Direct naar artikelinhoud

Nieuw Amsterdam Park in Noord moet er zijn in 2025

In het feestjaar 2025 moet het er zijn, het Nieuw Amsterdam Park, op en rond 24 duwbakken voor de NDSM-werf: een park voor alle (sub)culturen van Amsterdam.

Voorlopig moeten we het doen met een animatie van Nieuw Amsterdam ParkBeeld Rraaaf/atelier De Lyon

Het ligt er nog niet, maar het spreekt nu al tot de verbeelding, het Nieuw Amsterdam Park (NAP). Denk aan een vloot van 24 duwbakken in het IJ voor de voormalige NDSM-werf, een labyrint van 'diverse werelden' verbonden met bruggetjes, wandelpaden en smalle waterstraten waartussen de boten kunnen dobberen of pendelen.

De stalen duwbakken scheppen letterlijk ruimtes voor spontane ontmoetingen tussen uiteenlopende subculturen uit Amsterdam die elkaar op straat zelden tegenkomen.

Iedere Amsterdammer is zelf onderdeel van meerdere subculturen. Denk aan botanici, zwemmers, gothics,  scheepsbouwers in opleiding aan het roc, liefhebbers van klassieke muziek, sportvissers en skatende tieners.

In twaalf duwbakken geven subculturen, al dan niet tijdelijk, vorm aan hun eigen wereld die voor iedereen toegankelijk is, zoals in de Marokkaanse theetuin. Ook komt er een duwbak met grasheuvel waar Amsterdammers de zonsondergang boven de haven beleven, een reusachtige zandbak of een kampvuurbak waar mensen in het schemerlicht samenkomen.

Kermis van loodsen
De kern van dit drijvende park is dat vreemden in Noord geen vreemden voor elkaar blijven. Vertrouwde vreemden kunnen het worden, in de gedachtengang van Ronald Rietveld, verbonden aan studio Raaaf.

Maar al te vaak denken stedenbouwkundigen en architecten te laat na over de inrichting van de openbare ruimte en het gebruik daarvan. En dat terwijl dat openbaar terrein het cement is voor een geslaagde samenleving, omdat het kansen biedt voor - onverwachte - ontmoetingen.

De dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente gaf Raaaf de opdracht te onderzoeken hoe het westelijk deel van de havens in Noord het beste kon worden ontwikkeld. Nu is het nog een beloftevolle kermis van loodsen, kale vlaktes, inhammen en nieuwbouw. Dat zal hoe dan ook veranderen, alleen al door de aanleg van een of meer bruggen over het IJ en de verdere ontsluiting van Noord.

Probleem maar tevens uitdaging is de grote schaal van de waterbekkens van de voormalige havens, een gegeven dat telt voor alle Noord-Europese steden.

Vreemden worden
Hamburg, Kopenhagen maar ook Amsterdam kampen met een erfenis van hoge kades, brede rivierarmen en een klimaat dat het benutten van water bemoeilijkt.

Het grootste stadsdeel van Amsterdam krijgt er het komende decennium naar schatting 80.000 inwoners bij, vreemden in de terminologie van Rietveld, en dat zullen veelal hoger opgeleiden en goed verdienende nieuwkomers zijn. "Wat je niet wil is dat er segregatie ontstaat, dat mensen langs elkaar leven. Dan is de publieke ruimte de bindende en verbindende factor. Daarover moet je nu al nadenken. Hoe kunnen vreemden vertrouwde vreemden worden?"

Raaaf beweegt zich op het grensvlak van kunst, architectuur en filosofie. In 2010 toonde de studio in het Nederlandse paviljoen op de Biënnale van Venetie de potentie van 10.000 leegstaande publieke en overheidsgebouwen. Vorig jaar wonnen ze de Europese prijs voor de Architectuur met de opengezaagde bunker bij Culemborg waarvan de blootgelegde gang doorloopt in een steiger in de nabijgelegen plas.

Het Nieuw Amsterdam Park moet een versmelting van subculturen zijn.

Omdat de studio bekendstaat om zijn onorthodoxe voorstellen, vroeg de gemeente het voor een visie op de noordelijke IJ-oevers. Het zou mooi zijn als dit de kers op de taart zou zijn als Amsterdam in 2025 zijn 750-jarig bestaan viert. Tegen die tijd zal de bouw in Noord een stuk verder zijn, deel van de Havenstad ten westen van Amsterdam.

Zwart-wit animatie
Voorlopig moeten we het doen met een zwart-wit animatie ('Trusted strangers') waarvoor Raaaf heeft samengewerkt met Kim Tuin, tot voor kort directeur van de NDSM-werf. Kern van die film is de vrije toegankelijkheid, het openbare karakter van de duwbakken waarbij zelfs aso's een rol krijgen toebedeeld.

Door ze verantwoordelijk te maken, komen ze niet aan de zijlijn te staan en zullen ze het park gaan omarmen, verwacht Rietveld.

Het Nieuw Amsterdam Park moet een versmelting van subculturen zijn, waar schijnbare tegenstellingen ontwikkeld overbrugd, een feest van diversiteit, waar de bezoekers kunnen deelnemen of observeren. Kijken of bekeken worden, dat is de sleutel achter een levendig stadspark.

Meer dan drijvend park
Tussen de duwbakken ontstaan waterstraten en pleinen - wat dat betreft profiteert het NAP van de vroegere hellingen van de scheepswerf.

Als de organisatie van de duwbakken met hun tussenwateren niet werkt? Dan kunnen ze worden versleept naar een andere plek, want niets is voor de eeuwigheid gemaakt, redeneert Raaaf.

Of het park in 2025 gebouwd is, is voor Raaaf  niet het belangrijkste. In de kunst- en architectuurgeschiedenis zijn vele niet-gebouwde plannen van grote invloed op het denken over de stad. "NAP is meer dan een drijvend park, het is een denkmodel voor het ontwerpen van een 21ste-eeuws publiek domein."

80.000

Volgens studio Raaaf krijgt stadsdeel Noord er de komende tien jaar zeker 80.000 nieuwe bewoners bij.

80.000
Beeld Laura van der Bijl