Demon or Diva: Sylvana Simons in strijdbare nuances

Politica en voormalig televisiepresentatrice Sylvana ­Simons (47) strijdt met haar partij Bij1 voor radicale ­gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid. Haar felle toon wordt bejubeld, maar roept ook weerstand op.

Documentairemaakster Ingeborg Jansen volgde Simons een half jaar, van oktober 2017 tot en met de gemeenteraadsverkiezing in Amsterdam, die Bij1 een raadszetel opleverde.  

Wat was het uitgangspunt voor deze film over Sylvana Simons?
"Ik wilde een portret maken dat haar van verschillende kanten laat zien. Hoe zij de strijd aangaat en hoe er op haar wordt gereageerd. De partij van binnenuit laten zien, maar ook de ­nare reacties. De Zwarte Pieten die aan haar deur komen, omdat zij dat feest voor hen verpest. In de hoop dat de kijker gaat denken: wat vind ik hiervan?

Er zit een gesprek in tussen haar en een D66'er. Dat is best een felle discussie, maar ik laat beide kanten tot hun recht ­komen. Het is een inhoudelijk gesprek, dat goed laat zien waar het haar om te doen is. Veel interessanter ook dan al die nare reacties, die ik ook laat zien."

Wat wist u van Sylvana Simons toen u aan de film begon? 
"Ik wist niet veel van haar voor ze de politiek in ging. Toen ze nog bij Denk zat, was ik sceptisch over haar, want ik sta nogal sceptisch tegenover die partij. Maar toen ze haar eigen partij begon, toen nog Artikel 1, en ik als research meekeek, raakte ik geïntrigeerd, nieuwsgierig."

"Oorspronkelijk was het de bedoeling dat ik haar een jaar zou volgen als ze in de Tweede ­Kamer zou worden gekozen. Op de avond van die uitslag was ik bij Artikel 1. Ze deed het daar als partijleider heel goed. Ze kaart iets aan wat mij redelijk en logisch lijkt om aan te kaarten, maar dat ­vinden lang niet alle mensen. Dat maatschappijkritische vond ik ­interessant. En ze is zo strijdbaar. Toen bleek dat ze aan de gemeenteraadsverkiezingen zou meedoen, heb ik gevraagd of ik haar mocht ­volgen. En dat mocht."

Hoe was uw band met haar? Word je vrienden of moet je afstand houden? 
"Er zijn eigenlijk geen regels. Je voelt zelf wel wat wel of niet kan. We zijn geen vriendinnen geworden, maar hebben elkaar wel leren vertrouwen. Ik mag haar graag en ben haar erg gaan waarderen."

Mocht u overal bij zijn?
"De afspraak was van wel, maar in het begin werd ik niet betrokken bij partijgedoe. Dat miste ik, het is niet werkbaar als ik alleen de dingen die goed gaan kan filmen. Dat wilde ik op een gegeven moment ook met haar bespreken: als het zo blijft gaan, wordt het geen goede documentaire, dan gaat het gewoon niet door. Maar dat had zij toen ook al bedacht, dat ze zichzelf niet te veel moest willen beschermen. Dus dat veranderde, en dat vond ik dapper van haar."

Want? 
"Er zitten nu scènes in waarin ze niet op haar charmantst overkomt. Die zijn niet flatteus. Ze flipt een paar keer en is dan echt niet aardig. Daar heeft ze niet moeilijk over ­gedaan. Net als over de scènes waarin de partij wat klungelt en dat ze bij een leiderschapscoach zit. Er zit ook een scène in waarin ze zegt dat ze niet meer als mens wordt gezien, maar als iemand over wie je makkelijk heen kunt schijten. Dat vind ik een veelzeggende en rake uitspraak."  

Heeft ze de film zelf al gezien?
"Ja. En ze is er blij mee. Ze vindt dat de film een goed, eerlijk  beeld van haar geeft."

Hebt u veel materiaal moeten weggooien? 
"De eerste ruwe versie was vierenhalf uur, dus er is veel gesneuveld. Omdat de campagne zo spannend was heb ik me daarop geconcentreerd, en omdat het observerende zo goed werkte. Hoe het zat met haar jeugd, haar televisiewerk, haar tijd bij Denk, dat paste niet meer. En daar ben ik ook blij om, want het is nu een stoere, politieke film geworden, en dat vind ik eigenlijk beter."   

Toch zien we haar over haar vader vertellen...
"Ja, dat heb ik bewust gedaan, omdat tijdens viewings bleek dat op dat moment in de film kijkers alle sympathie met haar verloren. Die scène had ik eigenlijk al geschrapt. Net als de scène die volgt op die aanvaring met die student die langs komt lopen en wat roept. Daar laat ze zich helemaal gaan, gaat ze eigenlijk te ver. Daar komt nu een scène met de leiderschapscoach achteraan waarin ze zegt dat het niet slim is wat ze deed."

Doet u daar een concessie?
"Ik had die scène met de student er denk ik wel in gelaten als zij het niet had gewild, maar dan misschien korter. Maar ik heb veel vertrouwen van haar gekregen en wil ook niet dat ze doodongelukkig zou worden van de film. En zo laat het ook goed twee kanten van haar zien." 

Is de film geworden zoals u hoopte? 
"Ik ben er trots op. Wat ik vooral wilde is dat ik geen stelling nam voor een kant. Dan is zo'n film niet interessant. Ik hoop dat de film een ­genuanceerd beeld van haar laat zien. En wat het met iemand doet die zulke heftige reacties naar haar hoofd geslingerd krijgt. Het is een gebalanceerde, spannende film is geworden."  

Sylvana, Demon or Diva. Vanaf zondag op het Idfa. Woensdag 21 november om 20.25 (EO) op NPO 2.