Personeel over cultuur Ryanair: 'Het lijkt hier Noord-Korea wel'

Je kunt bij Ryanair elke dag naar je werk gaan, altijd goed zijn in wat je doet, alles doen wat ze van je vragen; maar dat wordt nooit erkend," zegt Ryanairsteward Kees.

"Je bent nooit zeker en altijd afhankelijk van willekeur. Als er een probleem is, word je behandeld als ex-gevangene. Ze geven je altijd het gevoel dat je je laatste kans krijgt."

Ja, piloten en cabinemedewerkers van Ryanair staken morgen omdat ze een Nederlands arbeidscontract willen. Maar ze staken vooral om nu eindelijk de vergiftigde cultuur binnen Ryan­air aan de kaak te stellen.

Met hun echte naam kunnen ze niet in de krant, omdat in hun contract staat dat praten met de pers reden is voor disciplinaire maatregelen.

"Het komt neer op zekerheid," zegt cabine­medewerker Marco. "Die heb je niet. Je wilt stabiliteit. Die krijg je niet. Ze hebben volledige controle over je contract. Ze kunnen het opzeggen, je voor onbepaalde tijd met onbetaald verlof sturen en als je dan weer wordt opgeroepen, móet je terugkomen."

Krasloten verkopen
"Het lijkt wel of je in Noord-Korea zit, zo agressief wordt je benaderd," zegt de Nederlandse Ryanairpiloot Oscar. "Intimidatie is nu bedrijfscultuur. Ze zijn een ster in het verdraaien van woorden.

Jíj hebt altijd de schuld, tot je het tegendeel bewijst. Zij hebben deze angstcultuur in de loop der jaren geperfectioneerd; ik noem het het Ryan­airvirus."

Het hele bedrijf is ervan doordrongen. "Na de laatste vlucht moet je altijd nog naar de debriefing," zegt steward Kees, "om te laten zien of je aan boord voldoende hebt verkocht.

Altijd is er kritiek: 'had je niet nog een keer door de cabine kunnen lopen, had je de krasloten niet beter moeten aanbevelen'. Sommige collega's roepen wel twintig keer iets om in de cabine, daar zitten passagiers helemaal niet op te wachten. Maar klanttevredenheid telt niet."

Wie te vaak zijn verkoopdoel mist, moet opnieuw op cursus. "Als het dan nog niet lukt, moet je naar Dublin, op gesprek. Je kunt zelfs in je vrije tijd opgebeld worden door 'crewcontrol' met de vraag wat de aanbiedingen van deze week zijn." 

"Ik ben nog nooit gebeld met een vraag over de veiligheidsvoorschriften. Het gaat altijd alleen maar om verkopen." Promotie gaat op basis van je verkoopperformance, andere zaken tellen volgens hem niet mee.

Clown
In de cockpit zijn de carrièremogelijkheden beter. "Ryanair heeft een pilotentekort, hoewel het bedrijf dat ontkent," zegt captain Oscar. "Dat krijg je er van als je de arbeidsvoorwaarden niet voor elkaar hebt en mensen voortdurend loopt af te zeiken."

Dat heeft zijn weerslag op de maatschappij.

"Het duurde altijd drie tot drieënhalf jaar voordat je van de rechter- naar de linkerstoel ging, dat je van copiloot captain werd. Dat is nu al minder dan een jaar voor mensen die van buiten komen. Ik tik wel eens op mijn voorhoofd als ik zie wie er doorschuift. Het niveau is hard achteruit gelopen. Er zit regelmatig een clown tussen. Dan moet je echt uitkijken."

"Er is een tekort aan technici. Soms worden dingen die kapot zijn daarom maar niet door de bemanning in het logboek geschreven, want dan moéten ze worden gemaakt. Geen gevaarlijke dingen, maar kleine zaken. Ik heb twee keer gehad dat ik vanuit Dublin gebeld werd waarom ik iets had gemeld."

"We moeten 25 minuten nadat we bij de gate staan alweer wegvliegen. Dat is leuk voor in het boekje, maar dat halen we nooit. Ik heb mezelf er wel eens betrapt dat we in de cockpit ongemerkt dingen oversloegen om maar snel genoeg weer weg te zijn. Dat doe ik niet meer. Maar veel nieuwe collega's laten zich onder druk zetten."

Iers contract
Ze hebben allemaal een Iers arbeidscontract, alhoewel ze geen van allen in Ierland werken. "Probeer daarmee in Nederland maar eens een lening of een hypotheek te krijgen," zegt steward Kees.

"Bij de Ierse bank vragen ze je om een Iers adres en een Iers persoonsnummer. In Nederland zeggen ze: neem eerst hier een bank­rekening. En dan nog krijg je geen lening, omdat de bank wil zien dat je salaris op die rekening wordt gestort. Maar Ryanair betaalt alleen op een Ierse bankrekening."

25

‘We moeten 25 minuten nadat we bij de gate staan alweer wegvliegen. Dat halen we nooit. Je gaat dan in de cockpit ongemerkt dingen overslaan,’ zegt een Ryanairpiloot.

"Als je ziek wordt, ben je op jezelf aangewezen," zegt steward Marco. "Volgens het Ierse recht betaalt de werkgever niet mee, dat doet de Ierse overheid. Maar omdat we geen Iers BSN hebben, gebeurt dat niet. Nederland verplicht werkgevers bij ziekte mee te betalen, maar dat doet Ryanair niet omdat we Ierse contracten hebben. Zo hoeft Ryanair nooit te betalen."

"Er zijn opzichters die je op de ziektedag bellen," zegt piloot Oscar, "dat je naar de crewroom op het vliegveld moet komen om het boekje in te vullen. Heel veel mensen vallen voor zulke intimidatie."

Gedwongen verhuizing
Altijd is er de mogelijkheid van een gedwongen verhuizing. "Je leeft voortdurend in onzekerheid. In ons contract staat dat ze ons zonder inspraak elders kunnen inzetten," zegt Kees. "Dat gebeurt vaak omdat mensen moeilijk doen in het bedrijf. We hadden in Eindhoven een instructeur die gestraft werd. Ze werd van de ene op de andere dag naar Zweden gestuurd. Dat wilde ze niet, dus heeft ze ontslag genomen."
Ze hebben ieder hun redenen bij Ryanair te werken.

"Voor mij is heel belangrijk dat je 's avonds thuis bent," zegt captain Oscar, "dat hebben andere maatschappijen niet. Maar nu worden mensen voortdurend naar andere bases gestuurd, waar ze vervolgens vijf dagen van huis zijn. Dat is niet de afspraak."

Ze zijn blij dat ze kunnen staken. Jarenlang werd elke poging om actie te voeren de kop ingedrukt. "Door de crisis konden ze altijd ander personeel aannemen," zegt Kees. "Maar nu het goed gaat, hebben ze ons nodig."

Steward Marco: "Persoonlijk denk ik dat dit óns moment is. Als we dit blijven doorzetten, weten we wat we kunnen bereiken. Die kracht hebben we nu. Ze kunnen vertragen en rekken, maar dit is het moment om te veranderen. Ze kunnen nooit meer terug naar het verleden. Daarom houd ik nog vast aan dit uniform."