Levende donoren zijn nodig: 'Niemand hoeft dankbaar te zijn voor een nier'
Bakkersvrouw Petra Holtkamp (69) gaf een nier aan een onbekende. 'Ik wil niet dat iemand dankbaar moet zijn voor een nier. Voor zoiets belangrijks.'
Ze liep al een tijdje met het idee rond. Het speelde door haar hoofd als ze weer iemand op televisie zag, een vader van een jong gezin die echt wanhopig was. "Het kan je leven zo ontwrichten." En toen las ze een interview met Marcel Levi, toen nog bestuursvoorzitter van het AMC. Op dat moment besloot Petra Holtkamp te doen wat hij had gedaan: een nier doneren aan een onbekende. "Ik vond dat zo'n mooi voorbeeld."
De operatie is inmiddels enkele weken geleden. Op de keukentafel, in het huis boven de banketbakkerij aan de Vijzelgracht, staat een enorme kist met fruit. Gekregen van de afdeling nefrologie van het AMC. 'Sterkte' staat op het kaartje.
Maar het gaat prima met Holtkamp. Monter vertelt ze hoe het begon, ongeveer een jaar geleden. "Ik belde maar gewoon," zegt ze. "Het wordt toch niks, dacht ik. Ik word dit jaar 70, ik drink lekker een glaasje wijn... Maar ik was van harte welkom, als ik het goed vond dat ze wat testen zouden doen. Ze gaan niet over één nacht ijs. Er werden hartfilmpjes gemaakt, de longen werden gecheckt, mijn nieren uiteraard, en mijn lever - die was prima trouwens, daar waren mijn kinderen ook wel verbaasd over."
Twee containers plas
Al met al was het best een lang traject. "Dan lag ik er weer een dag met aan twee armen infusen om bloed af te laten nemen. Of zat ik in de metro met twee containers plas. Tweeënhalve liter!" Maar ze heeft nooit gedacht: waar ben ik aan begonnen? "Ik dacht vooral: ze nemen het in elk geval serieus."
Er volgden gesprekken met psychologen. Dat vond Holtkamp onzin. "Wat me ertoe dreef, en of mijn man en mijn kinderen het ermee eens waren. Ja natuurlijk, die zijn het belangrijkste wat ik heb, zij moesten akkoord zijn. Cees moest zelfs een keer mee naar de psycholoog. Maar goed, het is protocol, en misschien zijn er wel mensen die dit nodig hebben."
Wat voor Holtkamp het belangrijkste was: de donatie moest anoniem. Daarom wil ze ook niet in de krant wanneer ze precies geopereerd is, want dan zou de ontvanger het verhaal kunnen herkennen. "Ik wil niet dat iemand dankbaar moet zijn voor een nier. Voor zoiets belangrijks. Goede nieren hebben zou vanzelfsprekend moeten zijn. Je hebt zo'n pech als dat niet zo is."
Er zijn weinig mensen die met zo veel plezier praten over een operatie. "Ik dacht dat je nieren aan de achterkant zaten, en dat is ook zo, maar dan moeten ze door te veel spieren heen. Dus ze gaan via de voorkant. Dat is nogal graven, maar dat heb je toch niet door, want je bent onder narcose. En dan wordt de nier op ijs gezet, een half uur, want ik moest eerst dichtgemaakt worden voor de nier kon worden getransplanteerd. Dus toen ik naar buiten ging, naar de verkoeverkamer, kwam de andere brancard binnen. We zijn elkaar dus tegengekomen op de gang, beiden onder narcose, dat vind ik zo leuk!"
We zijn elkaar dus tegengekomen op de gang, beiden onder narcose, dat vind ik zo leuk!
Babyboomers
Het allermooiste moment was toen ze wakker werd en de chirurg naast haar stond. "Het is zo goed gelukt, zei hij, het is een heel goede match, hij ging meteen plassen. Daar was ik heel blij om, er kan toch altijd iets fout gaan. En zo egoïstisch ben ik nog wel: dat vind ik dan weer zonde van mijn nier, als het niets oplevert."
Holtkamp en haar man hebben 38 jaar de banketbakkerszaak gehad, maar die is overgenomen door hun dochter. Nu is ze vrijwilliger bij het OLVG en past ze twee dagen in de week op haar kleinkinderen. "We hebben jaren keihard gewerkt, en nu heb ik de tijd. Om me in te lezen, om te herstellen van de operatie. En: ik heb een heel leuke man, al 48 jaar dezelfde, drie gezonde kinderen, met alle drie een leuke relatie, gezonde kleinkinderen. Dan vind ik ook wel dat je iets terug kunt doen naar de maatschappij. Wij babyboomers hebben het sowieso beter dan de generaties na ons. En als je om je heen hoort wat voor vreselijks mensen kan overkomen, dan heb ik gewoon heel veel geluk gehad."
Ze vertelt haar verhaal omdat ze hoopt anderen te kunnen inspireren ook een nier af te staan - iemand op de sportschool heeft ze misschien al overtuigd. Deze week is de donorwet door de Eerste Kamer aangenomen. "Er werd veel gesproken over bezwaren die de nabestaanden zouden kunnen hebben. Nou, doneer dan bij leven!"Eén blij gezin
Ze heeft nooit gedacht aan wat er zou gebeuren als iemand in haar omgeving nu opeens een nier nodig heeft. "Ik ga toch niet wachten, want op een gegeven moment ben ik dood. Ik geef mijn nier één keer weg en dan is één keer iemand, of eigenlijk een heel gezin, heel blij." En als haar zoon nu een nier nodig heeft? Ze lacht. "Misschien kunnen we dan Cees wel inzetten."
Er werd veel gesproken over bezwaren van nabestaanden. Nou, doneer dan bij leven
Geen leeftijdsgrens
Deze mensen zijn stuk voor stuk helden, zegt Karlijn van der Pant, internist-nefroloog van het AMC. Jaarlijks worden ongeveer 600 nieren afgestaan door levende donoren, in het AMC zijn dat er 40 tot 60. Het kost niet altijd een jaar voor een transplantatie door kan gaan, benadrukt ze. "Oudere mensen hebben vaak wat meer medische screening nodig, jongere mensen juist wat meer psychologische onderzoeken. Ze moeten er wel goed van doordrongen zijn dat ze de rest van hun leven met één nier door zullen moeten. En het is toch een medisch niet-nodige ingreep, dus je wilt geen enkel risico lopen."
Donatie heeft geen leeftijdsgrens, de arts bepaalt of het orgaan geschikt is. Deze week werd de nieuwe donorwet door de Eerste Kamer aangenomen. Volgens die wet, die over twee jaar ingaat, is iedereen donor tenzij hij bezwaar heeft gemaakt. "Door de nieuwe wet komen er hopelijk op termijn meer donoren," zegt Van der Pant. "Maar levende donoren blijven hard nodig, want de wachtlijst is lang. Als je het overweegt, ook als je denkt dat het niet kan, meld je bij ons en laat je informeren. Je bent echt niet meteen je nier kwijt."