Direct naar artikelinhoud

'Op m'n zestiende was ik wel klaar met het geloof'

Voormalig nieuwslezer Noraly Beyer vervult dit jaar de rol van de verteller tijdens The Passion in 'haar' Bijlmer. 'Het verhaal van deze wijk lijkt wel op dat van Jezus: beide zijn uit de dood herrezen.'

Noraly Beyer: 'De December­moorden waren een apocalyps. Tot hier en niet verder, dacht ik, en ik nam het tweede vliegtuig naar Nederland.'Beeld Jitske Schols

'Kitsch? Ach, wat is kitsch?" zegt Noraly Beyer. "The Passion wordt elk jaar op een heel waardige manier verteld, maar het is ook spektakel. En het is natuurlijk ook een heel spectaculair verhaal: een man die aan het kruis wordt genageld en dan weer opstaat uit de dood: dat kan helemaal niet. Dat is waar het geloof om de hoek komt: zoiets moet je willen geloven."

Gelooft u het?
"Niet in de letterlijke zin. Naar mijn idee hoef je het zo ook niet te zien: het gaat om verbeelding. Je hebt verbeelding nodig om jezelf geestelijk te voeden, om te leven, om de dood en pijn aan te kunnen. Zonder verbeelding zouden we nergens zijn."

Toch is dat een nogal rekkelijke interpretatie van het geloof. We zitten nota bene in het EO-gebouw.
"Het verhaal van Jezus die op de derde dag uit de dood herrijst, gaat wat mij betreft over wat beklijft als je er niet meer bent. Jezus, maar ook iemand als Gandhi, leeft voort doordat wij verhalen over hen aan elkaar blijven vertellen. Dat zeggen wij ook als onze naasten overlijden: zolang we over ze blijven praten leven ze voort."

Noraly Beyer (71) is trots dat The Passion dit jaar in 'haar' Bijlmer wordt gehouden, het stadsdeel dat dit jaar 50 jaar bestaat. "Het is een bijzondere plek. Het begon met een futuristisch, utopisch idee: het stichten van een wijk waar mensen het goed konden hebben."

"Dat pakte anders uit, maar de laatste jaren heeft de Bijlmer zichzelf weer uit het moeras omhoog getrokken. Misschien een beetje geforceerd, maar je kunt een parallel trekken met het verhaal van Jezus. Ook de Bijlmer is uit de dood herrezen."

Beyer woont al 33 jaar in de Bijlmer en is niet van plan er ooit nog weg te gaan. Het was geen liefde op het eerste gezicht, tussen haar en het stadsdeel. "Begin jaren tachtig verhuisde ik van Paramaribo naar Amsterdam. Ik kon terecht in de Bijlmer, maar die had toen een heel slechte reputatie."

"Ook in Paramaribo stond die bekend als het afvoerputje. Tot ik er op een zomerdag in 1983 heen ging. Mensen speelden domino op straat, kinderen renden achter elkaar aan en aten schaafijs: het voelde als thuis."

Toen de EO en KRO-NCRV aan Beyer vroegen of zij mee wilde doen aan The Passion, die eind maart live op tv wordt uitgezonden, hoefde ze niet lang na te denken. Zingen kan ze niet ("Dat zou ik mezelf, maar vooral Nederland niet aan willen doen"), maar als verteller praat Beyer scènes aan elkaar en ze introduceert de personages.

Een rol die haar op het lijf is geschreven, al ziet Beyer het niet zozeer als een rol, maar meer als een voortzetting van haar vroegere werk als nieuwslezer. "Het is mijn taak om het verhaal zo duidelijk mogelijk te vertellen, zoals ik dat vroeger bij het het Journaal ook deed."

Welke functie vervult The Passion?
"Ik ben met de Bijbel grootgebracht, maar veel mensen denken bij Pasen alleen nog maar aan kippen, eieren, de paashaas en vakantie. Ze hebben geen idee wat een man aan het kruis ermee te maken heeft."

Hoe belangrijk is de Bijbel voor u?
"Ik ben katholiek opgevoed: de biecht, de communie, het vormsel. Mijn moeder is Surinaams, maar we woonden op Curaçao. Toen ik 11 was ging ik naar een katholieke kostschool van de zuster Ursulinen in Roermond. Die hadden een strenge dagorde om het geloof na te leven."

"Toen ik op mijn 16de van school ging, was ik er wel klaar mee. Het was een beetje te veel van het goede geweest. Vanaf toen is de rol van religie in mijn leven verwaterd."

Wat vond uw moeder daarvan?
"Niets. Ze was lang niet zo streng als de nonnen."

Wat heeft het geloof u gebracht?
"Het vormt je. De tien geboden die ik leerde zijn nog steeds een fundament: wat goed en wat slecht is, dat je een ander niets mag misgunnen, dat je niet mag moorden."

Dat laatste lijkt me een open deur.
"Maar dat is het helaas niet. Mensen vermoorden elkaar om drugs, om geld, of om niks: kijk naar al die schietpartijen op scholen in de Verenigde Staten. En voor mij heel concreet: de ­Decembermoorden in Suriname."

Die gebeurtenis in 1982 is heel belangrijk voor u geweest.
"Het is een keerpunt in mijn leven. Voor mij is er een leven voor de Decembermoorden en een leven erna. En nog steeds is er geen gerechtigheid. Pas na jaren is er een rechtszaak gekomen, maar het blijft sudderen. Dat is zo schrijnend."

Beyer vertrok in 1970 naar Suriname. Ze wilde haar ­kinderen dezelfde vrijheid geven die zij ook had gehad in haar jeugd: buiten spelen, in bomen klimmen, altijd lekker weer. In Paramaribo ging Beyer aan de slag als journalist bij de Surinaamse Televisie Stichting. Na de militaire coup in 1980 zag ze het land afglijden.

Je kunt een parallel trekken met het verhaal van Jezus. Ook de Bijlmer is uit de dood herrezen
Noraly Beyer

"Werken als journalist in een dictatuur is heel moeizaam. Ik was me erg bewust van wat macht met mensen kan doen. Mijn schoon­vader, die nog vóór de opstand in 1956 uit Hongarije was gevlucht, had me daarvoor gewaarschuwd."

"De Decembermoorden waren een apocalyps. Tot hier en niet verder, dacht ik, en ik nam het tweede vliegtuig naar Nederland. Aan mijn ene hand had ik mijn kind, in mijn andere hand een koffer. Het was niet eens mijn bedoeling definitief te emigreren, maar toen ik een baan aan­geboden kreeg bij de Wereldomroep, kon ik niet meer terug."

Waarom niet?
"De Wereldomroep was in die tijd in Suriname wat Radio Oranje hier in de oorlog was. Er was zware censuur, mensen konden alleen via buitenlandse kanalen op de hoogte blijven van wat er in Suriname gebeurde. Pas zeven jaar later, toen er weer een burgerregering was aangetreden, ging ik terug naar Suriname."

Toen was u ook al nieuwslezer bij het Journaal.
"In 1983 was er een beweging gaande die riep om een 'zwarte Emmer'. Dat sloeg op Fred Emmer, die het gezicht was van het NOS Journaal. Ook ik riep mee om een zwarte Emmer, maar had nooit voorzien dat ik dat zelf zou worden."

Was u een ster, in de Bijlmer?
"Mensen waren ontzettend trots en blij dat ik, iemand in wie zij zich herkenden, het nieuws mocht presenteren. In 1965 had je al Eugènie Herlaar, ook een gekleurde vrouw, maar zij werd vooral gezien als de eerste vrouwelijke nieuwslezer. Men beschouwde mij als de eerste zwarte Journaalpresentator."

Legde dat druk op uw schouders?
"Druk is niet het goede woord, ik voelde wel een verantwoordelijkheid. Maar die heb je altijd als nieuwslezer. Pas later ben ik beter gaan beseffen hoe belangrijk het is dat de media een goede afspiegeling vormen van de maatschappij. Zodat mensen zich niet buitengesloten voelen. Dat begrepen ze ook bij de NOS."

We zijn nu 35 jaar verder, is de afspiegeling nu beter?
"Een heel klein beetje."

Waarom gaat het zo langzaam?
"Blijkbaar heeft het tijd nodig. Kijk ook naar de vrouwenbeweging: we zijn heel ver gekomen, maar nog steeds heeft Nederland geen vrouwelijke minister-president gehad."

Gaat u voorop in die strijd?
"Ik ben geen barricademens, maar ik vind wel dat er meer schot in moet komen. De maatschappij zoals ik die in de Bijlmer zie, zie ik niet terug in Hilversum. Omroepen zijn nog steeds witte bolwerken."

Onlangs zei u in De Rode Hoed dat u ambivalent staat tegenover een journaalpresentatrice met een hoofddoek.
"Die discussie ga ik niet opnieuw voeren."

Wat jammer, ik was zo benieuwd wat u er ­precies mee bedoelde.
"Ik ergerde me eraan hoe dat werd opgepikt. Maar vooruit dan. Ik vind dat een nieuwslezer in de eerste plaats moet vertellen wat er in de wereld is gebeurd en daarbij zo min mogelijk moet afleiden, bijvoordeeld door kleding."

'Een hoofddoek? Ik wil ook geen nieuwslezer met een keppel of een hanenkam'Beeld Jitske Schols

"Vervolgens moet een pubieke instelling een goede afspiegeling zijn van de maatschappij. Als er veel zwarte mensen in Nederland wonen, moet je die ook op televisie zien."

Er wonen ook veel moslims in Nederland.
"Nederland is een seculiere maatschappij. We staan open voor alle gezindten en religies, maar de basis is religieus neutraal. Ik wil geen nieuwslezer met keppel op, maar dus ook niet met een hanenkam of in een toga. Dat leidt af."

Uw huidskleur leidde begin jaren tachtig voor sommige mensen misschien ook wel af.
"Vast, maar mijn huidskleur heeft niets met ­religie te maken."

Er klonk onlangs kritiek dat in The Passion ­Judas wordt gespeeld door een zwarte acteur.
(Beyer laat een stilte vallen.) "Daar gaan we weer. Vorig jaar werd Jezus gespeeld door een zwarte man en Judas door een witte man, toen had niemand het daarover."

Wordt u droevig van dit soort discussies.
"Moe. Doodmoe word ik ervan."

Van de polarisatie?
"Als ik met mensen in gesprek ga die een andere mening hebben dan de mijne, probeer ik altijd een soort verstandhouding te zoeken. Maar als iedereen elkaar alleen maar uitscheldt, geen toenadering zoekt maar elkaar de rug toekeert, dan komen we niet verder."

Verdraagzaamheid, vergevingsgezindheid, het goede en het slechte: grote thema's, die allemaal terugkomen in The Passion. "Uiteindelijk gaat het verhaal van Jezus over de mens, over ons. Over hoe we elkaar soms naar het leven staan, over verraad, maar ook hoe hardnekkig wij kunnen zijn in de wil om lief te hebben en steeds weer op zoek te gaan naar het goede."

Men beschouwde mij als de eerste zwarte Journaalpresentator
Noraly Beyer

Opgebiecht

Leermeester "Die heb ik nooit gehad. Als jonge journalist in Suriname werd ik echt in het diepe gegooid."

De beste uit het vak "Moet dit? Ik heb helemaal geen zin om namen te noemen. In algemene zin: bij een goede nieuwslezer onthoud je wat hij of zij zegt. Dat gebeurt als het geloofwaardig wordt gebracht."

De slechtste uit het vak "Deze vraag sla ik over."

Het beste advies dat ik kreeg "Zorg dat je brede schouders hebt. Als nieuwslezer krijg je nogal wat commentaar, positief maar ook negatief. Daar moet je tegen kunnen."

Het slechtste advies "Slechte ­adviezen vergeet ik direct."

Cv
Geboren
20 juli 1946 in Willemstad, Curaçao

Opleiding

1958 Internaat in ­Roermond
1963 Kweekschool voor onderwijzers, Den Haag

Loopbaan
1971-1982 Nieuwslezer en redacteur Surinaamse Televisie Stichting
1983-2009 Nieuwslezer en redacteur Wereld­omroep
1985-2009 Nieuwslezer en redacteur NOS Journaal
2009-2016 Researcher en actrice Noord Nederlands Toneel