'Baudet heeft helemaal gelijk: open debat is afwezig'

Zaterdagmiddag. Buiten druilde het van de regen. Het humeur kon beter. Wat doe je dan? Met de afstandsbediening op bed zappen, op zoek naar een zender met passend tv-programma. Na driekwart van de zenders bleef ik hangen op kanaal Politiek24 met herhalingen van de Algemene Beschouwingen.

Thierry Baudet van Forum voor Democratie was aan het woord. Net begonnen aan zijn tweede termijn.

Al na een paar zinnen transformeerde hij mij tot een gebiologeerd luisteraar. Hij verantwoordde zich ervoor dat hij niet actief had deel­genomen aan de debatten en bijbehorende ­interrupties. 'Omdat', zo hield hij zijn parlementaire collega's voor, 'het allemaal herhalingen van zetten zijn'.

"Niks geen uitwisseling van argumenten. Geen open debat over visies en standpunten, maar monologen om jezelf te profileren en in de mediakijker te spelen. Toneelstukjes met ingestudeerde oneliners, metaforen, halfbakken grapjes en elkaar vliegen afvangen, geholpen door het volk der spindoctors."

Gekwetste ego's
Met Baudets analyse is niets mis. Haarscherp zelfs! Ik kan het hem nazeggen en met mij waarschijnlijk meer dan driekwart van de kiezers. Maar 'onze' volksvertegenwoordigers denken daar heel anders over. Baudet was nog niet uitgesproken of de andere fractievoorzitters trokken ten strijde. Dit lieten zij zich niet zeggen. Als gekwetste ego's trokken zij op naar de interruptiemicrofoons om Baudet de maat te nemen.

Hij werd belachelijk gemaakt, geschoffeerd, weggehoond en weggelachen. Met als kernboodschap dat zij met elkaar in de Tweede Kamer het kloppend hart zijn van de parlementaire democratie. Dat het geen voorgekookt spel is, maar dat elke partij zijn standpunten naar voren kan brengen. Dat argumenten uitgewisseld worden en dat het uiteindelijk aan hen, de volksvertegenwoordigers, is om de volkswil te vertalen in democratisch besloten beleid. 

Baudet werd te verstaan gegeven dat zij, dat de Tweede Kamer en de fractievoorzitters in de eerste linies, de kapiteins zijn van het democratische schip. Niemand anders en al zeker niet 'de samenleving'.

Haagse kaasstolp
Welk een onwaarachtige figuren. Ik heb zelf een groot aantal jaren van mijn carrière in de Haagse kaasstolp doorgebracht en ben woordvoerder van een aantal ministers geweest. Ik ken de Haagse wereld en zijn mores van binnenuit en weet dat Baudets analyse deugt.

Hans Siepel
Oud-topambtenaar op het ministerie van Binnenlandse Zaken. In de periode 1997-2005 plaatsvervangend ­directeur communicatie.

De Haagse bestuurs- en politieke cultuur is helemaal niet gericht op een 'open' gedachtewisseling. Alles wordt aan de voorkant van debatten en politieke besluitvorming dichtgetimmerd en de muren van tunnelvisies van een likje verf voorzien. Uren wordt vergaderd over oneliners, passende metaforen en ingestudeerde grapjes, met als hoogste doel: publicitaire zichtbaarheid. Vraag het elke Haagse ambtenaar of parlementair journalist en hij of zij zal het bevestigen. 

Even schoot door mijn hoofd om de dames en heren een open brief te schrijven. Om hun publiekelijk de vraag voor te leggen wat burgers moeten doen als uit dit 'hart van de ­democratie' beleid worden geproduceerd dat aantoonbaar schadelijk is voor mens en samenleving. 

Ik zou hun als voorbeeld de kwestie-Irak voorleggen, waar ik zelf middenin zat en zag hoe het spel helemaal niet democratisch werd gespeeld.

Dat het helemaal niet om de argumenten ging, maar doelredeneringen het laatste woord hadden en tunnelvisies en persoonlijke carrièreplanning in de uiteindelijke 'democratische' besluitvorming om de VS politiek - en dus ook moreel - te steunen de doorslag gaven. Waarbij leugens, onwaarheden en misleiding, en niet bepaald een open en transparante uitwisseling van argumenten, als strategische beleidsinstrumenten werden ingezet.

Superioriteitsgevoel
Zo produceerde het kloppend hart van de parlementaire democratie een maatschappelijke werkelijkheid in Irak van een miljoen doden met een veelvoud aan gewonden. Uiteengerukte families, gebombardeerde kinderen, wanhopige ouders, oneindige vluchtelingenstromen, een totaal verwoest land en de uiteindelijke opkomst van IS. Als deze werkelijkheid de uitkomst van parlementaire democratische besluitvorming is, dan is er iets fundamenteel mis met het systeem. 

In plaats van het superioriteitsgevoel waarmee de fractievoorzitters Baudet bejegenden zou het van wijsheid getuigen om een toontje lager te zingen. Het wordt tijd dat politieke leiders zich buigen over de vraag hoe het toch komt dat een groot deel van de kiezers het functioneren van de politiek en politici zelf zien als een groot maatschappelijk probleem. Dat vraagt moed die er, zo vrees ik, niet is. 

Om die reden maar geen open brief. Het roept wel de vraag op wat ons als samenleving en ­burgers nu te doen staat? Wie het weet mag het zeggen!