Direct naar artikelinhoud

Sylvana Simons: de vrouw die zich niet laat beteugelen

Ze werd bekend als presentatrice en is nu het gezicht van activistisch Amsterdam. Sylvana Simons (47) maakt grote kans op een zetel in de Amsterdamse gemeenteraad. 'Ik hoop dat het gaat knetteren.'

'Sylvana vertel je niet wat haar plek is. Zij vertelt jou wat haar plek is.'Beeld Krijn van Noordwijk

Woensdag 13 mei 2015, De Wereld Draait Door. Aangeschoven is radio- en televisiepresentator Martin Simek, die deels in Zuid-Italië woont, om te praten over bootvluchtelingen.

Hij vertelt het gruwelijke verhaal van een Afrikaans meisje dat als enige een bootramp overleeft. Even later refereert hij aan de omgekomen vluchtelingen als 'zwartjes', die hij weleens van de boot af helpt zijn dorp in. Sylvana Simons is tafeldame.

"Mag ik wat vragen," zegt ze. "Die term die je gebruikt, is die grappig bedoeld, of cynisch?"

Simek: "Niet grappig. Mijn vrouw is ook zwart."

Simons: "Dat is geen excuus."

Nu raakt Simek geïrriteerd: "Zeg mij dan hoe ik zwart moet noemen."

Simons blijft rustig: "Ik vraag jou met welke intentie je die term gebruikt."

Simek: "Zo praten we er toch over, 'zwartjes'. Wij zijn lief, ik ben toch ook lief." Hij zegt het met zelfspot, legt hij uit.  

Simons: "Daarom vraag ik het. Omdat ik je ken en ervan uitga dat je het daarom doet."

Keerpunt
Nu wendt Simek zich tot presentator Matthijs van Nieuwkerk. "Ik zeg: ik ben lief voor de zwartjes, maar eigenlijk doe ik niets." En, als Simons weer iets wil zeggen: "Dit is nu niet belangrijk, dat komt wel weer met sinterklaas."

Simons' gezicht betrekt. Van Nieuwkerk raakt nu ook geërgerd. Tegen Simek: "Voor je bang bent voor racist te worden uitgemaakt, je bent voor heel andere dingen aan tafel gekomen."

Elegant zwenkt Simek terug naar het onderwerp: een oplossing voor de bootvluchtelingen. Het wordt weer gezellig aan tafel.

Deze avond kun je gerust een keerpunt noemen in het leven van Sylvana Simons. Kende Nederland haar voordien vooral als 'TMF-babe', als presentator en als televisiepersoonlijkheid, toen bleek Simons een sterke mening te hebben en die ook niet onder stoelen of banken te steken.

Twee zetels
Een jaar later gaat Simons de politiek in. Nu is ze lijsttrekker van Amsterdam Bij1. Volgens recente peilingen staat haar partij op twee zetels, dus de kans is groot dat zij op 21 maart wordt verkozen in de Amsterdamse gemeenteraad.

"Ik denk dat ik degene ben die haar heeft aangeraden de politiek in te gaan," zegt Lodewijk van der Peet. "Ze was altijd al bezig met racisme en inclusiviteit." Van der Peet is algemeen directeur van reclamebureau BeyenMeyer en werkte in 2003 en 2004 bij televisieproductiemaatschappij Swynk nadat hij zijn oude reclamebedrijf had verkocht.

"Dat werd een totaal echec, die wereld is echt andere dan de reclamewereld. Een van die mislukkingen was het boekenprogramma van RTL, Kaft. RTL wilde een minder elitair programma en kwam met Sylvana aanzetten."

Veel talent
Kaft heeft maar één seizoen gekend. Na onder meer TMF, De Bus en Sexquiz On The Beach was het een van Simons' eerste serieuze programma's. Boze tongen beweren dat ze al die boeken niet las, maar daar heeft Van der Peet nooit iets van gemerkt. Er werd wat gelachen om de bril die ze opeens ging dragen. "Ik denk dat die van de sponsor kwam," zegt hij. "Ze droeg ook elke week een andere. Ik vond het ook wat overdreven. Die ijdelheid heeft ze nu wel afgelegd."

Nu zit hij weer in de reclame. Uit zijn tv-tijd heeft hij met vrijwel niemand meer contact, behalve met Simons. Hij bezorgde haar veel opdrachten, zoals die van de stem van bouwmarkt Karwei.

De presentatrices van muziekzender TMF: Isabelle Brinkman, Bridget Maasland, Sylvana Simons en Isabelle de Vries (1996).Beeld Kippa

Frank van Hoorn was al onder de indruk van Simons toen ze met Hadassah de Boer het programma Met Man En Macht presenteerde. "Daarin werden mannen gefileerd, echt schitterend. Ik wist toen al dat ze veel talent had."

Enorm luxe bruiloft
Ze ontmoetten elkaar toen Van Hoorn, bemiddelaar in sponsoring van grote artiesten, in 1999 Movies in Concert organiseerde. Een groot evenement met Elvis Costello en Toni Braxton, in Ahoy. "Toen werd Sylvana gevraagd om het te presenteren. Ik weet nog dat ik haar toen een ruim budget heb gegeven om kleren te kopen - daar was ze heel blij mee."

Of hij toen al verliefd op haar was, wil hij niet zeggen. Feit is dat ze drie jaar later trouwden, in Costa Rica, 'op het mooiste plekje op aarde'.

Simons droeg precies die jurk (voor de liefhebber: van de Britse ontwerper John Galliano) die ze destijds van Van Hoorns budget had gekocht. Ze trouwden zo ver weg om te ontsnappen aan de bladen. De reportage gaven ze exclusief aan Beau Monde.

"De andere bladen hadden de tering in, en schreven dat we een enorm luxe bruiloft hadden gehad. Die leek ook wel luxe, maar kostte geen drol - we aten in een oud visserstentje, opgetrokken uit wrakhout. Heel romantisch."

RTL-boekenprogramma Kaft, met schrijver Arthur Japin (2004).Beeld Kippa

Na vijf jaar volgde een 'rommelige' scheiding. Niettemin hebben ze nog steeds goed contact. Of hij verbaasd is dat ze politiek in gaat? Nou, nee. "Ze lulde mij de hoek in, ik was verbaal niet tegen haar opgewassen. Ze is een selfmade vrouw: kapster, danseres - en straks politicus. Ik denk dat ze echt ziet: er moet iets veranderen, en als niemand iets doet, doe ik het."
 
Verbaal de sterkste
Als tienjarig meisje was ze net zo. Verbaal de sterkste van de klas, zeggen haar meester en een klasgenoot. Het middelpunt van de meiden. Met haar vader en moeder verhuisde ze vanuit Amsterdam naar een nieuwbouwwijkje in Hoorn. Telkens als er een paar straten waren opgeleverd, stroomde basisschool De Wichelaar voller.

Een vrij witte school, maar niet elitair; er zaten kinderen van boekhouders en postbodes. Meester Aad Besseling kreeg Sylvana Simons in de vijfde klas (groep 7). Een klas waarin Greenpeace en de natuur net zo belangrijk waren als rekenen en taal, en iedereen wel een mening had over wat er de avond ervoor bij Sonja Barend was besproken. Het was het jaar van de moord op de Ikon-journalisten, de Falklandoorlog, de zeehondjes die moesten worden gered.

Tafeldame bij De Wereld Draait Door, met Matthijs van Nieuwkerk en rechts Martin Simek (2015).Beeld -

Klasgenoot Wouter van Bergen, nu journalist bij De Telegraaf, kan zich de discussies bij meester Aad nog goed herinneren. "Met name Sylvana was heel fel, dat discussiëren zat er toen al in. Dat vond ik leuk om te zien. Ze bleef altijd aardig, ze was geen bully." Beeldschoon was ze, zegt hij, met van die vlechtjes met kraaltjes erin. Aad Besseling zal haar nooit vergeten: "Een speciaal meisje. Ze kwam altijd verhaal halen als er ergens iets fout was gegaan, maar nooit op een vervelende manier."

Mondige dochter
Haar vader had nog weleens moeite met die mondige dochter, zegt Simons' oudste halfbroer, Glen Leeuwin (66). Waar Glen vooral slaag kreeg als hij niet luisterde, met een stok of een riem, kreeg zijn jongste zusje alles wat haar hartje begeerde - al was ook haar opvoeding niet zachtzinnig.

Sylvana's moeder kwam pas in beeld toen Glen al in Nederland woonde. Toen zij een verhouding kreeg met zijn vader, Wilfred Leeuwin, was ze nog getrouwd met een man die niet wilde scheiden. Sylvana kreeg dus nog zijn achternaam.

Wilfred Leeuwin had zestien kinderen, bij verschillende vrouwen. "Hij was geen rokken­jager," zegt zijn zoon Glen. "Hij bleef gewoon geloven dat iemand de ware was. Hij heeft het moeilijk gehad: mijn moeder overleed toen ik drie was. Hij was een nette, integere man. Hij deed wat hij dacht dat goed was. Nu leer je, je moet veel praten met je kinderen, maar dat hebben wij niet meegekregen."

Simons, net na haar aansluiting bij Denk. Bij de Tweede Kamer laat ze de pers weten aangifte te doen van bedreiging (2016).Beeld Jerry Lampen/ANP

Sylvana, zegt hij, heeft juist te veel vrijheid gekregen. "Daardoor is ze, denk ik, zo onstuimig."

Er klinkt geen wrok in zijn woorden door. Ze was de lieveling van de familie, zegt hij. "We zijn trots op haar."

Familiereünie
In 1996 pleegde hun vader zelfmoord. Het contact is daarna verwaterd, Leeuwin wil dat niet verder toelichten. Ze zagen elkaar vorig jaar op een familiereünie. Daarvoor hadden ze nog wel contact over het opzetten van een Almeerse tak van Artikel 1, later Bij1. Vanwege organisatorisch gedoe aan beide kanten koos Almere ervoor om als Wstav door te gaan. Wstav betekent 'wij staan voor...' en vul daarna bijvoorbeeld 'gelijkheid' en 'inclusiviteit' in. Grofweg dezelfde ideologie als Bij1. Leeuwin staat op 2.

Hij vindt het jammer dat de samenwerking met Bij1 spaak is gelopen. "Sylvana had bij de landelijke verkiezingen een paar duizend stemmen in Flevoland, we hadden op haar succes mee kunnen liften."

Van politieke interesse heeft Leeuwin bij de jonge Sylvana nooit veel gemerkt. "Ze heeft zich altijd wel druk gemaakt om onrecht. En het zit in onze genen, onze neef Iwan zit ook in de politiek. Ik denk dat ze wakker is geschud."

Negatieve reacties
Ze is een zwarte vrouw die zich begeeft in een wereld van witte media, zegt oud-campagneleider Ian van der Kooye. "En ze is vaak met witte high profile mannen geweest. In zo'n wereld kun je je als zwarte vrouw knap eenzaam voelen." (Na Frank van Hoorn ontmoette Simons Roland Kahn, eigenaar van CoolCat, een relatie die ook tamelijk rommelig ten einde kwam. Van Hoorn benadrukt dat Simons ook veel zwarte vrienden heeft, en niet alleen mensen met goede banen.)

Van der Kooye: "Toen ze zich publiekelijk uit ging spreken, was ze voor het grote publiek meteen niet meer 'een van ons'."

De uitzending met Martin Simek in mei 2015 leidde tot een stroom negatieve reacties. In oktober 2015 refereerde Simons aan Zwarte Piet tijdens de Lulverhalen, een theatertour in reactie op de Vagina Monologen. Het publiek werd boos, een deel liep weg en eiste zijn geld terug; Simons werd vervangen door ex-pornoster Bobbi Eden. Een optreden bij RTL Late Night leidde in mei 2016 tot de onversneden racistische Uitzwaaipagina op Facebook.

'Met name Sylvana was heel fel, dat discussiëren zat er op de basisschool al in'Beeld Krijn van Noordwijk

Van der Kooye werkte in 2016 voor Denk, de tweemansfractie van de afgesplitste PvdA-Kamerleden Tunahan Kuzu en Selcuk Özturk, toen Simons erbij werd gehaald. Denk werd gezien als een Turkenpartij. Daar wilden ze van af.

Gratis reclame
"Ik zei: laat journalisten gratis reclame voor je maken! Een Turkenpartij is goed voor maximaal 400.000 stemmers. Vraag er een Marokkaan bij, en je bent een moslimpartij. Potentieel een miljoen stemmers. Dus kwam Farid Azarkan erbij. De volgende stap was een Surinamer erbij vragen - want dan werd je een allochtonenpartij, met een potentieel van 2,5 miljoen. En ten slotte vraag je een witte Nederlander, maar daar is het nooit van gekomen."

Simons werd er niet alleen bij gevraagd omdat ze een Surinamer was. "Je kijkt naar geschiktheid, en geschikt was ze: betrokken, uitgesproken, een aandachtsmagneet - gevraagd en ongevraagd. Heel Nederland zou daar wat van vinden."

Kuzu legde het contact, in mei 2016 mochten ze het aankondigen in De Wereld Draait Door. Dat werd een stroef optreden, dat vooral ging over de Armeense genocide. Denk maakte en verspreidde opnames van Turkse Kamerleden die voor erkenning van de genocide stemden, Simons had daar geen duidelijk verhaal over. "Ik denk dat ze er oprecht nog geen mening over had," zegt Van der Kooye.

Dezelfde energie
Hij en Simons raakten bevriend. Hij woont in Diemen, zij in Duivendrecht, dus ze reisden samen naar het Binnenhof. "Ze kreeg veel shit over zich heen, we zaten in dezelfde energie. Het was bij Denk een sfeer van 'wij tegen de rest van de wereld'."

Met Ian van der Kooye, medeoprichter van Bij1, bij de Amsterdamse rechtbank die de bedreigingszaak behandelt (2017).Beeld Koen van Weel/ANP

Tussen de heren van Denk en Simons ging het al snel schuren. Drie dominante, conservatieve moslims en een vrouw die zich niet liet beteugelen. Bijna alle media-aanvragen gingen naar haar en naar Kuzu. De andere twee voelden zich tekortgedaan. Van der Kooye: "Let wel: dit zijn drie mannen die alle drie een vrouw thuis hebben zitten, met een hoofddoek op. En dan heb je Sylvana, die vertel je niet wat haar plek is. Zij vertelt jou wat haar plek is."

En intussen werd ze bestookt met bedreigingen. De Uitzwaaipagina kwam direct na haar aansluiting bij Denk, vele duizenden bedreigingen volgden. Simons was een aap, moest oprotten of worden afgeschoten. Ene Marcel K. monteerde het carnavalsliedje Oh Sylvana onder een filmpje waarin ze wordt opgehangen door de Ku Klux Klan.

Minder goed aanspreekbaar
Simons trok zich terug in het fort van haar huis, werd minder goed aanspreekbaar, logeerde ook een tijd bij vriendinnen toen het te erg werd. Ze las en bekeek alles. "Dat had ze soms beter niet kunnen doen," zegt Van der Peet.

Fatima Elatik, oud-PvdA-bestuurder, nam in die tijd contact met haar op. "Om haar te steunen. Ik weet hoe het is om bedreigd te worden. Wat haar overkwam - niet normaal. Sylvana is niet bang ingesteld, maar dit is toch heftig."

In plaats van Simons te steunen, bedacht Denk dat uit die doodsbedreigingen ook wel een publicitair slaatje te slaan was. In een pers­bericht meldde de partij dat Simons 'zichtbare en onzichtbare beveiliging' kreeg. Dat was de druppel: communiceren over beveiliging doe je niet, en zeker niet tegen de wil van de persoon in kwestie.

Gelijkwaardigheid bij Denk
Simons en Van der Kooye richtten in het geheim Artikel 1 op. Met Van der Peet, die zijn bureau beschikbaar stelde, bedachten ze de naam en de huisstijl. Eind december maakten Simons en Van der Kooye hun vertrek wereldkundig via de Volkskrant. Denk voelde zich 'met een dolk in de rug gestoken'. Zelf zei Simons erover: gelijkwaardigheid bij Denk gold niet voor iedereen.

Bij de landelijke verkiezingen in stemlokaal Dorpshuis, Duivendrecht (2017).Beeld Bart Maat/ANP

Toen restten er nog twee maanden tot de verkiezingen. "We dachten dat we dat wel zouden redden," zegt Van der Kooye. "Dat was een kardinale fout. 85 dagen was simpelweg te kort. Ze had nog niet de helft van het aantal stemmen dat nodig was voor een zetel."

Het verlies greep haar minder aan dan je zou denken, zegt hij. "Ze had een knop omgezet en een nieuwe groep bereikt. Ze werd het gezicht van activistisch Amsterdam."

Dat is te zien aan haar lijst. Op 2 staat beroepsactivist Jazie Veldhuyzen, en ook op 3, 4 en 5 mensen die zich als vrijwilliger in hebben gezet voor de hulp aan vluchtelingen en gelijke behandeling van lhbt'ers.

Zonder ervaring
Van der Kooye is alleen nog formeel betrokken bij Bij1. "Bij die partij zitten mensen met politieke ambities, maar zonder ervaring. Het ging me allemaal te traag." De vriendschap raakte bekoeld: "Door de bedreigingen kreeg Sylvana de behoefte aan mensen die haar adoreerden. De bestuursvergaderingen leken wel bijeenkomsten van een fanclub, met Sylvana die het hoogste woord voerde. Hierdoor stond ze niet meer zo open voor opbouwende kritiek."

Amsterdam Bij1 zegt zich niet te herkennen in dit beeld.

De grote vraag: is het Simons echt alleen te doen om de strijd tegen onrecht, voor inclusiviteit? "Natuurlijk heeft ze idealen," zegt Van der Kooye nu. "Maar roem is haar grootste drijfveer. Shinen, in de spotlights staan - zelfs als dat negatief is, als het gaat om bedreigingen."

Van der Peet: "Een half jaar geleden had ik ook gezegd dat ze het liefst in de schijnwerpers staat. Maar je merkt dat ze groeit, dat ze bij lezingen steeds meer anderen naar voren schuift. Ze is gewend in het middelpunt van de aandacht te staan, daar put ze energie uit. Ze wordt bescheidener, ze ziet beter wat ze wel en niet kan. Ze laat zich ook coachen."

Niet bepaald populairder
Het gaat mij helemaal niet om de spotlights, zegt Simons zelf als we haar dit artikel laten lezen. "Ik ben al 25 jaar een bekende Nederlander. Daar hoef ik het niet om te doen. En ik ben er ook niet bepaald populairder door geworden."

In debat met Mascha ten Bruggencate (D66) en Laurens Ivens (SP) in Amsterdam-Zuidoost (2018).Beeld Remko de Waal/ANP

Tegelijk geldt: er is geen weg meer terug. Simons móét de politiek wel in, want ze is brodeloos. Na haar aansluiting bij Denk vielen alle opdrachten weg: Karwei koos een andere stem, North Sea Jazz een andere presentator. Dagvoorzitterschappen en tv-klussen zijn er niet meer.

Ze leeft van de overwaarde van haar huis, ze heeft haar auto verkocht, haar spaargeld is op. "Je ziet het niet aan haar: ze heeft nog steeds de mooiste jurken en tassen uit het verleden," zegt Van der Peet. "Ze exploiteert haar geldge­brek niet, ik vind haar er wel stoer over."

Heel gedisciplineerd
Hij verwacht veel van haar in de Amsterdamse gemeenteraad. "Ze is heel gedisciplineerd, ze werkt keihard. In een schriftje houdt ze alle standpunten van alle politieke partijen bij, zodat ze in een debat snel kan reageren."
 
Het debat wordt de grote uitdaging. Simons is er eigenlijk te breedsprakig voor. "Ze is een geweldige presentator, maar de oneliners moet ze nog leren," zegt Van der Peet. "Niet iets zeggen en daarna nog eens uitleggen wat je gezegd hebt. Dan raak je de mensen kwijt."   

Fatima Elatik hoopt juist dat Simons blijft doen wat ze nu doet: rustig aan gewone mensen haar principes uitleggen. "Dit is de lokale politiek! Met oneliners red je het niet hoor. Ga jij bewoners maar eens in oneliners vertellen waarom je in een wijk betaald parkeren invoert."  

De PvdA had Simons gewoon binnen moeten halen, vindt ze. "Een gemiste kans! Ik denk dat er veel mensen met een andere kijk op de samenleving zich in haar herkennen. En ik vind het boeiend om te zien of zij de politiek kan veranderen. Ik hoop dat het gaat knetteren."

Ex-man Frank van Hoorn gaat op haar stemmen. "Uit respect, maar ook omdat ik het belangrijk vind waar zij voor staat. Ik stem liever op een partij die de wereld verder brengt dan een die alleen denkt aan de eigen portemonnee. En het is een leuk mens. Ze verdient het."

Ze leeft van de overwaarde van haar huis, ze heeft haar auto verkocht, haar spaargeld is op

Silvana Hildegard Simons

31 januari 1971
geboren in Paramaribo
1995-1999 vj bij TMF
1999 presentatrice SBS, De Bus, Sexquiz On The Beach
2000-2009 presentatrice RTL4, o.a. RTL Live, TV Makelaar, Met Man En Macht, Kaft, Char, Je Echte Leeftijd, Dancing With The Stars, RTL Boulevard
1999-2016 diverse radio­programma's, columnist, schrijfster, presentatie North Sea Jazz
mei 2016 aansluiting bij Denk
december 2016 oprichting Artikel 1
maart 2017 geen zetel bij de landelijke verkiezingen
zomer 2017 Artikel 1 krijgt de naam Bij1
december 2017 Bij1 doet mee in Amsterdam

Sylvana Simons woont in Duivendrecht en heeft een zoon (25) en een dochter (21).

Bonte lijst van activisten
Naast Sylvana Simons maakt ook Jazie Veldhuyzen grote kans op een zetel in de Amsterdamse gemeenteraad. De nummer 2, die ook actief was voor de Internationale Socialisten, zet zich al jaren in voor de groep Wij Zijn Hier, de uitgeprocedeerde asielzoekers die sinds 2012 door Amsterdam zwerven.

Op 3 staat So Roustayar: moslim, activist, feminist, antiracist en vluchteling.
Amsterdam Bij1, lijst 20, is een bonte lijst van activisten: vooral de voorvechters van lhbtqia-rechten (q staat voor queer, i voor intersekse, a voor aseksueel) zijn ruimschoots vertegenwoordigd. Maar er zijn ook kandidaten die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en tegen racisme. Wat hen bindt, is gebrek aan politieke ervaring. Geen van de verkiesbare kandidaten was eerder politiek actief, en heeft zich dus al ergens kunnen bewijzen.

Drie mensen zijn al van de lijst afgegaan: Bob Schouten en Naomi Doevendans vertrokken 'om persoonlijke redenen', Cailin Kuit, die zich sterk zou maken voor mensen met een beperking, moest vertrekken omdat ze had gelogen dat ze psychiater was geweest - een veenbrand die een week kon woeden voor de partij zelf actie ondernam.

Opmerkelijk: de eerste kandidaat uit Zuidoost, Vayhishta Miskin, staat pas op de vijfde plek, zo goed als onverkiesbaar. Terwijl, als Bij1 ergens de verkiezingen wint, is het in de Bijlmer. Vorig jaar bij de landelijke verkiezingen was Artikel 1 in elf stembureaus in Zuidoost de grootste. Twee mannen voeren daar actief campagne voor de partij: ­radiomaker Glenn Codfried en Owen Venloo, ooit prominent PvdA-lid.

Een paar zwaargewichten hebben hun naam aan de lijst verbonden - maar op onverkiesbare plekken. Actrice, cabaretière en schrijfster Anousha Nzume staat op 8, vrouwenrechtenactivist Marjan Sax op 9. Lijstduwers zijn schrijfster, feminist en oud-SP-senator Anja Meulenbelt, documentairemaker Sunny Bergman en emeritus hoogleraar gender en diversiteit Gloria Wekker.

Iedereen gelijk
Speerpunt van Bij1 is gelijkwaardigheid. Die geldt voor iedereen - in het programma wordt dat gespecificeerd als tussen man en vrouw, voor mensen met een beperking, transgenders, transmensen en 'lhbtqi+' (waar transgenders ook onder vallen), ouderen, migranten en vluchtelingen.

Zo wil Bij1 meer openbare toiletten voor vrouwen - en zolang die niet geregeld zijn, geen boetes voor vrouwelijke wildplassers.

De hoogte van sociale huur moet worden aangepast aan het inkomen, ook om scheefwonen tegen te gaan. Belastingvoordelen voor de rijkste bewoners die wonen op eigen grond moeten worden afgebouwd.

Ook wil Bij1 de toeristenbelasting verhogen en experimenteren met een verkorte arbeidsweek. Op klimaatgebied is Bij1 ook duidelijk: de Hemweg­centrale moet dicht en alleen duurzame bedrijven mogen nog opdrachten krijgen van de gemeente.