Direct naar artikelinhoud

IS-propaganda in Amsterdam: 'Je gaat naar school: BOEM!'

De politie krijgt zicht op Amsterdammers die op grote schaal zeer gruwelijke IS-propaganda zouden hebben verspreid. Sommig materiaal is gericht op heel jonge kinderen.

De vlag van de JihadBeeld Shutterstock

Als twee jongens van 15 jaar uit de Indische Buurt in Amsterdam-Oost dit voorjaar met elkaar bellen, luistert de politie mee. De gesprekken beginnen zoals conversaties tussen tienerjongens wel vaker starten: ze schelden elkaar uit en maken grappen over meisjes. Maar de politie luistert niet voor niets mee. Al snel wordt het gesprek verontrustend.

Een van de jongens vertelt over een gesprek dat hij kort daarvoor heeft gehad met een man die zichzelf Abu Bakr noemt.

"Hij zegt tegen mij: je moet een vrachtwagen pakken, rijdt al die mensen omver. Dat is je plicht enzo. Broer, ik begin op die telefoon helemaal te trippen, broer. Shit, die Abu Bakr is lijp. Hij zegt tegen mij: ze vallen islamitische landen aan dus dan mag je het ook hier doen."

"Ik kijk hem aan, zo van: wat?! Dit is overdreven man. Broeder, stel je voor, je loopt in de metro, je gaat naar school en BOEM!"

Gruwelijk materiaal
De politie heeft de twee tieners van Marokkaanse komaf onder de tap omdat de AIVD in november voor het tweetal heeft gewaarschuwd, zo blijkt uit onderzoek van Het Parool.

In een zogeheten ambtsbericht meldt de inlichtingendienst dat de jongens, K. en A., beheerders zijn van Telegramchatkanalen waarin radicaalislamitische berichten, foto's en filmpjes worden gedeeld. Vanwege hun jonge leeftijd melden we alleen hun initialen.

De politie start een opsporingsonderzoek en een politiemedewerker slaagt erin de besloten chatgroepen binnen te dringen. 

In het veelal gruwelijke materiaal wordt terreurgroep Islamitische Staat verheerlijkt en geweld tegen ongelovigen en het Westen aangemoedigd. 

Ook wordt opgeroepen tot aanslagen in Europa en de Verenigde Staten.

Na het verontrustende afgeluisterde telefoongesprek probeert de politie helder te krijgen wie de Abu Bakr is die over aanslagen zou hebben gesproken.

'Broeders'
Onderzoek wijst richting de in Marokko geboren Mounim A. (27), die met zijn ouders en volwassen broers in de Jordaan woont. Sinds kort werkt hij als uitzendkracht op de Aalsmeerse bloemenveiling, waarvoor hij elke ochtend vroeg naar zijn werk moet. 

Veel vrienden heeft A. niet: nadat hij was gestopt met uitgaan had hij weinig sociale contacten. Op internet kwam hij in contact met mensen met interesse in de islam. Via fora en sociale media verdiept A. zich verder in het geloof.

Er zijn in het chatkanaal aanmoedigingen te zien: 'Vraag hulp aan je schepper en aarzel niet'

Op sociale media noemt Mounim A. zich Abu Bakr of Abu Al-Bagdadi al-Hollandi, verwijzingen naar de leider van Islamitische Staat, Abu Bakr al-Baghdadi. 

Op Facebook staat A. in contact met enkele radicale moslims, onder wie de Amsterdamse extremist Keith Rienksma, die vorig jaar in een interview met Het Parool al vertelde over zijn omstreden denkbeelden.

De politie ontdekt dat ook Mounim A. een Telegramkanaal beheert. Op dat chatkanaal, dat 'Broeders' heet, plaatst A. allerlei vaak gruwelijke berichten. De chat heeft zo'n zeventig leden. 

Het gaat om gestileerde filmpjes waarin te zien is hoe gevangenen worden geëxecuteerd, gemarteld of gestenigd. Ook is te zien dat IS-beulen handen afhakken en hoe zelfmoordterroristen aanslagen plegen, terwijl op de achtergrond islamitische strijdliederen klinken. 

In een ander filmpje is een peuter te zien die met een automatisch wapen schiet en allerlei onheil voorspelt voor ongelovigen. Na de steekpartij op 5 mei in Den Haag, waarbij Malek F. drie mensen ernstig verwondde, wordt in de chatgroepen Allah aangeroepen om 'de broeder' te beschermen.

Lionel Messi
In de groep gaan filmpjes rond met instructies voor het maken van scherfbommen. Ook zijn er aanmoedigingen te zien: 'Vraag hulp aan je schepper en aarzel niet.' Op een andere bewerkte foto is voetbalster Lionel Messi afgebeeld. 

De Barcelonaspeler zit geknield op een voetbalveld in een stadion, met naast zich een IS-beul die zijn hoofd vastgrijpt. Bij de hoekvlag ligt een bom. Een begeleidende tekst meldt: 'Hoe zullen de fans van de kaffir (ongelovige) Messi reageren?'

Behalve de talloze filmpjes en foto's worden in de chatgroepen ook games voor heel jonge kinderen gedeeld. Het gaat om educatieve spelletjes voor op een mobiele telefoon of tablet, om peuters te leren schrijven en tellen.

'Je hebt een zwak geloof'
In de getekende klaslokalen in de game wappert een IS-vlag en staan er kalasjnikovs naast het schoolbord. De kinderen leren tellen met bomvesten en tanks.

Het gaat om gestileerde filmpjes waarin te zien is hoe gevangenen worden geëxecuteerd, gemarteld of gestenigd

In een ander spel is een IS-basis getekend, waarboven vijandige straaljagers cirkelen. Door op een knopje te drukken kan een kind leren welk gebed kan worden gereciteerd in een angstige situatie.

Ook is er een onderdeel van het spel waarbij de kinderen tijdig een bom moeten vinden die in een laatje is verstopt. Lukt dat niet en explodeert de bom, dan trilt de telefoon.

Dergelijk materiaal is in de afgelopen jaren op grote schaal gecreëerd en verspreid door IS en zijn sympathisanten. De terreurgroep had tijden een effectieve en professionele media-afdeling. 

Niet alleen was er een glossy tijdschrift, maar er waren ook afscheidsboodschappen van zelfmoordenaars en executies van vijanden werden met moderne montagetechnieken op internet gezet.

Met dergelijk materiaal werden de geesten van jongeren ver buiten Syrië en Irak rijp gemaakt voor een vertrek naar het strijdgebied. Ook hoopt IS met het materiaal sympathisanten aan te zetten tot aanslagen in westerse landen. 

De beelden verspreiden zich via sociale media, zoals ook gewone foto's en video's zich over het internet verspreiden: mensen sturen het aan elkaar door.

Terwijl de gruwelijkheden zich via Telegramkanaal 'Broeders' verspreiden, kijkt en luistert de politie mee. De twee minderjarige jongens uit Oost bespreken wat zij op hun telefoons ontvangen - en volgens het ambtsbericht van de inlichtingendienst AIVD dus ook actief doorgeven.

Een van de tieners, K., zegt er genoeg van te hebben. "Je gooit jezelf in de problemen, door al die foto's te zien. Het maakt me para (gek, red.) man, vooral die Abu Bakr. Hij blijft me spammen (overladen red.) met foto's, wel 3000 man. Het maakt me kokend."

Volgens K. zou de 'Abu Bakr' waarover hij spreekt ook hebben gezegd een vliegtuig te willen kapen om een aanslag te plegen.

Hij is teleurgesteld: 'Je hebt een heel zwak geloof broeder. Ik hou van jou, maar ik zeg dat toch'

De twee spreken over aanslagen. K. keurt die af: "Mensen die aanslagen plegen zijn mongolen man, er kunnen toch ook moslims zijn? Kijk hoeveel moslims er lopen op de Dappermarkt en de Javastraat." 

A. antwoordt dat je op zo'n plek dus ook geen aanslag moet plegen, maar K. wil er überhaupt niets meer van weten: "Ik zweer het bij Allah, ik ga ze niet volgen qua aanslag." De ander is teleurgesteld: "Je hebt een heel zwak geloof broeder. Ik hou van jou, maar ik zeg dat toch."

Op andere momenten praten de jongens grappend over '72 maagden' die op hen zouden wachten, kennelijk in het hiernamaals. Terwijl de jongens dergelijke discussies houden, spelen ze op hun spelcomputer schietspelletjes. 

Op de achtergrond klinken islamitische strijdliederen, die de jongens afspelen. De sessies duren uren.

Al-Bagdadi al-Hollandi
Ook in het echte leven is er contact. Eind mei zien twee Haagse agenten op de Hoefkade vier mannen in djellaba's lopen. Ze flyeren voor een website met islamitische informatie. Mounim A. is aanwezig, net als een van de minderjarige jongens uit Amsterdam-Oost. 

Met een selfiestick maakt het groepje een foto, waarop ze breed lachend te zien zijn. Als agenten het groepje aanspreken, is de reactie beleefd. De mannen vragen de agenten wat folders mee te nemen. Voor hun islamitische collega's.

De BBC sprak met een voormalige IS-strijder uit Nederland die graag terug wil kerenBeeld BBC

Ruim een maand later, in de vroege ochtend van 3 juli, volgt de inval in het huis van Mounim A. De politie neemt telefoons, laptops en usb-sticks in beslag, waarop nog meer radicaal-islamitisch (beeld)materiaal staat. 

Donderdag moet Mounim A. in de extra beveiligde rechtbank Schiphol verschijnen voor een pro-formazitting op verdenking van opruiing. Hij zit sinds zijn aanhouding vast. 

Ook een 15-jarige Amsterdamse jongen wordt aangehouden en vervolgd voor opruiing: vermoedelijk is het een van de jongens die door de politie was afgeluisterd.

In een eerste verhoor geeft Mounim A. toe de beheerder te zijn van Telegramkanaal Broeders. Hij erkent dat hij zichzelf Al-Bagdadi al-Hollandi noemt en dat hij gebruikmaakt van de bijnaam Abu Bakr. 

Hij is geïnteresseerd in IS, vooral in de levensstijl. Het geweld keurt hij af. Hoewel A. door de politie is gezien in het gezelschap van andere radicaal-islamitische mannen, zegt hij hen niet te kennen.

A. ontkent ten stelligste ooit iemand te hebben aangemoedigd tot het plegen van aanslagen: de Abu Bakr waarover de minderjarige jongen sprak moet iemand anders zijn, stelt A.

Het gewelddadige beeldmateriaal dat hij via de chatgroep verspreidde, bekeek hij vaak niet eens, zegt A. Hij stuurde het slechts door. 

"Ik besef nu ook wel dat ik fout zat. Ik kan die beelden eigenlijk niet aanzien."

Ik besef nu ook wel dat ik fout zat. Ik kan die beelden eigenlijk niet aanzien

Goed versleuteld

Een chatkanaal op Telegram is te vergelijken met een groepschat op Whatsapp. Meerdere mensen komen samen in een groep, waarin berichten worden gedeeld.

Soms kan alleen de beheerder materiaal plaatsen, soms kan iedereen dat. De groepen zijn vaak besloten: alleen met een uitnodiging kom je binnen. De berichtenservice is goed versleuteld, wat aftappen moeilijk maakt.

Berichtendienst Telegram, opgericht door twee Russische broers, probeert actief gewelddadige of opruiiende chatkanalen te sluiten.

'Geen haatprediker'

Reactie Vito Shukrula, advocaat van Mounim A.

"Mijn cliënt is geen haatprediker. Hij heeft een blanco strafblad en stond, tot aan de dag van zijn aanhouding, dagelijks vroeg op om naar zijn werk te gaan. Hij heeft nooit de intentie gehad om andere mensen aan te zetten tot het begaan van een terroristische daad. Cliënt betwist dat hij de Abu Bakr is waarover de tieners uit de Indische Buurt spreken.

Hij ontkent ten stelligste dat hij met hen heeft gesproken over het willen kapen van een vliegtuig om een aanslag te plegen. Mensen vroegen hem om informatie over Islamitische Staat, die hij hen vervolgens heeft doen toekomen. Deze informatie heeft hij gehaald van internetsites die voor eenieder toegankelijk zijn.

Hij zag de mogelijke strafbaarheid van zijn handelen op dat moment niet in. In mijn ogen is cliënt een kwetsbaar persoon die de mogelijke consequenties van zijn handelen niet goed overzag.

Of cliënt zich daadwerkelijk schuldig heeft gemaakt aan opruiing en het aanzetten tot terrorisme moet nog maar blijken."