Rembrandt als netwerker en inspiratiebron voor BN'ers

Zou Rembrandt van Rijn in onze tijd een Facebookaccount hebben gehad? Dat ligt wel voor de hand, denkt het Rembrandthuis. "Als goede netwerker zette hij zijn sociale netwerk actief en doelbewust in," aldus het museum. Het Rembrandthuis heeft nu een tentoonstelling gemaakt waarin de kring van vrienden, bekenden en familieleden in kaart gebracht wordt.

Zoals Facebook vraagt om je vrienden te categoriseren als 'familie', 'goede vriend' of 'kennis', zo laat de expositie Rembrandt's Social Network zien dat we in Rembrandts leven verschillende typen vriendschappen kunnen onderscheiden.

Er hangen portretten van jeugdvrienden (collega-kunstenaar Jan Lievens), familieleden, kenners (Jan Six) en leerlingen (Philips Koninck, Roelant Roghman en Gerbrand van den Eeckhout).

Klapstuk van de tentoonstelling is een portret van Rembrandts zoon Titus, dat is uitgeleend door het Baltimore Museum of Art in de Verenigde Staten. Het museum heeft de 19-jarige Titus tevens benoemd tot de 'posterboy' van de tentoonstellingscampagne.

Festival voor de schilder
Het Rembrandthuis, de plek waar de kunstenaar tussen 1639 en 1658 woonde en werkte, organiseert ook het Amsterdamse startsein voor het Rembrandtjaar. Rembrandts leven en werk worden zaterdag gevierd met het Rembrandt Festival in de Jodenbreestraat.

Er komen tientallen gouden lijsten in de straat, waarin wetenswaardigheden zijn te vinden over de zeventiende eeuw, maar bezoekers worden ook vooral gestimuleerd om er selfies te nemen. Dat deed Rembrandt zelf immers ook.

Bezoekers kunnen meeschilderen aan een replica van De Nachtwacht en BN'ers zullen vertellen waarom Rembrandt voor hen een inspiratiebron is. Studenten van de Academie voor Theater en Dans en het Conservatorium van Amsterdam gaan optreden. "Van monoloog tot moderne dans: Rembrandt inspireert nog steeds," aldus de organisatie.

Jarenlang werd Rembrandt gekoesterd als een eenzaam genie, maar nu is de zeventiende-eeuwse schilder plotseling een netwerker geworden, iemand die selfies nam en die BN'ers inspireert. Ook het Fries Museum in Leeuwarden zoomt in op de persoonlijke relaties van Rembrandt. De tentoonstelling Rembrandt en Saskia is volgens het museum in Leeuwarden een romantische reis naar het liefdesleven van de Gouden Eeuw.

Topstuk van de tentoonstelling is het portret van Saskia dat Rembrandt na haar dood voltooide. In 1634 trouwde Rembrandt in het Friese Sint Annaparochie met Saskia van Uylenburgh. Acht maanden na de geboorte van hun zoon Titus overleed Saskia op 29-jarige leeftijd in Amsterdam.

De schilder hield het schilderij in eigen bezit, tot hij door geldgebrek gedwongen werd het te verkopen aan de bevriende verzamelaar Jan Six. In de 18de eeuw werd het gekocht door de keurvorst van Hessen-Kassel en nu is het voor het eerst in ruim 250 jaar in Nederland te zien.

Wit hondje
Het Mauritshuis kijkt vooral naar de eigen collectie Rembrandts. Het museum in Den Haag toont voor het eerst alle achttien schilderijen die ooit als Rembrandt zijn verworven, waaronder De anatomische les van Dr. Nicolaes Tulp en zijn laatste zelfportret uit 1669.

Maar er zijn ook vraagtekens rondom de toeschrijving van twee portretten. Ze werden meer dan honderd jaar geleden aangekocht, maar tegenwoordig is het niet duidelijk of ze daadwerkelijk door Rembrandt gemaakt zijn. Ook opgenomen zijn vijf schilderijen die nu niet meer erkend worden als echte Rembrandts.

Aan het eind van het Rembrandtjaar presenteert het Mauritshuis de eerste grote tentoonstelling over het werk van Rembrandts leerling Nicolaes Maes (1634-1693). Ook het Rijksmuseum kijkt vooral naar de eigen collectie.

De Nachtwacht, Marten & Oopjen, Het Joodse Bruidje en De Staalmeesters en alle andere Rembrandts worden samen gepresenteerd in de tentoonstelling Alle Rembrandts.

Dat lijkt een voor de hand liggend idee, maar is nog niet eerder gedaan. Omdat zeventiende-eeuwse prenten en tekeningen kwetsbaar zijn en gevoelig voor licht worden ze zelden getoond of uitgeleend.

Voor de zomertentoonstelling nodigt het Rijksmuseum iedereen uit om vanaf 1 februari een zelfgemaakt kunstwerk in te zenden. Honderden kunstwerken zullen worden gepresenteerd op 15 juli, Rembrandts verjaardag.

De belangrijkste tentoonstelling in het Rijksmuseum komt echter in het najaar. Rembrandt-Velázquez is een samenwerking met het Prado in Madrid met schilderijen van Velázquez, Rembrandt, Murillo, Vermeer, Zurbarán, Hals en Ribera.

Ook wordt dit jaar begonnen met de restauratie van De Nachtwacht. Die is nodig omdat delen van het schilderij verslechteren. Zo is het hondje rechtsonder op het schilderij wit uitgeslagen. Om een beter begrip te krijgen van deze veranderingen start het Rijksmuseum deze zomer een onderzoek naar de staat van het schilderij.

Weinstein avant la lettre
De laatste beeldtechnieken worden ingezet om nieuwe inzichten in het schilderij te krijgen. Hogeresolutiefotografie en geavanceerde computeranalyses brengen het schilderij op een hedendaagse manier in beeld.

Komende zomer komt er een glazen omheining om De Nachtwacht met extra helder glas, ontworpen door de Franse architect Jean-Michel Wilmotte. Hierdoor kan het publiek over de schouders van de wetenschappers en restauratoren meekijken. Dat kan overigens ook online.

In Rembrandts geboortestad Leiden presenteert Museum De Lakenhal in november de tentoonstelling Jonge Rembrandt 1624-1634. Werken die de meester op Leidse bodem maakte, keren na bijna vierhonderd jaar terug. De Lakenhal, dat momenteel dicht is vanwege een renovatie, belooft dat de bezoeker straks kan zien hoe het uitzonderlijke talent van Rembrandt Harmensz. van Rijn zich in de eerste tien jaar van zijn kunstenaarschap ontwikkelde.

Zo willen veel tentoonstellingen dit jaar de persoon van Rembrandt dichterbij halen. Het Stadsarchief brengt aan de hand van archiefstukken het persoonlijke verhaal van Rembrandt tot leven. Rembrandt is een netwerker, een jeugdig talent en een liefhebbende echtgenoot.

Dat Rembrandt ook een hufter kon zijn, wordt minder uitgelicht. Na Saskia's dood in juni 1642 kreeg Rembrandt een verhouding met Geertje Dircx, het kindermeisje van zijn zoon Titus. In mei 1649 kregen ze ruzie, waarna Dircx hem voor de rechter sleepte. Rembrandt wist haar met behulp van valse verklaringen te laten opsluiten in een tuchthuis voor vrouwen. Maar aan Rembrandt als vrouwenhater, als een zeventiende-eeuwse Harvey Weinstein, hebben we blijkbaar geen behoefte.