Direct naar artikelinhoud

'De plek van Paul Vugts op de redactie is al te lang leeg'

Ruim drie maanden zit misdaadverslaggever Paul Vugts van Het Parool ondergedoken omdat hij met de dood wordt bedreigd. Zijn onvrijheid is ook een aanval op de vrije pers.

en
Het bureau van Paul Vugts op de krant, dat er al maanden verlaten bij ligt.Beeld Maarten Steenvoort

Een lege plek op de redactie stemt meestal optimistisch. Achtergelaten aantekeningen, wat boeken en snelle noti­ties zijn het bewijs dat binnen de journalistiek altijd haast is.

De journalist is op pad. Nieuws, een interview, of een achtergrondgesprek. Afspraken, krabbels, dead­lines. Mailen, bellen, lezen. Altijd maar weer - op jacht naar het verhaal.

De werkplek van misdaadjournalist Paul Vugts is al enkele maanden verlaten. Hij zat hier de afgelopen 20 jaar bijna elke dag, tot begin oktober. Toen moest hij zijn dagelijkse route opeens drastisch aanpassen.

Safehouse
Vugts kan niet meer zomaar de redactie op lopen en zijn werk doen. Hij staat al meer dan 100 dagen op een dodenlijst. Een dreiging die als serieus wordt beoordeeld door specialisten, met als gevolg dat Vugts en zijn geliefde hun huis én hun stad moesten verlaten.

Ze wonen in een safehouse, op een geheim adres in een onbekende plek. Als we met Vugts afspreken wordt door een speciale eenheid eerst de locatie gescreend. Waar Paul is, zijn ook altijd breedgeschouderde heren in de buurt.

Zijn leven is een bewegende kooi geworden - al houdt Vugts het zelf liever luchtig. "Als ik straks met mijn collega's wil meedoen aan het jaarlijkse bowlingtoernooi, huren we gewoon een baantje erbij."

Persvrijheid
Bedreigingen zijn binnen de misdaadjournalistiek niet ongebruikelijk. It comes with the job, wordt dan gezegd. Maar deze dreiging, stellen de veiligheidsdiensten, is anders. De stroom aan informatie over het gevaar dat Vugts loopt, is opvallend accuraat. Vugts en ook Het Parool kregen het dringende advies geen enkel risico te nemen.

Met als gevolg dat de werkplek van Vugts nu leeg is, evenals zijn plek in de verdediging bij zijn voetbalclub en zijn vaste tafel in het eethuis op de hoek.

Journalisten en bedreigingen - het is een combinatie die we kennen, maar dan in een andere context. De persvrijheid staat er overal slecht voor. De afgelopen 13 jaar was de situatie volgens Freedom of the Press nooit zo zorgelijk als nu. Dat gaat dan niet over terreur door criminelen, maar door regeringen en dictators. In Noord-Korea schieten ze journalisten dood, net als in Rusland en Turkije.

Effect
Dichter bij huis zijn aanvallen op de media de afgelopen jaren ook normaler geworden. Nederlandse journalisten worden vaker bedreigd, concludeerden Alex Brenninkmeijer en Marjolein Odekerken in Een Dreigend Klimaat, een onderzoek dat ze eerder dit jaar uitvoerden.

Deze bedreigingen hebben effect. Journalisten breken hun reportages af, zien uit angst af van publicatie, vermijden bepaalde locaties, en trekken zich terug van sociale media.

De onderzoekers noemen als reden van dit slechte journalistieke klimaat de politieke polarisatie en de opkomst van sociale media, de toegenomen ongeremdheid van burgers en het feit dat de nieuwsconsument almaar kritischer wordt. Ook zijn journalisten zichtbaarder geworden.

Verbaal besmeuren
We leven in een tijd waarin waarden aan het schuiven zijn. Ondanks de ongekende welvaart is iedereen steeds een beetje bozer op elkaar. Gevoelens van permanente gekrenktheid worden zelfs aangemoedigd, op sociale media en ook door politici die er niet voor terugdeinzen mensen en bevolkingsgroepen verbaal te besmeuren.

Journalisten moeten het vaker ontgelden. Ze worden, als ze kritisch hun werk doen, weggezet als 'roddelaars' en makers van 'nepnieuws'. Zo'n cultuur ondermijnt de democratie.

Die democratie wordt verder aangevreten als criminelen voor eigen rechter spelen. De misdaad is de laatste jaren in hoog tempo verhard. We raken gewend aan criminelen in het straatbeeld; aan 'vergismoorden', aan liquidaties midden in woonwijken of bij schoolpleinen. Deze mannen, vaak amper 20 jaar, vinden het normaal iedereen die hen in de weg staat uit te schakelen - en daar horen journalisten ook bij.

Plicht
Het Parool draagt sinds de oprichting in de Tweede Wereldoorlog het motto 'Vrij, onverveerd'. Vugts leeft naar deze traditie: hij schrijft vanuit zijn safehouse, met hulp van zijn mobiele telefoon en beveiligers, gewoon door en dat zal hij blijven doen. Omdat hij persvrijheid als een recht beschouwt en ook als een plicht. Het vrije woord is het hart van een vrij land.

Een journalist die al drie maanden niet naar zijn huis en naar zijn werk kan - het is een situatie die je zou verwachten op Sicilië, of in Mexico. We moeten vaststellen dat het ook de Nederlandse werkelijkheid is.

Die gedachte stemt de redactie van Het Parool mismoedig, en maakt ons razend.

Kamilla Leupen en Ronald Ockhuysen
Hoofdredactie Het Parool

Lees ook: Topadvocaten over bedreiging Paul Vugts: 'Te gek voor woorden' en Paul Vugts: 'Ik denk er niet over om met mijn werk te stoppen'

Vugts schrijft vanuit zijn safehouse, met hulp van zijn mobiele telefoon en beveiligers, gewoon door en dat zal hij blijven doen