Deze daklozen slapen toch buiten: 'Een kwestie van laagjes'

Warm blijven bij -10 is een kwestie van laagjes. Dat zei zijn moeder in Schotland altijd tegen Malcolm en aan dat gebod houdt de veertiger zich nog steeds, ook nu hij dakloos is en alweer een paar jaar in Amsterdam rondzwerft.

Tien laagjes zullen het zeker zijn. "Dunne laagjes. En ook een paar dikkere."

De buitenste schil is zeker niet de dikste, maar zorgt wel voor het minste warmteverlies: de lange, gestreepte regenjas reikt bijna tot zijn enkels en dient hier op de Westerdoksdijk vooral als windbreker.

Van alle kanten komt de wind hier, het is een tochtgat. Steenkoud. De Siberische beer in volle omvang. En Malcolm, afkomstig uit de Hooglanden, werkt min of meer onverstoorbaar een bakje zuurkool met een gehaktbal naar binnen. "Fris wel," zegt ie.

Michelinmannetjesrond
Malcolm is een buitenslaper. Twee minuten nadat de soepbus van het Leger des Heils is gearriveerd op de tweede stop van de avond, kwam hij aangefietst. Michelinmannetjesrond van alle laagjes, een gitaar op zijn rug.

Een kop waar het weer in zit. Na het eten slaat hij nog twee koppen koffie achterover. "Straks fiets ik naar het Westerpark, waar mijn tentje staat. In het begin zal het wel koud zijn, maar ik heb dekens en slaapzakken genoeg. Als ik morgenochtend wakker word, ben ik lekker warm."

Als het kouder wordt en de winteropvang de deuren opent, trekt het gros van de daklozen naar binnen. Maar er is altijd een groepje dat ervoor kiest buiten te blijven slapen.

Omdat ze geen zin hebben in alle regeltjes of er gewoon niet tegen bestand zijn om met zijn achten op een slaapzaaltje te liggen, zegt Danny Riekerk van het Leger des Heils. "Voor die mensen rijden wij drie keer per week met de soepbus een vaste route door de stad."

Veel zullen het er niet meer zijn, verwacht Riekerks collega Gert Tinga, die al negen jaar ervaring heeft op de soepbus, die vanavond dus geen soep maar stamppot serveert. "Deze temperaturen zijn echt extreem. Buiten blijven is praktisch onverantwoord."

Dat de meeste daklozen uiteindelijk toch ergens onderdak hebben weten te vinden, blijkt  tijdens de rit. Op de eerste vaste stop op het Hagedoornplein in Noord staan vier mensen. Een Russische man slaapt vaak buiten, maar heeft de afgelopen maand toch maar voor de winteropvang gekozen.

"Buiten slapen is geen probleem, maar dit is gevaarlijk." Hij vraagt of er nog tandenborstels zijn, maar als blijkt dat er vandaag geen tandpasta is, slaat hij ook de borstel af. "Dat komt de volgende keer dan wel."

Bevroren koffiemelk
Ook op de Westerdoksdijk is het rustig. Behalve Malcolm staat hier ook een jonge Tsjech te wachten op warm voedsel. Hij slaapt meestal in portieken, hier in de buurt, zegt hij, terwijl hij nog een extra slaapzak krijgt van medewerker Erik Wagenaar. "Ik slaap vaak tegen voordeuren aan. De warmte in die huizen straalt door de deur heen, dat maakt dat het net uit te houden is."

Op de laatste stop, op het Kadijksplein, is het drukker. Een mannetje of vijftien staat hier ongeduldig te wachten. Riekerk moet zowaar haast maken. Het zijn daklozen hier, maar ook mensen die wel een huis hebben, maar geen gas en elektriciteit om te stoken. In een autootje zitten een man en een vrouw de zuurkool weg te werken.

Aan de achterkant van de bus vraagt een vrouw of er nog koffie te krijgen is. Ze wordt een beetje chagrijnig als blijkt dat koffie met melk ­er niet in zit deze avond: de koffiemelk is stijf bevroren.

Volg alles over het weer in ons ijsblog.