Voorzitter Sinterklaasintocht: 'De spanning is nu helemaal weg'

Het voorzitterschap van het Amsterdamse intochtcomité is natuurlijk nooit helemaal zonder zorgen. Adriaan Krans vertelt over een middag met een groep dove kinderen in het Rijksmuseum, later deze maand. 

"Dat wordt wel spannend. We doen het voor het eerst. Er is een doventolk aanwezig, maar Sinterklaas vindt het belangrijk om ook zelf te kunnen communiceren met de kinderen. In de komende week krijgt de Sint dus een stoomcursus gebarentaal. We zijn heel benieuwd hoe dat uitpakt." 

Lachend: "Maar het is een geruststellende gedachte dat dit de problemen zijn waar ik me tegenwoordig druk over kan maken."

Dat is wel anders geweest in de afgelopen vijf jaar. In 2013 kreeg Sinterklaas tijdens de intocht te maken met een groep demonstranten tegen Zwarte Piet. De activisten stonden langs de route met hun rug naar de goedheiligman, hun monden dichtgeplakt met tape.

Een jaar eerder was een groep Amsterdammers naar de rechter gestapt om de vergunning voor de intocht aan te vechten. De bestuursrechter gaf de tegenstanders gelijk, maar in hoger beroep werd vast­gesteld dat de vergunning terecht was afgegeven.

"Het maakte dat er veel spanning op de intocht van 2013 stond," blikt Krans terug. "We kunnen nu tevreden vaststellen dat die spanning helemaal weg is."

Dat wil zeggen: in Amsterdam. In veel andere gemeenten in het land gaat de intocht samen met allerlei veiligheidsmaatregelen die ouders en kinderen moeten beschermen tegen een mogelijke confrontatie tussen voor- en tegenstanders.

Tijdens de landelijke intocht van de Sint in Zaanstad moeten alle bezoekers door een detectiepoortje en hebben groepen demonstranten een eigen vak toegewezen gekregen.

Krans zegt alleen over de situatie in Amsterdam te kunnen spreken, maar geeft wel aan dat de verandering van Zwarte Piet in de hoofdstad geen issue meer is. "We kunnen ons nu met onze ruim duizend vrijwilligers in alle rust richten op de organisatie van een prachtig kinderfeest."

Eberhard van der Laan
De verandering is niet zonder slag of stoot gegaan. Vooral de eerste jaren waren spannend, vertelt de voorzitter. "We waren het er binnen het comité snel over eens dat de transitie van Zwarte Piet noodzakelijk was, maar we hadden ook te maken met onze vrijwilligers. Eberhard van der Laan heeft daar een belangrijke rol in gespeeld."  

"In 2014 was hij aanwezig op onze jaarlijkse pietenbriefing. Zijn entree was onvergetelijk. Een bandje speelde Sinterklaasje, kom maar binnen met je knecht. Op dat moment kwam de burgemeester binnen. Onverwacht, dus de hele zaal reageerde enorm enthousiast." 

"Hij heeft toen een briljante speech gehouden over waarom hij de verandering nodig vond. Hij deed dat heel knap, met respect voor beide kampen in de zaal."

Want ook binnen de gelederen van de vrijwilligers was aanvankelijk niet iedereen enthousiast over de metamorfose. "Twee derde van onze mensen vond het prima, een derde had er moeite mee. Voor een kleine groep was het aanleiding om te stoppen. Anderen hebben de draai gemaakt. Een van onze commandanten was tegen, maar zei: het gaat niet om mij, het gaat om de kinderen. Dat heeft op mij diepe indruk gemaakt."

Enkele weken na de briefing in het Vossius werd de nieuwe Schoorsteenpiet voor­gesteld aan het publiek, abseilend van de ambtswoning waar burgemeester Van der Laan en de opgetrommelde pers beneden op hem stonden te wachten.

De Schoorsteenpiet maakte stapsgewijs zijn entree in Amsterdam. Tijdens de intocht van 2014 was een kwart van de Pieten in zijn nieuwe verschijning te zien, een jaar later was dat vijftig procent.

Krans: "In 2016 hadden we alleen nog maar Schoorsteenpieten. Dat was een jaar eerder dan gepland, maar de tijd was er rijp voor."

De voorzitter, in het dagelijks leven werkzaam als consultant en verandermanager, zegt dat alleen een stapsgewijze verandering kans van slagen maakt. "Elke ingrijpende verandering heeft tijd nodig. Mensen moeten kunnen wennen aan het idee. Als dat eenmaal is gebeurd, wordt alles gemakkelijker."

Piet is Piet
De presentatie van de nieuwe Piet maakte deel uit van een pakket maatregelen. "Onze invalshoek is steeds geweest: we hebben oog en oor voor de groepen die zich niet welkom voelen op het feest, maar we zoeken de oplossing in de traditie van het feest."

"We benadrukken de traditie door van de stereotiepe negroïde Piet een Schoorsteenpiet te maken. De schoorsteen is onlosmakelijk verbonden met het verhaal van Sinterklaas en geeft een logische en acceptabele verklaring voor de zwarte vegen in het gezicht. We spreken in Amsterdam ook niet meer van Schoorsteenpiet of Roetveegpiet. Piet is Piet, net zoals Sinterklaas Sinterklaas is."

Ook besloot het comité om naast de intocht een reeks maatschappelijke activiteiten te organiseren tussen de intocht van de Sint en zijn verjaardag op 6 december.

"We willen dat Sinterklaas drie weken lang nadrukkelijk verbinding maakt met de stad. Er zijn activiteiten met kinderen uit achterstandswijken en eenzame ouderen, we gaan de ziekenhuizen en verzorgingshuizen langs."

"Sinterklaas is natuurlijk een bijzondere figuur met een sterk verhaal. Van zijn aanwezigheid alleen al gaat een geruststellende werking uit, en dat geldt niet alleen voor kinderen. Sinterklaas zorgt voor familiegevoel en verbinding tussen mensen, en dat is welkom in roerige tijden."

Hogere kosten, meer bereik
De uitbreiding van de activiteiten betekent ook dat er meer kosten worden gemaakt. Het comité heeft dit jaar een budget van 240.000 euro tot zijn beschikking, naast nog eens zo'n bedrag in natura.

"De afgelopen jaren waren financieel pittig," vertelt Krans. "We hebben onder meer de nieuwe pietenpakken moeten aanschaffen."

"We hebben een geweldige groep sponsors, maar tegelijkertijd moeten we werken aan de bekendheid van onze maatschappelijke activiteiten. Die spelen zich buiten het zicht van het grote publiek af en bedrijven willen graag zichtbaarheid. Het aantrekken van nieuwe sponsors blijft een klus voor de komende jaren."

De Amsterdamse aanpak heeft veel aandacht gekregen, ook van andere intochtcomités in het land. "We worden steevast benaderd, ook door de gemeenten die de landelijke intocht organiseren," zegt Krans.

"Ik stap graag in de auto om te vertellen over onze er­varingen. De ruimte om te veranderen is natuurlijk niet overal even groot. Maar het zegt wel wat dat we tijdens onze intocht ook Pieten uit Meppel hebben mee­lopen, en die zijn er dit jaar ook weer bij."

"De Amsterdamse intocht is de grootste van het land, en daarmee ook van de wereld. Daar mogen we best een beetje trots op zijn."