Studio's Change= bleken te mooi om waar te zijn
Studio's in Nieuw-West à 550 euro per maand, met yoga in de binnentuin, goedkope, gezonde maaltijden en een mediazaal: een startersdroom. Maar de 'gelukkige' bewoners voelen zich opgelicht. Intussen is een tweede flat van verhuurder Change= in aanbouw.
Het begon allemaal zo mooi, voorjaar 2017 in Nieuw-West. 500 studio's van 30 vierkante meter voor starters voor ongeveer 550 euro kale huur per maand. De zelfstandige studio's hebben een degelijke Bruynzeelkeuken met koelkast en kookplaat, een nette badkamer, vloer en rolgordijnen.
En dat allemaal op een centrale plek: het August Allebéplein, net buiten de Ring in Nieuw-West, op loopafstand van het Rembrandtpark. In een interview met Het Parool vertelde directeur Ralph Mamadeus in 2013 dat de studio's voor laagopgeleide jongeren zijn bedoeld. Mbo'ers uit de buurt, die 'nog weleens wat steun kunnen gebruiken'.
Voor de oplevering adverteerde verhuurder Change= (spreek uit: Changes) volop met de servicemogelijkheden. Deelauto's, gezonde maaltijden voor een paar euro, een app om pizza te bestellen en om de deur mee te openen voor bezoek. Yogalessen in de binnentuin, een mediazaal waar naar voetbalwedstrijden kan worden gekeken en een levendige community van medebewoners. Gepland voor onder in het gebouw: een kapper, rijschool en tandarts.
Maar anderhalf jaar later blijken veel beloftes vals, of duur betaald.
Inboedel
De 27-jarige Ibrahim (niet zijn echte naam) zag eind 2016 op Facebook een advertentie van het project. "Ik sloeg er meteen op aan. Ik was al tijden op zoek naar een zelfstandige woonruimte in Amsterdam. Dit klonk bijna te mooi om waar te zijn: een eigen studio met allerlei servicemogelijkheden, vlak bij de stad en voor een goede prijs."
Dat hij voor het intakegesprek 150 euro moest betalen, verbaasde hem, maar Ibrahim maakte er verder geen punt van. "Ik wilde zo graag een huis, ik betaalde het maar gewoon." Het bleken niet de enige onverwachte kosten te zijn. De beloofde wasmachineaansluiting kostte plotseling 275 euro.
Voor de rolgordijnen, de vloer en schilderijhaakjes moet maandelijks een bedrag worden betaald. Die kosten zijn opgenomen in een apart dienstencontract, dat bewoners verplicht moeten tekenen, voor 74 euro per maand. Met dat geld zou Change= een deel van de inboedel bekostigen en activiteiten organiseren. Het bedrag komt boven op de reguliere servicekosten voor water en elektriciteit.
Huisbewaring
Maar activiteiten zijn er, ondanks die maandelijkse betalingen, nooit geweest. En zo zijn er meer beloftes nooit nagekomen. De kapper blijkt een opleidingsinstituut en de inpandige tandarts ontvangt alleen kinderen. De app waar bezoek mee zou kunnen worden binnengelaten, is er nog steeds niet. Gasten moeten beneden worden opgehaald - ook als dat betekent dat bewoners elke keer zestien verdiepingen naar beneden moeten.
Ondertussen krijgen bewoners voor van alles een rekening gepresenteerd. Ben je je toegangspasje kwijt? Een nieuwe pas kost 50 euro. Een extra pasje, voor je partner bijvoorbeeld, is even duur. Na zes maanden dient telkens 15 euro per half jaar te worden betaald voor dat pasje.
Heb je jezelf buitengesloten? Dat is dan 15 euro. Een voetbalwedstrijd kijken met medebewoners in de mediazaal kost 400 euro. Ga je een paar maanden in het buitenland wonen? Huisbewaring kost de tijdelijke huurder 200 euro per maand boven op de reguliere huur, en een intakegesprek à 100 euro. Ibrahim: "Ik dacht dat het een oprecht bedrijf was dat moeite deed voor starters, maar ze proberen op elke mogelijke manier geld aan je te verdienen."
Volgens Ibrahim laat het comfort van de studio ook te wensen over. Zijn woning heeft (net als grofweg driekwart van de appartementen) geen raam dat open of dicht kan. Hij kan alleen een deurtje openen dat uitkomt op een verticale luchtschacht. Die staat in verbinding met alle andere studio's in dezelfde rij. "In plaats van frisse lucht kwam er vooral sigarettenrook of de geur van joints mijn studio binnen. Rond etenstijd moest je al helemaal zorgen dat je het deurtje dichthield."
Geïntimideerd
Toen Change= na een paar maanden een huurverhoging aankondigde, begonnen bewoners zich te roeren. In een Facebookgroep regende het klachten over het uitblijven van de diensten waar wel voor werd betaald. Een groep betrokken bewoners richtte een bewonerscommissie op. Ibrahim hoorde daar niet meer bij; hij had al besloten te verhuizen.
Jezelf buitengesloten? 15 euro. Toegangspas kwijt? 50 euro. Wedstrijd kijken in de mediazaal? 400 euro
Die huurverhoging werd uiteindelijk onder druk van de bewonerscommissie ingetrokken. Makkelijk ging dat niet, vertellen Barbara en Lennart van de bewonerscommissie, die niet met hun echte naam in de krant willen. Lennart: "Mensen werden in brieven en mails geïntimideerd. Ze kregen drie dagen de tijd om akkoord te gaan. Als ze dat niet deden, konden ze vertrekken."
Een bewoner die ervan werd verdacht de studio te hebben onderverhuurd zonder dat te melden, kwam voor een dichte deur te staan.
De toegangspas werd geblokkeerd, het slot van de woning vervangen. Change= liet daarna per brief weten dat de bewoner zelf binnen een week de huur moest opzeggen om te voorkomen dat een kort geding zou worden aangespannen.
Huurcommissie
Volgens Barbara en Lennart mogen ze bovendien geen derden in hun woning laten zonder hun aanwezigheid. Barbara: "Als mijn zus hier een weekendje komt logeren en ik er zelf niet ben, moet ik daar toestemming voor vragen. En zo zijn het steeds van die kleine dingen. Sommige mensen vergelijken het met een internaat; je hebt het gevoel dat je niet vrij bent om hier te leven zoals je zelf wilt."
De bewonerscommissie heeft er bij Change= meermaals op aangedrongen inzicht te geven in de kosten die worden gerekend, zoals wettelijk verplicht is. Gesprekken met directeur Ralph Mamadeus liepen op niets uit.
De bewoners zijn inmiddels naar de Huurcommissie gestapt. Frank Agterkamp van de Woonbond, die de bewoners van Change= heeft bijgestaan, denkt dat de bewoners goede kans maken de zaak te winnen. "Huurders hebben het wettelijk recht om alle nota's op te vragen om te weten waar de servicekosten voor worden gerekend."
Huisjesmelker
Dat Change= naast de servicekosten nog een apart dienstencontract heeft, maakt volgens Agterkamp niet uit. "Het doet er niet toe hoe je het noemt, het komt voor de wet op hetzelfde neer. Verhuurders mogen niet verdienen aan servicekosten, ook niet als je die anders noemt. Dat lijkt hier wel te gebeuren."
Barbara en andere bewoners zijn moe van het strijden tegen Change=. Maar met een huurprijs die al met al neerkomt op 750 euro per maand, blijven de huurders toch zitten. "Als je in Amsterdam wilt blijven, zit je vast. Een koopwoning kan ik niet betalen en om te huren moet ik naar de volgende huisjesmelker," zegt Barbara. Lennart: "Op veel plekken in Amsterdam ben je 750 euro per maand kwijt, maar dan heb je een kamer van tien vierkante meter met drie huisgenoten."
Barbara: "Ze hadden hier beter gewoon goede woningen kunnen neerzetten zonder poeha. Dat is waar starters écht behoefte aan hebben."
De namen van de geciteerde bewoners zijn bij de redactie bekend.
Sommige mensen vergelijken het met een internaat; je hebt het gevoel dat je niet vrij bent om hier te leven zoals je zelf wilt
'Rome is ook niet in één dag ontstaan'
Change=-directeur Ralph Mamadeus erkent dat zijn bedrijf nog niet alle beloofde diensten heeft kunnen waarmaken, maar stelt dat de contractuele beloftes wel zijn nagekomen. "Elk kwartaal wordt het beter. Rome is ook niet in één dag ontstaan, communities van vijfhonderd jongeren ook niet. Dit moet groeien en het moet ook van twee kanten komen."
De 150 euro die Change= vraagt voor een intakegesprek wordt volgens Mamadeus besteed aan het woonklaar maken van een studio en de manuren die nodig zijn om onder meer contracten op te stellen. "We verdienen er geen cent aan."
De kosten voor de pasjes zijn volgens Mamadeus noodzakelijk om mensen beter op hun pasje te laten letten."Voor de invoering van dit beleid raakten 25 mensen per maand hun pas kwijt. Sindsdien waren dat er nog maar twee. Het is een manier om ervoor te zorgen dat oplettende en zorgzame bewoners niet opdraaien voor de kosten van nieuwe pasjes."
Het aanmelden van logés zou nodig zijn om illegale onderhuur tegen te gaan. "Het is moeilijk verschil te maken tussen een zus die komt logeren en een illegale onderhuurder. Het eerste komt zelden voor, het tweede is verleidelijker. Sinds het nieuwe beleid constateren we nagenoeg geen onderhuur meer."
Volgens Mamadeus zijn de servicekosten vastgesteld in overleg met de bewonerscommissie.
Hij wil benadrukken dat het bedrijf zich 'met hart en ziel inzet' om een doelgroep die het lastig heeft op de woningmarkt van betaalbare woningen te voorzien.
Wel de lasten, niet de lusten
Ook in andere complexen met huurwoningen voor starters in Amsterdam worden kosten gerekend voor diensten die niet worden geleverd, zegt Gert Jan Bakker van Stichting Woon. De stichting is onder meer bezig met een rechtszaak tegen vastgoed- en leegstandsbeheerder Camelot.
"Iedere bewoner moet daar 200 euro betalen om toegang te krijgen tot een site waar ze eventuele klachten kunnen melden. Ze hebben er verder niks aan. Dat is gedwongen winkelnering en dat mag niet," zegt Bakker. Het gaat volgens hem vooral mis in kantorencomplexen die tijdens de kredietcrisis zijn omgebouwd tot woonruimte. "Dat ging niet altijd even netjes. Het moest vooral heel snel, de aandacht voor huurders was er bijna niet."