Bevrijd uit gevangenis van roddels

Zeker drie keer per week komt Jacobien Schumacher (26) - roepnaam: Bien - bij Rafik Saïd in zijn wasserette over de vloer. Met tassen vol was, ook uit de kapsalon van haar partner Arjen Huffels, maar vaak ook om even te kletsen. Gewoon, als buurtgenoten in Amsterdam-West - over van alles en nog wat.

"Toen ik had bedacht dat ik een film wilde maken over mensen die zich stilzwijgend dienstbaar opstellen, kwam ik al snel bij hem uit. Rafik is altijd aan het werk. Altijd bezig anderen te helpen. Hij leek me dé man voor een portret van wat ik een stille held noem - iemand die veel betekent voor de maatschappij zonder dat daar ooit ruchtbaarheid aan wordt gegeven."

Het idee zo'n film te maken drong zich bij Schumacher op toen ze er enkele maanden geleden 'helemaal doorheen' zat. Met haar online platform Bien*venue - over moederschap, het goede leven en optimisme - is de social influencer onderdeel van de wereld van vloggers en bloggers.

Dat begon opeens te knagen. "Veel van die filmpjes zijn inspirerend, of maken de mensen blij, dus daar wil ik niet te negatief over doen. Ik dacht zelf wel: wat heb ik nu echt te vertellen? Wat wil ik overbrengen?"

"Zo kwam het plan een serie te maken over mensen die zonder morren dienstbaar zijn. Over bakkers, verpleegkundigen, vuilnismannen, slagers. Vakmensen. Die eer in hun werk leggen en trots zijn op wat ze doen."

Slecht tv-programma
Het plan liep anders. Rafik Saïd ('ik vind aandacht best ingewikkeld') wilde wel meewerken, maar zijn openheid werd minder vanzelfsprekend vanaf het moment dat Schumacher met een cameraatje op bezoek kwam.

Ze moest zijn vertrouwen winnen en ontdekte na enkele maanden filmen dat haar scenario veranderde: de documentaire over de Marokkaanse Saïd werd een film over vooroordelen en daarmee ook een film over haarzelf.

Dat zit zo: enkele jaren geleden was Schumacher, daartoe uitgenodigd door producent Blue Circle, te zien in het Net 5-programma The Bachelor ('ik was net twintig en wilde zoals zoveel meisjes van die leeftijd voor televisie werken').

Kort daarna werd ze voer voor de roddelpers en kwam ze in de bladen als een 'golddigger' die amoureuze escapades zou hebben met bekende mannen.

Op sociale media en op blogs waren de reacties meedogenloos, en ook in de Volkskrant stond een column waarin ze werd omschreven als 'een neukertje'. "Ik ben door een hel gegaan. Het is, zeker op die leeftijd, gruwelijk om door het slijk te worden gehaald zonder dat mensen weten wie je echt bent en wat jouw verhaal is. Ik ben daardoor heel boos geweest."

"Het raakt me nog. Dat mensen die me nooit hebben gesproken me neerzetten als een monsterlijk type. Ik deed mee aan een slecht tv-programma en mijn rol daarin was die van bitch. Dat was waar. Daarbuiten heb ik nog nooit iemand gekwetst of beledigd. En toch: tsjak. Mijn kop moest eraf. De hele wereld piste over me heen."

Werk kreeg ze niet meer, onbekenden stuurden vunzige mails, ze ontving doodsbedreigingen en in de supermarkt werd ze door passanten voor 'sloerie of nog veel erger' uitgemaakt.

"Mensen klikten op mijn naam op internet, en zagen al die bagger. Dan is het een werkelijkheid. Niemand denkt ook maar één seconde: is dat wel echt zo? Is het waar wat ik lees?"

Honderden mails
Haar leven kantelde toen zij en haar geliefde een kind kregen: Fleuri. Het besef groeide dat ze zichzelf los moest maken van 'die gewetenloze handel in andermans leed'. Op eigen kracht.

Ze begon haar eigen kanaal op YouTube en plaatst daar geregeld filmpjes over haar leven als jonge moeder. Ook was het gezin te zien in de RTL 5-realityserie Kerels Met Een Kleintje, waarin ze 'godzijdank' gewoon zichzelf mocht zijn.

Die stap veranderde veel: haar filmpjes en foto's werden sindsdien duizenden keren bekeken en ze krijgt wekelijks honderden mails van moeders die vertellen over hun eigen pogingen om het leven ruimhartig te omhelzen.

"Ik krijg alleen maar liefdevolle reacties. Hoofdzakelijk van vrouwen tussen de 25 en 50 jaar. Dat doet me zo goed. Het voelt alsof ik weer op gelijke hoogte sta met de rest van de wereld."

Haar zus Fleur, die zeven jaar geleden overleed, zei altijd: 'wie goed doet, wie goed ontmoet.' Dat is nu Schumachers motto. "Ik film alles, ik monteer de filmpjes zelf, ik doe alles zelf. De boodschap van dat werk is simpel: verwonder je, sta open, trek niet te snel een conclusie."

De twintig minuten durende documentaire Rafik biedt een inkijk in de dagelijkse praktijk van een immigrant die er alles aan doet om zijn leven zinvol te maken.

Schumacher laat haar camera zweven door zijn wasserette, kijkt in de spiegel van zijn auto mee als hij de schone was bij restaurants en kroegen aflevert en legt zodoende terloops - alsof de camera fluistert - een leven vast dat wegzweeft van het negatieve geluid over Marokkanen en moslims dat doorgaans de boventoon voert. Rafik had ook Piet kunnen heten. Jan. Of Jean-Claude.

"Rafik gaat over een man van deze tijd. Een moslim. Daarover is zoveel ellende te horen. Maar als je de tijd neemt, zit achter die eerste waarneming een man die zelf iedereen met een open mind tegemoet treedt en zich niet beter voelt dan wie dan ook. Het is inderdaad óók mijn verhaal. Het gaat over vooroordelen, en hoe verwoestend die kunnen zijn."

Zelf hoort ze nu: je hebt talent. Vleiend bedoeld, natuurlijk. Maar ze denkt ook: dat had ik altijd al, alleen wilde niemand dat zien. "Ik vertel mijn volgers wat ik heb geleerd: zolang je bij jezelf blijft, is alles mogelijk. Laat je niet van de wijs brengen en - belangrijk - keur niet zomaar andere mensen af."

Het is niet erg te genieten van aandacht, zegt ze, of de aandacht op te eisen. Maar de kern van het leven gaat over jezelf kunnen zijn. "Rafik is in deze film precies zoals Rafik in het echt is. De kijkers mogen zelf bepalen wat ze van hem vinden. En dat mogen ze van mij nu ook doen."

"Ik volg mijn droom, wil meer documentaires maken. Verhalen vertellen. Open verhalen, waar je wijzer van wordt. Ook al is het maar een beetje."

Lees ook: Documentaire vertelt verhaal van wasserette-eigenaar Rafik