Bart Koene: 'Ik ben gewoon een mutsenkoning'

Eén weekend kunnen schaatsen, maakt voor Bart Koene nog geen goede winter. "Als je dat twee weekenden achter elkaar kunt, is het pas een goede winter. Dat betekent drie weken echte kou."

In dat soort winters is het bijna tot op de dag nauwkeurig te voorspellen wanneer mensen besluiten om een muts te kopen, zegt Koene, terwijl hij langs metershoge stellingen met sjaals, mutsen en handschoenen loopt. Na een paar dagen fietsen zonder, zijn mensen het opeens zat. Het zijn ook die weken waarin ze zeker één, soms wel twee keer, hun handschoenen verliezen.

"Niet dat we het daarvan moeten hebben hoor, een echt koude winter hebben we hier zelden. "

Ook in de zachte Hollandse winters verkoopt het Amsterdamse winteraccessoiremerk Barts goed. Vanuit het hoofdkantoor op de Moersmanskkade in de Houthaven worden elk seizoen zo'n twee miljoen sjaals, mutsen en handschoenen geleverd aan duizenden winkels in Europa.

Duitsland is de grootste markt, daarna volgt Nederland. De accessoires liggen in vrijwel elk wintersport­gebied.

Goedkoop zijn de mutsen van Barts met een euro of dertig niet. "Een mutsje van H&M kost nog geen kwart van onze mutsen. Waarom ze dan zo veel bij mij kopen? Het is niet echt te begrijpen," zegt Koene.

Houdt u de weerpluim in de gaten om te zien of het een goede winter wordt?
"Er zijn elk jaar wel mensen die zeggen: dit jaar vallen de eikels iets verder van de boom en zijn de herten extra bronstig, dus misschien komt er een Elfstedentocht. Je weet het niet, vorig jaar was het opeens heel erg koud in maart. Stonden de busjes van onze klanten om 09.00 uur voor de winkel en belden ze om 11.00 uur met een nieuwe bestelling. Ik hoop dat er een Elfstedentocht komt. Vanwege de mutsen, maar ook omdat mijn vader mij lang geleden al lid heeft gemaakt. Ik reken dus op een startbewijs."

Vanachter de hoge ramen kijkt Koene uit op de strakke kantoorkolossen op de kade van de Minervahaven, die de afgelopen jaren is volgebouwd. Daarachter varen de schepen over het IJ, af en toe slaat een schip de naastgelegen Mercuriushaven in, om soja te lossen.

"Dit is echt een mooi stuk Amsterdam. Waanzinnig. Het zou Hamburg kunnen zijn, of New York. Zo grootstedelijk, zo stoer. Ik snap soms niet dat ik hier mag staan."

Omdat u het gekocht heeft, toch?
"Ja, en dat dankzij die mutsjes. Tachtig procent van dit gebouw, van alles, komt door de mutsen. Ik ben gewoon een pettenboer, zeg ik weleens, de pettenkoning van Europa."

Terwijl veel mensen het merk Barts niet kennen. Een muts is uiteindelijk een vrij anoniem kledingstuk.
"Ik kom vaak mensen tegen die zeggen nog nooit van Barts te hebben gehoord. En dan spreek ik ze later weer en zeggen ze: 'Man, niet te geloven. Ik vertelde mijn vrouw erover en de kinderen blijken al jaren Barts te dragen en zelf heb ik er ook drie mutsen van.'"

Waarom hebben mensen eigenlijk meerdere mutsen?
"Een muts gaat tien, twintig jaar mee. Dertig als je zou willen. Maar mensen hebben niet één tas, niet één paar schoenen, niet één shirt, niet één trui. En dus ook niet één muts. Het is een modeaccessoire."

"Nu willen ze een gele, volgend jaar een groene. Of een met een bol erop. Een keer per jaar hebben we een sample sale, met grote Ikeatassen vol mutsen. Die hebberigheid die je dan ziet, is verschrikkelijk."

Het klinkt alsof u het zelf niet begrijpt.
"Nee, ik begrijp het ook niet. En dat geldt ook voor ons succes."

Kom nou, echt niet?
"Nou, we bestaan nu 26 jaar. Er zijn natuurlijk pieken en dalen geweest, maar als je kijkt naar de lange termijn, is er een continue, langzame groei. Dat is heel organisch gegaan. Ik denk dat het komt doordat ik het nog steeds heel leuk vind om alles perfect te doen. Ik heb nog steeds die bevlogenheid, het fanatisme."

"Het draait niet alleen om dat mutsje natuurlijk, maar ook het label, het mate­riaal, waar het hangt, hoe we het leveren. Alles doen we al jaren erg goed."

Er moeten tientallen, honderden mutsproducenten zijn. Hoe versla je die, als mensen niet eens weten welk merk muts ze dragen?
"Onlangs waren al onze salesagenten en distributeurs uit Europa hier, om de collectie voor de winter van 2019 en 2020 alvast te zien. Iedereen kopieert ons, iedereen kijkt naar ons en elk jaar lukt het ons weer net boven de rest uit te komen, krijgen we dan te horen. Daarom blijven ze ons trouw: doordat we net iets creatiever zijn dan de rest."

Wat voor innovatie en vernieuwing zit er dan in een muts?
"Het is gewoon... kom mee, ik zal het je laten zien."

In een van de showrooms praat Koene over bijzondere kleurmelanges, stiksels, dat ze aan de verkopen merken dat mensen kleinere poms op de mutsen willen. Dat ze met überkleine details bezig zijn en dat bijna niemand dat doet.

Hij praat over blije omaatjes in China die het grootste deel van de Bartsmutsen met de hand breien. Over dat dat onder goede omstandigheden gebeurt, maar dat het wel iets is om over na te denken: in Duitsland leggen mensen vaker de muts meteen weg als ze zien dat hij niet in Europa is gemaakt. En dat het produceren in China sowieso lastig zal worden, omdat de nieuwe generatie niet meer breit.

Koene heeft het over de Amsterdamse Julie van 21 die een targetgroep symboliseert die hij graag wil bereiken. Dat als de juiste drie mensen met je mutsje lopen, er honderdduizend tieners en twintigers achteraankomen. Dat ze daarom een webshop zijn begonnen.

Komend jaar is er ook een zomercollectie, vertelt hij, en daardoor zal hij voor het eerst sinds zijn jaren op het strand in Saint-Tropez weer zwembroeken gaan verkopen. Want daar, aan de Côte d'Azur, begon het in 1986 allemaal.

De 22-jarige Bart zonder s deed de hts-confectie en had net een mislukte stage bij Hugo Boss achter de rug - hij was niet verder gekomen dan magazijnwerk. Koene besloot een paar maanden aan de Zuid-Franse kust door te brengen. Dan leerde hij in elk geval de taal spreken. Met een tweedehandsauto kwam hij Saint-Tropez binnenrijden ("Wow, dit is leuk"), huurde een kleine caravan op een camping en kon aan de slag als surfleraar.

Hij had één ding overgehouden aan zijn stage: vijftig zwemshorts die hij uit verveling met de naaimachines in het magazijn had gemaakt, met wat oude stoffen die er nog lagen. Toen Koene zag dat de hippe Afrikaanse verkopers op het strand goede zaken deden met zwemshorts, probeerde hij het tussen de surflessen ook eens. Op zijn eerste dag verkocht hij één zwembroek voor 150 Franse franc en verdiende hij meer dan een hele dag op de surfplank.

De zomer erna kwam Koene terug met meer broeken. Het was twee maanden hard werken - 's avonds in de caravan nóg meer zwembroeken maken - waarna hij acht maanden kon reizen. Daarna werkte hij nog twee maanden in een skigebied.
In de jaren die volgden, keerde hij steeds terug naar Saint-Tropez. Vrienden kwamen mee om te helpen. Op een dag kocht Elton John een broek, 's avonds stonden ze bij hem op een feest. Er kwamen meer reizen - Azië, Afrika, Australië - en Koene begon ook petjes en andere accessoires te verkopen.

En toen, na een paar jaar op het strand in de zomer en in de bergen in de winter, nam hij een baan bij een bedrijf dat tweedehandscomputers verkocht.

Waarom deed u dat?
"Ik was 27 jaar en begon om me heen te kijken. Mijn omgeving had een reguliere baan, ik niet. Ik had een erg fijn en leuk leven, maar was bang dat als ik nog tien jaar zou doorgaan het wat pathetisch zou worden. Als een te oude skileraar die nog elke avond hossend in de kroeg staat."

Een kantoorbaan hoorde bij een volwassen leven?
"Ja, dus ging ik met een slecht pak en slechtzittende schoenen naar Terneuzen, om met een ambtenaar te praten over een tweedehands IBM AS400. Verschrikkelijk. Gelukkig belde er iemand die op het strand een petje van me had gekocht en dat met mij op de markt wilde brengen."

Wat voor een petje?
"Een soort zakdoek met een klepje eraan, het stelde echt niets voor. Dat in Nederland verkopen leek mij een dom idee, maar betere ideeën had ik op dat moment niet. Dus ik dacht: why not."

"Ik heb daar 15.000 gulden ingestopt en met hem ben ik Barts begonnen. Binnen een halfjaar lagen we bij de Bijenkorf en verkochten we 40.000 van die petjes. Die man heeft me echt het duwtje gegeven dat ik nodig had."

En toen ging u zonder hem verder.
"Ik heb na een jaar gezegd: ik wil stoppen met deze samenwerking. Hij begreep er niets van, wat was ik voor een rare eikel. Ik kon het ook niet echt uitleggen. Het was mijn gevoel, of mijn onderbewustzijn. Ik heb hem geld gegeven voor de voorraad en het merk, en ben alleen verder gegaan."

Pakte dat goed uit?
"Weet je, we zitten met z'n allen te veel in ons hoofd, sturen te weinig op intuïtie. In de dierenwereld gaat het alleen maar om intuïtie. Door alleen verder te gaan, voelde ik me nog vrijer om mijn eigen pad te kiezen. Acht jaar later werd een van mijn betere vrienden mijn partner."

Ook daar stopte u mee.
"Het waren fantastische jaren met een enorme groei, maar na zeven jaar zei mijn gevoel dat er iets niet meer klopte."

Dat is na zeven jaar vast moeilijker om te zeggen dan na één jaar.
"Ja, en een stuk duurder ook. Toen ik hem moest uitkopen, dacht ik eraan om te zeggen: dit slaat nergens op, weet je wat, ik stop er zelf mee en geef mij dat geld maar. Mijn vrouw komt uit Australië en klaagt best weleens over het weer hier. We hebben heel even overwogen om weg te gaan. Maar Barts was mijn kindje, en dat verkoop je niet. Ik heb hem toen heel wat moeten betalen."

Heel wat?
"Heel heel heel wat. Bedragen waarbij je je geen zorgen meer hoeft te maken over je financiën. Ik bleef achter met een gebouw, een voorraad, een grote lening van de bank en een grote kans dat ik failliet zou gaan."

Is die persoon nog een goede vriend?
"Nee, dat ging... Dat is te... ik denk dat we niet volwassen genoeg waren. Het ging ook om irreëel veel geld. En hij is geen vriend meer, maar ik ben hem nog steeds dankbaar voor wat hij heeft gedaan voor het bedrijf. Het heeft me uiteindelijk veel opgeleverd. Omzet, een sterker bedrijf, maar vooral ook persoonlijk. Ellende is toch ook de accelerator, de versneller van spirituele groei."

Hoe bedoelt u?
"Dit alles gebeurde rond mijn veertigste; in een fase die een midlifecrisis wordt genoemd. Ik had alles ingevuld: huis, baan, gezin. Ik verdiende meer dan ik kon opmaken. Toen dacht ik: dit is het niet, ik mis iets. Er moet meer zijn."

"Ik ben gaan zoeken. Via via ben ik bij iemand terechtgekomen die ik mijn coach noem. Een mentor, een vriend, in Azië zou je het een meester noemen. Een heel wijze man, met wie ik enorm mooie gesprekken heb. Al dertien jaar. Ik ben met yoga in aanraking gekomen, met meditatie. Wat ik gezocht heb, heb ik heel erg gevonden. Een rijkdom die ik niet vond met geld en met bezit."

Zie u dat als het resultaat van een reeks toevalligheden?
"Nee, totaal niet. Toeval, zo heb ik van mijn coach geleerd, bestaat niet. Alle dingen die gebeuren, komen niet zomaar. Niets is toeval. Niets."

Wat is het dan?
"Geen toeval. Er is zo veel meer in onze kosmos, in ons universum. Ik ben ervan overtuigd dat er dimensies zijn die wij niet zien. Een stom voorbeeld: ik was vorige week bij mijn coach en we hadden het over iemand die ik een paar jaar niet had gezien en gesproken. En de volgende dag belt die persoon mij op."

Maar dat is toch het schoolvoorbeeld van toeval?
"Nee, dat is juist het schoolvoorbeeld dat toeval niet bestaat. De een noemt het toeval, voor mij zijn er meer verbindingen die wij niet zien, maar die er wel zijn."

Een God?
"Nee, het is geen God. Er is een grotere wereld om ons heen die wij totaal niet waarnemen, maar die er wel is. Een wereld vol verbanden. Als je spiritueel geïnteresseerd bent, ga je dat meer begrijpen."

Is Barts, het bedrijf, beter geworden doordat u spiritueler bent geworden?
"Ja, honderd procent."

Op wat voor manier?
"Ik denk dat er een meer gefocuste, prettigere baas is gekomen. Ik durf wel te zeggen dat ik iets wijzer ben geworden. Niet intelligenter, maar wijzer. Ik lees geen boeken, maar wijsheid haal ik uit de dingen die ik net heb gezegd. Daar ben ik trots op en praat ik graag over. Vroeger was het nog: 'Bart, ga je nog naar je coach, gaat het wel met je?' Nu merk je dat we in een tijd leven waarin dat meer geaccepteerd is."

Een paar jaar geleden heeft u met uw gezin de stad verlaten.
"Ik heb dertig jaar in Amsterdam gewoond, maar sinds ik geïnteresseerd ben in het spirituele, komen alle prikkels heftiger binnen, dus de stad werd me te veel. Ik woon nu in de buurt van Zandvoort. Onze tuin gaat over in duinen, het strand is dichtbij."

"Weet je: in de Westerse wereld rennen we ons een ongeluk. We zijn met alles bezig, daarom flikkert iedereen om: burn-outs, antidepressiva en wat al niet meer. Ik heb besloten dat ik mezelf zo belangrijk vind dat ik tijd voor mezelf neem. Ik yoga elke ochtend, mediteer een paar keer per week. En elke maandagochtend ben ik de eerste twee uur bij mijn coach."

U begint helemaal te glunderen als u het over hem heeft.
"Ja, het is een groot voorrecht om zo iemand te hebben gevonden. Zo'n wijs iemand, die me zo veel brengt."

Tegelijk is het geen vriendschap, maar een zakelijke transactie. U betaalt hem om met u te praten.
"Ja, dat voelt ook raar. Dan heb je een heel mooi gesprek, krijg je een knuffel en daarna moet je hem geld geven. Het is alsof je de hele avond met je vrouw hebt geknuffeld en dan moet afrekenen. Dat klopt niet, bij zo'n enorme intimiteit hoort geen geld. Dus geef ik hem één keer per jaar een bedrag en dan hoor ik wel of het te veel of te weinig was. Zo is er voor alles een oplossing."