Zijn de erven-Endstra de dupe geworden van taxatiefraude?
Een opzetje om de belasting te flessen, of waren er domme kopers die veel te veel betaalden voor een gebouw? De rechter moet het beoordelen in een zaak waarin het voormalige DTZ Zadelhoff en investeerder Klaas Hummel een rol spelen.
Was het vooraanstaande Amsterdamse makelaarskantoor DTZ Zadelhoff betrokken bij belastingontduiking en benadeling van de erven-Endstra?
Die vraag staat de komende week centraal in een rechtszaak waar de prominente vastgoedadviseur - inmiddels Cushman & Wakefield - en twee taxateurs voor de rechter staan wegens taxatiefraude, onjuiste belastingaangifte, witwassen en valsheid in geschrifte.
De zaak is ook een laatste poging van justitie om een punt te scoren tegen Klaas Hummel, de oud-partner van de in 2004 vermoorde Willem Endstra. Hummel moet zich de komende twee weken met zijn ex-vrouw Jeanette van D. voor dezelfde zaken verantwoorden.
Hummel en Endstra deelden in de Museum Vastgoed Groep een enorme hoeveelheid gebouwen. Na de liquidatie van de onderwereldbankier in 2004 moest dat bezit worden verdeeld tussen Hummel en de erven-Endstra. Dat leidde tot een slepend conflict dat pas drie jaar geleden werd afgewikkeld.
'Een stel idioten'
Onderdeel van de ruzie was uitgaanscomplex Go Planet naast de Grolsch Veste in Enschede. Hummel zou zich het complex - met bowlingbanen, feestcafés, sportschool en restaurants - hebben toegeëigend door de waarde ervan veel te laag te laten inschatten.
In 2005 werd Go Planet door de taxateurs van DTZ Zadelhoff op 2,97 miljoen euro gewaardeerd. Bij een nieuwe taxatie twee jaar later bleek het amusementspaleis plots een half miljoen euro minder waard.
Volgens de taxateurs zou het complex bij verkoop minder aantrekkelijk zijn doordat het bestemmingsplan weinig mogelijkheden zou bieden - wat de prijs drukt - maar volgens justitie is dat onjuist.
Ook stelden de taxateurs vast dat de eigenaar een miljoen euro in het pand moest investeren - kosten die volgens justitie in werkelijkheid voor de huurder zouden zijn. Ook werd de huuropbrengst volgens justitie gehalveerd door een fictieve 'huurvrije periode' van anderhalf jaar uit de hoed te toveren.
In 2007 verkocht Hummel het pand voor minder dan een miljoen aan een Zwitsers bedrijf dat volgens justitie eigendom was van zijn ex. Nog geen jaar later verkocht dat bedrijf het complex voor 8 miljoen euro aan Twentse ondernemers.
Door het opzetje zouden zowel de Belastingdienst als de erven-Endstra zijn gedupeerd. De fiscus taxeerde het pand met terugwerkende kracht in 2007 op 7,5 miljoen. Hummel liet vier jaar geleden al weten dat de taxatie voor het complex niet te laag was, maar dat de kopers 'een stel idioten' waren die veel te veel hebben betaald.
Door het opzetje zouden zowel de Belastingdienst als de erven-Endstra zijn gedupeerd
De nieuwe eigenaren verkochten het pand in februari 2010 voor ruim 10,6 miljoen euro. Daarmee hebben DTZ Zadelhoff en de twee verdachte taxateurs Eddy H. en Roy van der M. wel iets uit te leggen. Volgens de Fiod zou DTZ 15.000 euro aan de taxatie hebben verdiend, veel meer dan gebruikelijk.
De fiscale opsporingsdienst, die de zaak de afgelopen zeven jaar heeft onderzocht, deed een inval bij DTZ Zadelhoff en luisterde telefoongesprekken van de betrokken taxateurs af. Daaruit zou ook zijn gebleken dat de afspraken zijn doorgesproken met de toenmalige top van het bedrijf. Die wordt niet verdacht.
'Finaal ernaast'
In stukken die in beslag werden genomen, zouden aanwijzingen staan voor het opzetje. Zo vermeldde een document over 'Condor City' - de schuilnaam voor het Twentse pretpaleis - de handgeschreven mededeling 'zo laag mogelijk, splitsing erven/Hummel'. En: 'Doelstelling: +/-1,5 milj. euro'.
Volgens de verdediging zitten Justitie en de Belastingdienst er finaal naast. Bij hun inschatting van de waarde zou geen rekening zijn gehouden met de al jaren verliesgevende exploitatie van het complex. Ook de nieuwe eigenaren wisten de loop er niet in te krijgen en zouden de aandelen van de exploitatiemaatschappij in 2012 voor maar 1,5 miljoen hebben overgedragen aan hun geldschieters.
Volgens de verdediging gaat het om 'exploitatiegebonden vastgoed', waarbij de waarde volledig afhankelijk is van het succes van de uitbater. Bovendien zou er geen bewijs zijn dat Hummel en zijn ex bij de doorverkoop al wisten van de Twentse belangstelling. Alle transacties zouden, zichtbaar, via de banken zijn gelopen.
Alle transacties zouden, zichtbaar, via de banken zijn gelopen
Reactie advocaten Klaas Hummel
'Wij nemen afstand van de beschuldigingen die het Openbaar Ministerie maakt. Wij hebben altijd in het belang van de door ons beheerde vennootschappen gehandeld en Go Planet voor een marktconforme prijs verkocht, in lijn met meerdere objectieve taxaties.'
'Ook hebben we de transactie vooraf aan de Belastingdienst voorgelegd. Een reactie daarop is helaas uitgebleven. Wij kijken met vertrouwen uit naar de inhoudelijke behandeling van de zaak en hebben het volste vertrouwen in de uitspraak.'
Reactie Klaas Hummel
Volgens Klaas Hummel is Go Planet door de Twentse kopers al in 2008 overgenomen voor 10,6 miljoen euro, waarvan acht miljoen direct en 2,4 miljoen als latente belastingclaim. Verkoop in 2010 heeft volgens Hummel nooit plaatsgevonden, maar betrof dat een overdracht door de toenmalige eigenaren van het vastgoed van de ene naar de andere dochteronderneming.