nog vaak bloemen." 

De drie driehoeken zijn uitgegroeid tot een plek voor de Amsterdamse en internationale lhbt-gemeenschap om elkaar te ontmoeten, om te demonstreren en te feesten. Van demonstraties tegen het Russische anti-homobeleid tot de Drag Olympics. "Het is precies wat het moest zijn," zegt Van Schijndel. "Een levend monument op een prachtige plek."

Bob van Schijndel op zijn monument.Beeld Niels Blekemolen