Einde dreigt voor Tolhuistuin na vertrek culturele bedrijven
Het einde van de Tolhuistuin in Noord dreigt nu een huurverhoging voor de deur staat. Meer dan de helft van de culturele bedrijven gaat op zoek naar een nieuwe plek of is al vertrokken. 'De stad wordt er armer van als creatief talent vertrekt.'
Kunstenaar Renzo Martens is er heel duidelijk over. Als de huur wordt verdubbeld, vertrekt hij naar Berlijn of Brussel. "Of naar Rotterdam, als we besluiten in Nederland te blijven."
Op de tafel in zijn werkruimte in de Staalvilla, vroeger het terrein van de geneeskundige dienst, staat een chocoladebeeld van zijn hand. "Wij werken met een plantage in Congo en met chocolatiers buiten Amsterdam. Hier op deze plek doen we vooral het geestelijke werk."
Verdubbeling van de huur betekent dat ze straks 1000 euro per maand moeten betalen. "Voor een studentenkamertje als dit," zegt hij schertsend.
In Amsterdam, stelt Martens, is weinig plek voor kunst en kunstenaars. "Dit terrein heeft karakter. De sfeer is goed, het is bereikbaar en ligt midden in de stad."
Broedplaats
Martens deelt de Staalvilla, een van de gebouwen in de Tolhuistuin, met onder meer Framer Framed, dat expositieruimte programmeert, Musicians without Borders, SLAA (Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam) en het Amsterdams 4 en 5 mei comité.
In het voormalig laboratorium van Shell, sinds 2014 een broedplaats voor creatief talent, huizen zo'n veertig bedrijven: van theatermakers, tekstschrijvers, beeldend kunstenaars tot een hiphopschool.
Woorden als 'kruisbestuivingen, samenwerkingen en inspiratie' vallen als het gaat om de forte van een dergelijke plek. SLAA laat op haar site weten dat het ernaar toe is verhuisd om verbanden te zoeken tussen literatuur en andere kunstdisciplines.
Velen zullen vertrekken als de huurverhoging wordt doorgevoerd. De huur, die momenteel 55 euro per vierkante meter is, wordt met ingang van juni 2019 verdubbeld naar 120 euro per vierkante meter.
Vijf bedrijven zijn sinds de aankondiging al vertrokken uit de Tolhuistuin. Meer dan de helft heeft aangegeven ook weg te gaan en is op zoek naar een nieuwe plek, zegt Marjo van Schaik van de Stichting Tolhuistuin en hoofdverhuurder. Ze noemt het 'een groot verlies' voor Amsterdam-Noord: "Onze toekomst staat hierdoor op de tocht. Dit betekent mogelijk het einde van de Tolhuistuin."
Mission impossible
Ze is nog volop in gesprek met de gemeente. "Het gehele complex is van het stadsdeel overgegaan naar het gemeentelijk vastgoedbedrijf. Ze zijn strak in hun eisen. We moeten een plan maken waarin staat hoe we die huurverhoging doorvoeren. Dat wordt een mission impossible. Juist dit soort bedrijven hebben niet veel geld te spenderen."
3200
Bryan Druiventak en zijn hiphopschool Solid Ground Movement betalen nu 3200 euro huur per maand. Dat wordt straks het dubbele.
De Amsterdamse Kunstraad ondersteunt de Tolhuistuin en heeft eind september een brief geschreven aan wethouder Rutger Groot Wassink (Sociale Zaken). 'Als deze artistiek en maatschappelijk interessante instellingen het veld moeten ruimen voor een commerciëler aanbod op die plek, heft de gemeente het huidige cultuurhuis in feite op. Dit betekent dat het doorvoeren van een kostprijsdekkend vastgoedbeleid prevaleert boven het voeren van een cultureel beleid,' aldus de Kunstraad.
Vanaf de Tolhuisweg is tussen het Poortgebouw, de Prikklokpoort en Villa Abspoel de oprukkende stad in Noord te zien. "Mensen willen deze grond. Het is het lobbywerk van buitenlandse investeerders. Amsterdam valt ten prooi aan de machtswerking."
"Jonge gezinnen en kunstenaars moeten wijken. Pijnlijk is dat het geld regeert in een linkse stad als Amsterdam," reageert Lucas De Man, artistiek leider van de Stichting Nieuwe Helden, die in het Poortgebouw werkt. Ook Stichting Nieuwe Helden zoekt een nieuw onderkomen.
Niet achteraf
"Maar eerst vechten we terug. We laten ons niet zomaar verdringen. De stad wordt er armer van als creatief talent vertrekt, zeker in Noord. Het zou van politieke moed getuigen om het terrein niet weg te doen."
Voor de hiphopschool Solid Ground Movement, die met prachtige dansstudio's in het Paviljoen huist, is dat niet anders. "Juist op deze plek kunnen we verschillende culturele groepen met elkaar verbinden. De kinderen uit Noord zien dat ze op een belangrijke plek zitten, midden in de stad en niet in een achteraf buurthuis of in Banne 2," zegt Bryan Druiventak, een van de oprichters van de hiphopschool.
De school betaalt nu 3200 euro aan huur per maand. Een verdubbeling van de huur betekent het einde van de school op deze plek.
"We hebben al een contact in Zuid. Dat wil ons best hebben, maar daar hebben ze al zoveel cultureel aanbod."
Het doorvoeren van een kostprijsdekkend vastgoedbeleid prevaleert boven het voeren van een cultureel beleid
Gemeente
De gemeente laat weten 'veel belang te hechten' aan het cultuurhuis de Tolhuistuin en de verschillende culturen instellingen die daar een plek hebben. Een woordvoerder stelt dat vijf jaar geleden een huurcontract is afgesloten dat tot en met mei 2019 loopt.
'In 2014 zijn de huurtarieven die gaan gelden per mei 2019 al bepaald. Wat de gemeente betreft is er dus geen sprake van een plotselinge huurstijging.' De Tolhuistuin wordt door de gemeente gesubsidieerd en de instellingen ontvangen subsidie van OCW en het AFK .