Zo verliepen Marcel Keizers laatste uren bij Ajax

Marcel Keizer zag Matthijs de Ligt naar de stip lopen en dacht: de beste speler van het veld zal zijn penalty toch niet missen? Maar dat deed Matthijs de Ligt wel. Een misser met verstrekkende gevolgen.

In de bus terug naar Amsterdam tuurde de trainer van Ajax voor zich uit, de donkere nacht in. Hij keek af en toe op zijn telefoon. Na de recente overwinningen op PSV en AZ kreeg hij een hoop appjes. Allemaal duimpjes omhoog. Nu bleef het stil. Vrienden en bekenden lieten hem maar even met rust.

Kort nachtje
Om half twee was hij thuis. Zijn vrouw was nog wakker. Dat is ze niet altijd als hij zo laat thuiskomt, maar nu wel. Gelukkig. Het is fijn om een zware dag nog even door te nemen. Ze dronken wat samen, en kletsten een beetje. Om half vier ging Keizer slapen. Hij maakte een kort nachtje, zoals altijd na een wedstrijd, ongeacht winst of verlies.

Rond 07.00 uur stond hij op, met ontbijt en met de door Ajax zelfgemaakte videobeelden van het bekerduel. Waar ging het mis? Wat moet beter, en waar legt hij later deze ochtend het accent op tijdens de wedstrijdbespreking met zijn spelers?

De uitlooptraining had niet veel om het lijf. Een half uurtje liet hij zijn hoofd zien op het veld. In de kantine was het behaaglijk warm. Er stond een interview met Het Parool gepland. Er was een fotograaf meegekomen. Ze nam foto's van hem in een van de leslokalen op De Toekomst. Ze liet hem het resultaat zien. "Die niet," zei hij, "die lach is gemaakt."

Een onbekende
Vond hij het eigenlijk leuk om te poseren? "Nee," zei hij eerlijk. "Het hoort bij dit vak. Net als interviews geven. Maar dat doe ik niet vaak. Het liefst sta ik op het veld. Ik wil mijn spelers beter maken. Daar steek ik heel veel uren in."

Hij was al een half jaar trainer van Ajax en toch was hij voor velen nog een onbekende. De clubleiding had hem doorgeschoven naar het eerste, nadat Peter Bosz naar Borussia Dortmund was vertrokken.

Dennis Bergkamp had hem een jaar van dichtbij aan het werk gezien met het beloftenelftal. Zijn manier van trainen en coachen, zijn benadering van de spelers en het spel, en de manier waarop hij Jong Ajax liet voetballen, spraken bij Bergkamp tot de verbeelding. Keizer kreeg één opdracht mee: breng het voetbal van Jong Ajax naar de Arena.

Ambitieus en leergierig
Hij had geen honderd interlands achter zijn naam. Had niet voor topclubs gevoetbald. En hij was als trainer onder aan de ladder begonnen, bij de amateurs. Maar hij was ambitieus en leergierig. Hij ging op eigen houtje naar FC Utrecht om stage te lopen, naar Bayern München en Bayer Leverkusen om trainingen te bekijken.

Bij die laatste club was Roger Schmidt werkzaam, die als trainer van Red Bull Salzburg ooit Ajax tweemaal van het veld had geblazen. Keizer wilde het fijne weten van de aanpak van Schmidt. In een conservatieve wereld wilde hij een moderne trainer zijn, met een moderne speelwijze, en gebruikmakend van alle innovatie op het gebied van statistieken en videoanalyse.

Hij genoot ervan om bij Ajax met zo veel goede voetballers op het veld te staan. De laatste weken kon het spel hem meer en meer bekoren. Beetje bij beetje klom Ajax uit het diepe dal waarin de ploeg - en eigenlijk de hele club - de eerste maanden van het seizoen had gezeten. Het noodlot dat Abdelhak Nouri trof op de laatste dag van het zomerse trainingskamp in Oostenrijk had iedereen diep geraakt.

Verbindingsman
Hoe hij met zijn eigen verdriet en met dat van zijn spelers was omgegaan? "Er is geen draaiboek voor. Ik heb het op gevoel gedaan. En veel hulp gekregen van persvoorlichter Miel Brinkhuis en teammanager Tjerk Smeets, en van de overige stafleden."

"Ik moest als trainer voor de troepen gaan staan, de pers te woord staan, zoals ook Joël Veltman dat als aanvoerder een paar keer heeft gedaan. Je krijgt een camera voor je neus, je haalt een keer diep adem en je geeft naar eer en geweten antwoord op de vragen."

Maar de pijn zat diep, heel diep. 'Appie' was bij Jong Ajax een van de oogappeltjes van Keizer. "Hij was de verbindingsman tussen de generaties. In het verleden hadden spelers van het eerste elftal niet altijd trek om met Jong Ajax mee te doen. Maar in mijn tijd was daar geen sprake van, en dat kwam door Appie. Zijn drive, het plezier dat hij uitstraalde en het lef waarmee hij voetbalde, werkten aanstekelijk op elke ploeg waarin hij speelde."

Donkere schaduw
Hij miste Nouri als mens én als voetballer. Met zekerheid kon hij het uiteraard niet stellen, maar de kans dat Nouri onder hem dit seizoen basisspeler zou zijn geworden, noemde hij vrij groot. "Elke trainer heeft een visie en je hebt een aantal spelers die daarin heel veel kunnen geven: Hakim Ziyech, Frenkie de Jong, Donny van de Beek, Lasse Schöne. En ook Nouri kan dat."

De eerste maanden van dit seizoen waren door de donkere schaduw van Nouri's noodlot waardeloos. Het teamproces stokte. Etentjes met de staf en de spelers, of met de staf en de directie, die zo belangrijk zijn om elkaar beter te leren kennen; niemand had er zin in. Keizer en zijn ploeg gingen ten onder in twee Europese voorronden. De trainer zag zijn spelers vaak net onder hun kunnen presteren. "Het was vlak. De manier waarop je voetbal hoort te beleven, hoe je met elkaar op het veld staat, en het plezier dat daarbij hoort, waren weg. Ook bij mij."

Als excuus voor het wisselvallige spel en de povere prestaties heeft hij het drama rond Nouri nooit willen aanvoeren. "Eigenlijk hoop je dat je dat helemaal niet hoeft te zeggen. Maar ik miste bij pers en publiek in die eerste maanden wel empathie."

Niet fair
"Hoe kun je kritiek hebben op spelers die zo diep zitten? Ik vond dat niet fair. Die kritiek was nutteloos. Een maand geleden ben ik daar tijdens een persconferentie op ingegaan. Ik vond dat ik het voor mijn spelers moest opnemen. Natuurlijk moet Ajax winnen, maar er is geen seizoen zoals dit seizoen."

Nouri is nooit uit de gedachten geweest. Niet bij Keizer, niet bij de spelers. Hij heeft een plekje in de kleedkamer, er ligt nog kleding van hem. Zijn naam staat nog op de spelerslijst. "En dat is wel mooi. Hij is nog bij ons. Al blijft het moeilijk om over te praten. Omdat ik al die mooie herinneringen aan Appie in mijn hoofd heb."

Het plezier in het voetbal keerde geleidelijk aan terug bij Ajax. Mooi waren de recente zeges op PSV en AZ. En broodnodig ook, want de achterstand op de koploper was zo groot geworden dat de positie van Keizer onder druk was komen te staan.

Niet goed genoeg
"Maar ik ben daar geen moment mee bezig geweest. Als je niet tegen kritiek kan, moet je geen trainer van Ajax worden. Ik had vorig seizoen een kantoortje naast dat van hoofdtrainer Peter Bosz. Toen hij terugkwam uit Rostov (4-1 nederlaag en Europese uitschakeling), dacht ik: dat is geen lekkere baan. Maar datzelfde zal Michael Reiziger vandaag misschien gedacht hebben, toen hij mij zag."

Je moet hopen dat iedereen alles meeneemt in de beoordeling van de trainer Marcel Keizer, zei hij ter afsluiting van het interview. Dat de nuance niet ontbreekt. "Dat er voor 100 miljoen aan spelers is verkocht en voor 20 miljoen teruggekocht. Dat er vorig jaar vijf internationals op de reservebank zaten en nu nul. Dat het spel beter wordt en dat het gat met PSV overbrugbaar is, terwijl we met z'n allen van heel ver moesten komen. Als dat allemaal wordt meegewogen en het is niet goed genoeg, dan hoor ik het wel."

Een uur later hoorde Marcel Keizer van Edwin van der Sar dat hij geen trainer van Ajax meer is.