Uit de fabriek, maar wel een echte diamant
Diamanten zijn voor eeuwig, maar ze zijn ook schaars en lastig te delven. 's Werelds grootste diamantair De Beers verkoopt nu ook synthetische diamanten. 'Ze zijn de toekomst,' vindt de ene handelaar. 'Nee, ze zijn nep,' zegt een ander.
Bam! Benno Leeser slaat met zijn vuist op het bureau. De koffiekopjes trillen op hun schoteltjes. "Fabrieksdiamanten zijn nep," zegt hij met stemverheffing. "Punt uit. Einde discussie."
Maar de discussie is nog niet uit. Nog lang niet.
Fabrieksdiamanten zijn een heet hangijzer in de diamantwereld, met felle voor- en tegenstanders die elkaar te vuur en te zwaard bestrijden.
Leesers standpunt is tweeledig: hij spreekt als ceo van zijn familiebedrijf Gassan Diamonds en als voorzitter van de Amsterdamse Diamantbeurs. Leesers standpunt werd lang gedeeld door De Beers, 's werelds grootste diamantleverancier, die jarenlang de fabrieksdiamant verketterde en demoniseerde. Deze zou nog niet eens in de buurt komen van echte diamant, verkondigde het wereldwijd, het zou zelfs niks met elkaar gemeen hebben.
Tot het onlangs plotsklaps wereldkundig maakte dat het 100 miljoen dollar investeert in de vervaardiging van diezelfde fabrieksdiamant. Daarenbovenop kwam het met een eigen fabrieksdiamant op de markt onder de merknaam Lightbox. Door de monopolistische positie die De Beers inneemt, betekent dat zoiets als een koninklijke goedkeuring van het product. De wereld was verbijsterd door deze onverwachte ommekeer.
Voorloper is alweer gestopt
"Eindelijk gerechtigheid," zegt Mike Asscher, achterachterkleinzoon van Joseph Isaac Asscher die in 1854 het bedrijf startte dat nu Royal Asscher Diamonds heet.
"Toen ik zo'n tien jaar geleden voor het eerst een fabrieksdiamant zag, zag ik de toekomst van het diamantvak voor mijn neus."
Asscher was in 2008 de eerste die er in Nederland in ging handelen, en dat als gerenommeerd diamantair, de concurrenten spraken er schande van.
Asscher: "Helaas waren we er te vroeg mee. De consument was er nog niet klaar voor. Er was nog teveel onbegrip over wat een fabrieksdiamant nou eigenlijk is. Tien jaar lang hebben we het volgehouden, maar in 2018 hebben we de stekker er uitgetrokken. Nogal wrang, want nog geen twee maanden later kwam De Beers ineens met een eigen fabrieksdiamant. Wat betekent dat het nu dus echt gaat doorbreken."
Asscher vergelijkt het met natuurlijke parels en gecultiveerde parels. Beide zijn echte parels, met dien verstande dat de natuurlijke uit zee werden opgedoken door parelduikers, en de gecultiveerde door de wetenschap een beetje worden geholpen. Er wordt al lang niet meer naar parels gedoken, omdat het te duur en te gevaarlijk is geworden en door de zeldzaamheid te weinig oplevert.
Er komen dus geen natuurlijke parels meer bij, waardoor hun waarde constant hoog blijft. De lucratieve handel in parels zit echter louter in die van de gecultiveerde parels. "Net als bij diamant," zegt Asscher. "Over twintig, dertig, misschien veertig jaar is de natuurlijke diamantvoorraad in Moeder Aarde op. Tenminste, het zit dan nog wel volop in de grond, alleen te diep, waardoor het delven ervan zo duur wordt dat het niet meer rendabel is. Dan is het echt de beurt aan de fabrieksdiamant."
Toen ik zo¿n tien jaar geleden voor het eerst een fabrieksdiamant zag, zag ik de toekomst van het diamantvak voor mijn neus
Liefde en eeuwige trouw
"Wie zegt dat?" briest Leeser. "Wat weten we nou van wat er over zoveel decennia gebeurt? Misschien zijn er tegen die tijd wel machines uitgevonden waarmee we een stuk dieper kunnen graven. Het is louter speculatie en totale onzin. De natuurlijke diamantvoorraad raakt nooit op."
Beide partijen staan lijnrecht tegenover elkaar. Maar gelijk of ongelijk is er niet in deze kwestie. Als men het al niet eens kan worden over de bewezen harde feiten, namelijk dat een fabrieksdiamant precies hetzelfde is als een natuurlijke diamant (technisch gezien is dat 100 procent het geval, gevoelsmatig dus niet), dan is het een kwestie van..., ja van wat eigenlijk?
Er staan zoveel belangen op het spel (in 2017 werd er voor 82 miljard dollar aan diamanten sieraden omgezet) en de meningen zijn zo verdeeld, dat de harde strijd nog lang niet gestreden is.
Om de gevoelens rond diamanten beter te kunnen duiden, moeten we terug in de tijd. Vanaf de oudheid was het imago van diamant net zo hard en koud als het materiaal zelf. Het representeerde macht en geld en oorlogsbuit.
Tot 1947.
Toen bedacht ene Frances Gerety in opdracht van De Beers de lucratiefste slogan uit de geschiedenis van de reclame: A diamond is forever. De bijbehorende campagne associeerde diamant voor het eerst met liefde en eeuwige trouw.
Aan natuurdiamanten kleven negatieve thema's: veel CO2-uitstoot, zwaar werk, terrorisme...
Bedroeg de diamantomzet vóór de slogan in de Verenigde Staten nog slechts 23 miljoen dollar per jaar, in de jaren zeventig was dat gestegen tot 2,1 miljard. (De arme Frances was in vaste dienst, dus ze heeft er geen cent aan verdiend en zieliger nog, ze is altijd ongetrouwd gebleven, dus ook een diamanten trouwring ging aan haar neus voorbij).
Arbeidsomstandigheden
Aan dat winstgevende liefdesimago houden de tegenstanders van de fabrieksdiamant nog steeds vast: een kille steen die binnen een paar weken tijd in een steriel laboratorium kan worden gemaakt, kan nooit de plaats innemen van een die in de natuur is ontstaan. De strijd tussen natuur- en fabrieksdiamant gaat dus niet tussen echt en niet echt, maar wordt louter gedreven door gevoelens.
Maar als we zo geïndoctrineerd zijn door één zinnetje, kan een nieuwe campagne ons dan niet opnieuw manipuleren, en wel een heel andere kant op? De voorstanders van fabrieksdiamanten hameren momenteel op thema's die ons allemaal bezighouden: CO2-uitstoot, betere arbeidsvoorwaarden, terrorisme.
Want hoewel de arbeidsomstandigheden in de diamantindustrie sterk zijn verbeterd en de handel in oorlogsdiamant fors wordt aangepakt, blijven mijnen milieuonvriendelijk en sijpelen er heus nog diamanten door alle veiligheidsmaatregelen heen die voor (burger)oorlogen worden misbruikt.
De strijd tussen natuur- en fabrieksdiamant gaat dus niet tussen echt en niet echt, maar wordt louter gedreven door gevoelens
Ergo: koop een fabrieksdiamant en we zijn in één klap van al die problemen af. Het lastige hierbij is dat de voorstanders uit allerlei verschillende gelederen komen, die de neuzen maar niet één kant op krijgen, en dat het hun aan genoeg geld ontbreekt om zo een campagne initiëren.
Forse prijsdaling
Intussen denderen de diamantairs van De Beers door. En wel op slimme wijze. Dat ze 100 miljoen dollar in de fabrieksdiamant injecteren, betekent namelijk helemaal niet dat ze overstag zijn gegaan.
De Beers doet het juist om de natuurlijke diamantindustrie te beschermen. Tot het deze markt betrad, waren er al lang meerdere spelers bezig met de handel en verkoop van fabrieksdiamant. De prijs per karaat hiervan lag rond 3900 dollar (tegen rond 6900 dollar voor een natuurdiamant). De Beers verkoopt zijn fabrieksdiamant echter voor 800 dollar per karaat, waardoor de concurrenten worden gedwongen om mee te zakken in prijs.
De Beers leidt hiermee de fabrieksdiamant weg van de natuurdiamant, die het vooral moet hebben van de verkoop van liefdesringen, naar een heel ander sieradensegment dat bekendstaat onder de naam fashion jewelry: betaalbare armbanden en kettingen die vooral niet te serieus moeten worden genomen.
Analisten profeteren dat een forse prijsdaling onomkeerbaar en aanstonds is. Daarmee lijkt De Beers voorlopig voorop te lopen in de strijd, die echter nog lang niet is beslecht.
Dat ze 100 miljoen dollar in de fabrieksdiamant injecteren, betekent namelijk helemaal niet dat ze overstag zijn gegaan
Zelfs experts zien geen verschil
Fabrieksdiamant (ook wel bekend onder de termen synthetische, lab grown en man made diamant) is 100 procent hetzelfde als een natuurlijke diamant. Dit in tegenstelling tot zirkonia, moissanite, swarovski en andere op diamant lijkende stenen. Beide bestaan uit pure koolstof. De natuur heeft miljoenen jaren nodig om een diamant te vormen: diep onder de aardkost wordt koolstof door hitte en onder extreem hoge druk gekristalliseerd tot diamant. Dan zijn er nog eens evenzovele jaren nodig om die diamant omhoog te stuwen, dwars door aardscheuren die zijn ontstaan door vulkanische uitbarstingen, tot we erbij kunnen.
Fabrieksdiamanten worden onder dezelfde omstandigheden (hitte en hoge druk) gefabriceerd, maar hebben daar slechts enkele weken voor nodig. Het proces bestaat al sinds de jaren vijftig, maar werd eerst alleen gebruikt voor industriediamant, omdat het wel de hardheid, maar niet de schoonheid van diamant kon produceren. Nu dus wel, waardoor er sierstenen kunnen worden gemaakt.
Een fabrieksdiamant is met het blote oog niet te onderscheiden van een natuurdiamant, ook niet met behulp van een loep, en zelfs niet door de meest ervaren diamantairs. Dat kan alleen middels speciale machines die via straling de laagopbouw van de steen kan ontdekken; deze is bij natuur- en fabriekdiamant net anders. Belangrijke overwinning voor de voorstanders van de fabrieksdiamant, is dat het USA Federal Register, het overkoepelende orgaan van de Amerikaanse overheid dat bepaalt wat (juridisch) mag en niet mag, onlangs heeft bepaald dat fabrieksdiamanten exact hetzelfde zijn als natuurdiamant, en dus ook zo mogen worden genoemd en verhandeld.