'Inschattingsfout' in zaak-Zijlstra schaadt premier Rutte
Het vertrek van minister Halbe Zijlstra is ook een kras op het blazoen van Mark Rutte. Het is al de zesde VVD'er uit zijn inner circle die het veld ruimt. De premier erkende dinsdagavond zijn zoveelste 'inschattingsfout'.
Premier Mark Rutte, die vandaag 51 is geworden, heeft leukere verjaardagen gekend. Dinsdag moest de VVD-voorman afscheid nemen van zijn beste politieke vriend: Halbe Zijlstra.
Voor iemand die zich tien jaar bij Unilever bezighield met personeelszaken, kiest de politicus Mark Rutte als VVD-personeelschef opvallend vaak bewindslieden die de eindstreep niet halen. De VVD-leider moest in zijn drie kabinetten al zes partijgenoten uitzwaaien.
Zijlstra vormde jaren een tandem met Rutte - Rutte de premier, Zijlstra zijn fractieleider. Samen bij de liberalen aan het roer.
"Dat heb je maar zelden in het leven, dat je iemand ontmoet die je zo kan vertrouwen en waar je het tegelijkertijd ook zo heerlijk mee oneens kunt zijn," aldus Rutte dinsdagavond over Zijlstra.
Die was kort ervoor opgestapt vanwege een leugen over zijn aanwezigheid in een datsja van de Russische president Poetin: "Met afstand de grootste fout uit mijn carrière."
Zijlstra mocht dan al weg zijn vóór de Kamer hem aan de tand kon voelen, Rutte had nog wel wat uit te leggen. Hoe is het mogelijk dat de premier, die al in de week van 29 januari door Zijlstra op de hoogte was gebracht van diens leugen, niet direct de Kamer informeerde?
Rutte stelde achteraf zelf 'één fout' te hebben gemaakt: hij had maandag, de dag dat Zijlstra in de Volkskrant zijn leugen opbiechtte, moeten zorgen dat er direct een brief naar de Kamer was gestuurd.
Dat ging PVV-leider Geert Wilders niet ver genoeg: Rutte had al 29 januari moeten ingrijpen. "U bent grondwettelijk verplicht de Kamer te informeren."
Biecht niet gedeeld
Rutte noemde het 'een inschattingsfout'; hij wist niet hoe dit 'politiek zou landen'. Maar, stelde de premier, Zijlstra had toegezegd openheid van zaken te geven aan de krant. Moest hij die publicatie dan doorkruisen? zo wierp hij zich plots op als hoeder van de journalistiek.
De Kamer reageerde sceptisch toen Rutte zei dat hij Zijlstra's biecht van januari met niemand had gedeeld. Althans, hij had daar 'geen actieve herinnering' meer aan.
Vooral PvdA-leider Lodewijk Asscher, vijf jaar Ruttes vicepremier, kon dat onmogelijk begrijpen. "Misschien moeten we even schorsen, zodat u nog even kunt nadenken." Asscher kent Rutte als controlfreak, die dergelijke problemen graag wil 'managen'.
GroenLinks-leider Jesse Klaver schoot Asscher te hulp. "Ik praat hier met het grootste politieke talent van misschien wel de afgelopen dertig jaar. Ik kan bijna niet geloven dat je dit echt niet met anderen bespreekt."
Rutte noemde zijn politieke loopbaan daarop 'een aaneenschakeling van inschattingsfouten'.
Dat de aanvoerder van kabinet-Rutte III - pas drieënhalve maand onderweg - wordt verleid om met zo'n uitspraak te komen, tekent de pijnlijke situatie.
Het leverde hem een motie van wantrouwen op van de PVV, die werd gesteund door de SP, Denk, 50Plus, Partij voor de Dieren en Forum voor Democratie. De PvdA, die 20 minuten twijfelde, steunde de motie toch niet.
Lees ook: Wie volgt Zijlstra op als minister van Buitenlandse Zaken?
Dat heb je maar zelden in het leven, dat je iemand ontmoet die je zo kan vertrouwen
Lees alles over het vertrek van Halbe Zijlstra
Halbe Zijlstra besloot het dinsdagochtend: hij zou aftreden. De aanleiding: "Mijn eigen stommiteit." Emotionele Zijlstra ziet zijn droom uiteen spatten.
Halbe Zijlstra is de eerste minister van Buitenlandse Zaken in de parlementaire geschiedenis die door een politieke blunder het veld moet ruimen. Zijn vertek is een unicum in politieke geschiedenis.
Theodor Holman schreef zowel dinsdag als woensdag in zijn column over de zaak-Zijlstra. 'De waarheid, dat is iets wat je je burgers moet wijsmaken' en Ik snap waarom Halbe huilt, maar ik snap het ook niet.
Zijlstra is niet de eerste in zijn positie, de afgelopen jaren moesten al diverse VVD-bewindslieden het veld ruimen. Deze VVD-bewindslieden gingen Zijlstra voor.
Nu dat de minister is afgetreden is zijn toekomst ongewis. De ene dag wordt je met de dienstauto overal heen gebracht, de volgende dag moet je zelf met de fiets: Het zwarte gat van afgetreden bewindslieden.