Makers Hollands Hoop: 'Wij willen het áller-áller-állerbeste'

Voor Dana Nechushtan en Franky Ribbens was dit het jaar van de herrijzenis: hun geesteskind, de tv-serie ­Hollands Hoop, is aan het tweede seizoen bezig. Zij is de regisseur van de serie, hij de scenarist.

Vlak nadat het eerste seizoen klaar was, werd bij Nechushtan borstkanker geconstateerd, waarna een uitputtende periode vol chemo's en zorg volgde. Maar ze herstelde. En ze gingen weer aan het werk, samen.

Ribbens schreef de 8 afleveringen, Nechushtan zwaaide de scepter over de 80 draaidagen en 120 montagedagen. Het resultaat: een verpletterende tv-serie, waarvan binnenkort een Amerikaanse remake wordt gemaakt.

Franky: "De relatie tussen schrijver en regisseur is van zichzelf al heel heftig, wij zitten ook nog eens onder één dak. Tijdens het maken van onze eerste gezamenlijke film, Nachtrit, zijn er nog weleens wat laptops en telefoons door het huis gevlogen en is er een raam gesneuveld. Zo erg is het nu niet meer, al kan het er nog steeds behoorlijk pittig aan toegaan."

Waarom willen jullie dan toch samenwerken?
Franky: "We weten allebei heel goed van elkaar wat we willen."

Dana: "En ik vind Frank echt gewoon een héél goede schrijver. Is misschien raar om te zeggen, ik ben niet objectief, maar misschien ben ik op mijn eigen vriend juist wel extra kritisch."

Maar zetten jullie je huwelijk er niet mee op het spel?
Dana: "Nee."

Franky: "Wij hebben altijd hetzelfde voor ogen, in ons werk willen we het áller-áller-állerbeste maken wat mogelijk is met de mogelijkheden die er zijn. We doen nu wel of het allemaal strijd is, dat samenwerken van ons, het feit dát we het samen kunnen maken, vanuit onze gezamenlijke visie kunnen denken, levert ook heel veel op."

Dana: "En we zijn volstrekte tegenpolen. In alles. Ik ben explosief, Frank is heel rustig."

Dana is in de afgelopen jaren door het oog van de naald gekropen, vrij snel daarna zijn jullie aan deze monsterproductie begonnen. Hebben jullie niet overwogen om het voortaan rustig aan te gaan doen, kleine projecten en ondertussen genieten van het leven?
Dana: "Eerlijk gezegd dacht ik, toen ik ziek was, op het dieptepunt, dat ik nooit meer zou kunnen regisseren. Als je eenmaal zo diep in die chemo zit, is alles aangetast. Ook, bijvoorbeeld, je geheugen. Echt, alles gaat kapot. Dus dat ik geestelijk of fysiek ooit weer in staat zou kunnen zijn om die hogedrukpan van een filmset weer aan te kunnen - ik kon het me niet voorstellen."

"Tegen onze vriend Norbert ter Hall heb ik gezegd: 'Ik geloof dat mijn ambitie is weg-gechemood.' Dat idee gaf me, gek genoeg, een enorme vrijheid. Norbert zei toen: 'Ik dicht de chemo een heleboel kracht toe, maar dát lijkt mij toch echt onmogelijk.' Hahahaha, ik vond dat zo geestig! Maar op dat moment zag ik niet hoe het vuur ooit weer aan zou moeten gaan."

Franky, heb jij er ooit aan getwijfeld of Dana ooit nog zou regisseren?
Franky: "Vanaf het moment dat het slechte nieuws viel, heb ik altijd vertrouwen gehad: het komt goed, we komen hier doorheen. Over alle dingen waarop we controle konden uitoefenen, oefenden we complete controle uit."

"Al is het maar de illusie dat je nog íets te zeggen hebt over wat er in je leven gebeurt, dan kun je je daar tenminste in koesteren. Er komen ladingen informatie op je af - gesprekken met artsen, terminologie die je je eigen moet maken."

Dana: "Zoals Franky research doet voor een serie, is hij ook met die kanker omgegaan. Hij is er he-le-maal ingedoken."

Franky: "En hoe we alles met de kinderen deden, hebben we ook volgens een heel duidelijke ritme gedaan. Ze zijn nog nooit te laat geweest op school, kregen altijd op tijd te eten, altijd schone kleertjes, boterhammetjes mee, als ze thuiskwamen zat er iemand op ze te wachten."

"Ze moesten zich veilig voelen: weten waar ze aan toe waren en waar ze op konden rekenen. We hebben heel veel hulp gehad van vrienden, een schema gemaakt, zodat ik ten minste nog een béétje kon werken."

Dana: "Ik durfde niet meer alleen te zijn, want die chemo kwam zo snoeihard aan bij mij. Ze hadden gezegd: 'Je hoeft je er niet zo'n zorgen over te maken, het is niet meer zo erg als vroeger' - nou, bij mij wel."

Franky: "Het was een lijdensweg. Echt verschrikkelijk. Al kan ik dat gevoel van destijds eigenlijk niet eens meer terughalen. Je vergeet het. Maar zelfs daar doorheen het gevoel: we komen hier doorheen."

Dana: "Sterker ook. We zijn er sterker uitgekomen."

Franky: "Ook fysiek. Je hebt zo'n enorme boog gemaakt, en je bent nu krachtiger dan ooit. Maar je rol als partner verandert ook heel erg. Ik werd verzorger, een totaal andere rol: alleen nog maar ondersteunend."

Hadden jullie het nog weleens over Hollands Hoop in die tijd?
Franky: "Ik had een concept geschreven voor een tweede seizoen en dat lag bij de omroep. Op hetzelfde moment dat Dana te horen kreeg dat ze kanker had, hoorden we dat we dat tweede seizoen mochten maken. Het is bizar, maar die twee berichten kwamen in een tijdspanne van een paar minuten binnen."

Dana: "We moesten meteen de omroep bellen. Om te zeggen dat we het moesten uitstellen. Dat was emotioneel."

Franky: "Acht maanden hadden we met die serie geleurd, het was het belangrijkste in ons leven, ineens verkruimelt het tot een onzinnig detail. We waren in de absolute overlevingsmodus. Alles stond stil op dat moment."

"Terwijl ik ook nog wat voor Vechtershart moest afmaken, ik was nog aan het schrijven, maar ik moest uit die hoogste versnelling. Mijn modus is, als ik eenmaal ergens mee bezig ben, om dag en nacht door te werken. Dat kon niet meer."

Was er één moment dat het omkeerde; het moment dat Dana beter was?
Dana: "Er is een moment dat je hoort dat je schoon bent. Dat was twee jaar geleden, we waren in Portugal om bij te komen van de chemo, en ik heb dat gevierd met een kopje koffie."

"Toen ik hoorde dat ik aan de chemo moest, ben ik acuut gestopt met koffiedrinken - onzinnig, maar ik wilde elke vorm van gif uit mijn lichaam bannen - en toen heb ik een heerlijke espresso gedronken."

Hoe was het om, toen die hel eenmaal achter de rug was, weer aan die serie te gaan werken?
Franky: "In het begin was het fantastisch, heel voortvarend van start gegaan, een paar ontzettend leuke scènes geschreven, maar op het laatst ben ik in een grote dip terecht gekomen. Om tijdens haar ziekte alléén maar door te gaan en daarna de draad weer rustig op te pakken - mijn lichaam dacht er anders over."

"Dat tweede seizoen is acht keer vijftig minuten, ontzettend veel om in je eentje te schrijven. Wat ik altijd doe, is visualiseren: mijn ogen dicht om voor me te kunnen zien wát ik geschreven heb. Als ik dat deed, viel ik in slaap. Zo on-ge-lo-fe-lijk moe."

"Alle details in mijn scripts hebben met elkaar te maken; als er hier een laatje dichtgaat, gaat er ergens anders eentje open. Het lukte mij niet meer om dat overzicht te bewaren."

Dana: "Toen zei ik tegen je: 'Je bent gewoon kapot.' Frank is de beste verzorger die er is, hij heeft zo veel moeten geven toen ik zo ziek was, om het huishouden te laten draaien, met de kinderen en alles, plus alle binnengehouden emotie, omdat hij sterk moest zijn. Dat moet eruit, op een dag. Dat kán niet anders."

"Ik had ontzettend met hem te doen, dus als zijn vriendin wilde ik zeggen: 'Het is goed schatje, doe maar rustig aan, je moet even pas op de plaats maken.' Maar ondertussen waren we al aan het draaien, de eerste afleveringen naderden de voltooiing, en hij was spaak gelopen."

"Dus als regisseur had ik iets van: 'Godverdomme Franky, we moeten dóór, lever nou op!' Maar alles in mij probeerde hem niet op te jagen, want dat werkt niet."

Franky: "Alsof ik aan haar non-verbale signalen niet kan zien hoe de vlag erbij hangt. Bovendien: ik kén de productionele werkelijkheid, ik wist wat voor gevolgen mijn vertraging had. Maar er zat een vermoeidheid in mij die niet met een dagje in bed blijven weg te slapen was."

Dana: "Wij waren al aan het draaien, dus moesten we alles steeds maar naar achter duwen."

Franky: "Vijf verschillende versies heb ik van die laatste aflevering geschreven. Steeds een compleet andere invalshoek. Maar steeds als ik het teruglas, zag ik: nee, dit is niet het niveau dat het moet hebben."

Dana: "'Dit is én niet Frank-waardig, én niet Hollands Hoop-waardig,' zei ik steeds."

Franky: "Mezelf ziek melden, een paar dagen in bed liggen, het kón niet. Elk uur telde, want die productie draaide door, en het gezin ook. Normaal gesproken helpt het om even lekker lang te douchen, dan kan ik daarna goed nadenken. Maar zelfs onder de douche viel ik in slaap."

Hoe is het goed gekomen?
Franky: "Dana had een nightshoot, en ik was doodop. Ik kón niet meer. De kinderen sliepen. Ik zag het niet meer. Elke vezel in mijn lijf moest ik wakker schreeuwen, letterlijk. Dat kan niet zomaar in huis, dus ik ben het onder de dekens gaan doen: keihard schreeuwen. Om mezelf uit die apathie te trekken."

"Ineens had ik een moment van inzicht, ik zag het eindbeeld, en besefte dat ik ergens een haakje had laten vallen. Ik ben helemaal terug gaan zoeken waar dat haakje zat en daarna is die aflevering redelijk snel afgekomen."

"Op de valreep heb ik 'm ingeleverd. Het werd er een vol actie, die vervolgens in no time door de productie geregeld moest worden - wat een enorme prestatie is geweest. Ik denk dat het mijn favoriete aflevering wordt."

En Dana moest de set op. Had je koudwatervrees?
Dana: "Dat was in oktober vorig jaar. Eerst heb ik wat reclames gedraaid, en een videoclip van Anouk, om de slag weer een beetje te pakken te krijgen. Als ik het niet zou redden, zou mijn regieassistente Richt Martens, met wie ik al vijftien jaar samenwerk, het overnemen."

"Midden in onze draaiperiode had ik ook weer een controle, stel je voor dat het mis was geweest? Maar ik stond van mezelf te kijken hoe sterk ik was. Soms was iedereen echt moe, om me heen lagen mensen te slapen, maar ik kon alsmaar doorgaan."

Franky: "Zij staat op die set als een generaal. Ik heb foto's van Dana tijdens het draaien van het eerste seizoen Hollands Hoop, staat ze met twee gebalde vuisten, knokkels wit van de spanning, te regisseren."

"Ik ben twee keer zo groot als Dana, maar haar uithoudingsvermogen heb ik niet. Zij moet tientallen mensen aansturen, én regisseren. Af en toe even verlept in een hoekje zitten is er niet bij."

Wat was een glorieus moment in het afgelopen jaar?
Dana: "Het was ongelofelijk toen Franky in november de Kees Holierhoek Scenarioprijs kreeg. Die hadden we helemaal niet aan zien komen, we waren er helemaal vanuit gegaan dat Robert ­Alberdingk Thijm hem zou krijgen, voor A'dam-E.V.A. - wat we ook hartstikke leuk hadden gevonden."

Franky: "Ik schrok me helemaal de pleuris."

Dana: "Het was heel indrukwekkend. Toen zijn naam was genoemd, was hij dus sprakeloos. Maar écht sprakeloos. Er kwam geen woord meer uit."

Franky: "Konijn in de koplampen."

Dana: "Mensen moesten huilen omdat jij zo van slag was. Het was heel mooi. En ook een mooie afsluiting van deze krankzinnige periode."

Het tweede seizoen wordt nu uitgezonden. Wat komt hierna?
Dana: "Ik ga eens eventjes niets doen. Met de kinderen zijn. Natuurlijk had ik me voorgenomen om het anders aan te pakken in mijn leven, meer rust te nemen. Dat is niet gelukt. Als je aan het draaien bent kán het ook niet, maar nu ga ik wel een substantiële tijd vrij nemen."

Franky: "Na het draaien had je een paar dagen vrij, toen ben je meteen gaan monteren. Tweehonderd dagen, vrijwel aan één stuk door gewerkt..."

Dana: "Maar het was fantastisch. Al blijf ik het bizar vinden dat mijn lichaam het gehouden heeft. Als je foto's ziet hoe ik eruit zag twee jaar geleden: een kaal, uitgemergeld, lijkbleek ding. Wat is een lichaam toch ongelofelijk krachtig, dat dat weer helemaal kan herstellen."

Franky: "Het leven is chaotisch en onvoorspelbaar, je hebt er niks over te zeggen, maar gelukkig kunnen we samen dingen maken, en daarin kunnen wij precies bepalen wat er gebeurt, en daar proberen we zo veel mogelijk controle uit te oefenen. Daarin zijn we god. Dat is fantastisch. We zijn uit een mega-diep dal gekomen, en we bestáán."